رصدخانه
معنی کلمه رصدخانه در لغت نامه دهخدا

رصدخانه

معنی کلمه رصدخانه در لغت نامه دهخدا

رصدخانه. [ رَ ص َ ن َ / ن ِ ] ( اِ مرکب ) رصدگاه. جایی که در آن رصد بندند. ( از فرهنگ فارسی معین ) ( از ناظم الاطباء ). مرصد. رصدگاه. رصدگه. ( یادداشت مؤلف ). امروزه رصدخانه های معتبر و مجهزی در کشورهای بزرگ برای آگاهی از احوال و حرکت بروج و ستارگان ، و ماهواره ها و سفینه های فضایی با دستگاههای دقیق مشغول کار است ، از آن جمله است : رصدخانه جودرل بانک انگلیس و رصدخانه کیپ کندی امریکا. و رجوع به رصد و رصدگاه و تاریخ ادبی ایران ( از سعدی تا جامی ) ص 392 شود.

معنی کلمه رصدخانه در فرهنگ معین

( ~. نِ ) [ ع - فا. ] (اِمر. ) جایی که در آن به نگاه کردن و مطالعة ستارگان می پردازند.

معنی کلمه رصدخانه در فرهنگ عمید

جایی که ستاره شناسان در آن با ابزارهای مخصوص ستارگان و اجرام نجومی را مشاهده و بررسی می کنند.

معنی کلمه رصدخانه در فرهنگ فارسی

( اسم ) جایی که در آن رصد بندند رصد گاه .

معنی کلمه رصدخانه در فرهنگستان زبان و ادب

{observatory} [نجوم رصدی و آشکارسازها] تأسیساتی برای مطالعۀ اجرام آسمانی، شامل تلسکوپ و محل استقرار و نگهداری آن

معنی کلمه رصدخانه در دانشنامه عمومی

رصدخانه یا نپاهشگاه جایی است که برای مشاهده و بررسی و اندازه گیری پدیده های آسمانی ساخته شده است. در گذشته، رصدخانه ها اساساً شامل سُدْس و برخی ابزارهای دیگرِ ستاره شناسی بود. رصدخانه های امروزی معمولاً تلسکوپ های بزرگ نوری یا رادیویی دارند که در اتاق های گردنده نصب شده اند. این رصد خانه ها قیمت ارزان و نوع گران و بزرگ دارند.
قدیمی ترین و به جا مانده ترین رصد خانه دنیا در شهر گیونگجو در کشور کره جنوبی وجود دارد. نام این رصد خانه چوم سانگدا یا چوم سونگته است. چوم سونگدا در لغت به معنی برج رصد ستارگان است. این بنا در قرن هفتم میلادی در پادشاهی شیلا که پایتخت آن در سورابل ( گیونگجو امروزی ) قرار داشت. چوم سونگدا در تاریخ ۲۰ دسامبر ۱۹۶۲ به عنوان سی و یکمین گنج ملی کشور ثبت شد. بر اساس سامگوک یوسا، چوم سونگدا در زمان حکومت ملکه سئون دئوک در نزدیکی پایتخت شیلا ساخته شد. معنی چوم سونگدا در زبان کره ای ” سکوی رصد ستارگان” می باشد. برج از ۳۶۲ قطعه گرانیت بریده شده که برخی بر این باورند که معرف ۳۶۲ روز سال قمری است، تشکیل شده است. این بنا از ۲۷ لایه دایروی سنگی ( برخی آن را با این حقیقت که سوندوک به عنوان بیست و هفتمین حاکم شیلا در نظر گرفته می شود یا صور فلکی ستارگان مرتبط می دانند ) که با یک ساختار مربعی به انتها رسیده است، تشکیل یافته است.
نخستین رصدخانه در حدود سال ۲۱۲ هـ. ق ( ۸۲۸ م ) در بغداد بنا شد و دو اخترشناس برجسته به نام های فضل بن نوبخت اهوازی و محمد بن موسی خوارزمی بر آن ریاست داشتند؛ و بعضی ها اعتقاد دارند اولین رصدخانه را حاسب طبری آملی بنا کرده است. پس از این رصدخانه، رصدخانه های پرشماری در جای جای سرزمین های اسلامی ساخته شد که هریک با نام اخترشناسی برجسته، پیوسته است. رصدخانهٔ بتانی در رقّه و رصدخانهٔ عبدالرحمان صوفی در شیراز از جملهٔ آن هاست. البته، پس از سدهٔ چهارم، رصدخانه ها با نام امیران ارتباط پیدا کردند، مانند رصدخانهٔ علاءالدوله در همدان، که برای بوعلی سینا بنا کرد. کمتر از یک سده بعد نیز ملکشاه سلجوقی، رصدخانهٔ بزرگی را بنیان نهاد که بزرگانی مانند عمر خیام نیشابوری در آن جا فعالیت داشتند و گاهشماری جلالی، دقیق ترین تقویم جهان، را طرح ریزی کردند.
پیشرفت رصدخانه ها با بنیان گذاری رصدخانه مراغه به اوج خود رسید. بنای این رصدخانه در سال ۶۵۷ هجری ( ۱۲۶۱ میلادی ) به سفارش خواجه نصیرالدین طوسی و به فرمان هولاکو، نوهٔ چنگیزخان مغول، آغاز شد. هولاکو برای نگهداری این سازمان پژوهشی موقوفه های ویژه ای در نظر گرفت. کتاب خانه ای شامل ۴۰۰ هزار جلد کتاب و ابزارهای اخترشناسی، از جمله ذات الربع دیواری به شعاع ۴۳۰ سانتی متر، کره های حلقه دار ( ذات الحلق ) ، حلقهٔ انقلابی، حلقهٔ اعتدالی و حلقهٔ سموت، نیز فراهم شد. در همین جا بود که زیج ایلخانی به سال ۶۷۰ هجری ( ۱۲۷۶ میلادی ) فراهم شد.

