ائمه اطهار

معنی کلمه ائمه اطهار در دانشنامه اسلامی

[ویکی اهل البیت] واژه «ائمه» جمع کلمه امام بوده و نیز کلمه «اطهار» که به معنی پاکان است، ظاهراً برگرفته از آیه شریفه «... إِنَّمَا یُرِیدُ الله لِیُذْهِبَ عَنکُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَیْتِ وَ یُطَهِّرَکُمْ تَطْهِیرًا»(سوره احزاب/33) می باشد، که بنا بر روایات محکم و متعدد در شأن اهل بیت گرامی محمد مصطفی (صلی الله علیه و آله) نازل شده و به آیه تطهیر معروف است. این آیه مبارکه از جمله دلایل طهارت و پاکی و عصمت «اهل بیت» علیهم السلام (که امامان نیز جزو آنان هستند) برشمرده می شود.
تعبیر «ائمه اطهار» عنوان مشهوری در میان شیعیان است که در واقع به دوازده تن از پیشوایان و جانشینان پس از رسول اکرم (صلی الله علیه و آله) اطلاق می شود. این دوازده تن را به همراه پیامبر اکرم و حضرت فاطمه زهرا، چهارده معصوم می نامند.
البته این نظریه که امامان و خلفای خاتم پیامبران دوازده نفر از نسل آن حضرت هستند، ساخته و بربافته شیعه نیست، بلکه ریشه عمیق در احادیث موثق و متقنی است که هر دو گروه شیعه و سنی از پیامبر اعظم در کتب معتبر خویش نقل کرده اند.
برای نمونه مرحوم علامه طبرسی (متوفای 548 ق) در «إعلام الوری» این حدیث را از کتب اهل سنت ذکر می کند که:
«مسروق گوید: ما نزد عبد الله بن مسعود بودیم، که مردی از وی پرسید آیا پیغمبر شما نگفت که بعد از وی چند خلیفه خواهند آمد، عبد الله گفت: چرا فرموده است، و لیکن کسی تا کنون این موضوع را از من نپرسیده است و تو هم که جوان هستی از این مطالب اطلاع نداری، من از حضرت رسول صلی اللَّه علیه و آله شنیدم فرمود: بعد از من خلفاء به اندازه نقبای بنی اسرائیل و حضرت موسی خواهند بود، و اینان دوازده نفرند که همگان از قریش می باشند.»
وی همچنین در این زمینه آورده است:
«جابر بن عبد الله انصاری گوید: هنگامی که آیه شریفه (یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا أَطِیعُوا اللَّهَ وَ أَطِیعُوا الرَّسُولَ وَ أُولِی الْأَمْرِ مِنْکُمْ)= سوره نساء/59) نازل گردید خدمت حضرت رسول عرض کردم: ما خدا و رسول را شناختیم و اکنون می خواهیم بدانیم این اولی الامر که طاعت آنان به اطاعت خدا و رسول قرین شده کدام افراد هستند؟

جملاتی از کاربرد کلمه ائمه اطهار

و این، از علامت خباثت نفس و عیب ناک بودن صاحب آن است، چون هر عیب طالب داری اظهار عیوب مردم است بلکه هر که در آیات و اخبار ائمه اطهار سلام الله علیهم تتبع داشته باشد، بر او معلوم می شود که هر که در صدد عیبجوئی مردم و رسوا کردن ایشان است، خبیث ترین افراد انسان، و رذل ترین ایشان است.
روزی آن حضرت فرمود: «اول کسی که از این در داخل می شود مردی است از اهل بهشت چون آن مرد داخل شد از او پرسیدند که ما را خبر ده به بهترین عملهای خود، که امید به آن داری گفت: من مردی هستم کم عمل، و محکم ترین چیزی که به آن امیدوار به خدا هستم سلامتی نفس، و ترک چیزهای بی فایده است» به أبی ذر قدس سره فرمود که «می خواهی تو را یاد دهم عملی که بر بدن سبک باشد، و در ترازوی اعمال، سنگین؟ عرض کرد: بلی یا رسول الله فرمود: خاموشی و حسن خلق و ترک امر بی فایده» شخصی از لقمان پرسید که «دانائی و حکمت تو چه چیز است؟ گفت: سوال نمی کنم از چیزی که کفایت کرده شده ام از آن و بر خود نمی بندم چیز بی فایده را» و آنچه در فضیلت ترک فضول کلام و سخن بی فایده وارد شده است در اخبار ائمه اطهار و حکماء اکابر اهل دین، از حد تحریر و تقریر متجاوز است و همین قدر که مذکور شد از برای اهل بصیرت کافی است، ان شاء الله.