معنی کلمه رصدخانه در دانشنامه آزاد فارسی

رَصدخانه (observatory)
رَصدخانه کک در دانشگاه پاسفیک لوترن
جایگاه یا تجهیزاتی برای رصد یا مشاهدۀ پدیده های اخترشناختی. سابقۀ ایجاد رصدخانه های جدید به زمان اختراع تلسکوپ بازمی گردد. رصدخانه ها ممکن است در زمین مستقر باشند، با هواپیما حمل شوند، مانند ماهواره ها در مدار قرار گیرند، یا در ایستگاه ها و شاتل های فضایی مستقر شوند. در حدود ۱۰۰۰م، تأسیس رصدخانه در غرب آسیا متداول شد، سپس در اروپا نیز رصدخانه ها راه اندازی شدند. رصدخانۀ مراغه در ۱۲۵۰م، و رصدخانۀ سمرقند در ۱۴۰۰م، از معتبرترین رصدخانه های جهان در زمان خود بودند. رصدخانه ای که در ۱۵۷۶ در جزیره وِن دانمارک برای تیکو براهه ساخته شد، کامل بود، ولی فقط تا ۱۵۹۷ دوام آورد. چندی بعد رصدخانه هایی در پاریس (۱۶۶۷)، گرینویچ (رصدخانۀ سلطنتی گرینویچ، ۱۶۷۵)، و کیو انگلستان ساخته شد. بیشتر رصدخانه های ابتدایی در نزدیکی شهرها قرار داشتند، اما با پیدایش تلسکوپ های بزرگ، دسترسی به آسمان صاف با نور زمینۀ اندک و درنتیجه، تأسیس رصدخانه در جایگاه های مرتفع و دوردست ضرورت پیدا کرد. قوی ترین تلسکوپ های نوری که آسمان را زیر نظر دارند در نقاط زیر مستقر شده اند: مائونا کیای هاوایی، مانت پالومار کالیفرنیا، رصدخانۀ ملی کیت پیکِ آریزونا، لا پالمای جزایر قناری (کاناری)، رصدخانۀ بینا امریکایی سِرو تولولو، رصدخانۀ جنوبی اروپا در شیلی، کوه سایدینگ اسپرینگ استرالیا، و زیلینچوکسکایا در قفقاز. رصدخانه های اخترشناسی رادیویی عبارت اند از جادرل بَنکِ چشر انگلستان، رصدخانۀ اخترشناسی رادیویی مولارد کیمبریج انگلستان، آرِسیبو پوئرتو ریکو، افلسبرگ آلمان، و پارکِسدر استرالیا. در ۱۹۹۰، تلسکوپ فضایی هابل در مدار قرار گرفت. طبق برنامه ریزی، «تلسکوپ بسیار بزرگ» ساختِ رصدخانۀ جنوبی اروپا، در کوهستان های شمال شیلی، در رصدخانۀ فضایی سروپارانال نصب، و نخستین تصاویر آن در ۲۰۰۱ دریافت شد.

معنی کلمه رصدخانه در ویکی واژه

جایی که در آن به نگاه کردن و مطالعة ستارگان می‌پردازند.

جملاتی از کاربرد کلمه رصدخانه

در ۱۹۶۶ ستاره‌شناس انگلیس جرالد هاوکینز کتاب رمزگشایی از استون‌هنج[گ] منتشر کرد. به گفتهٔ هاوکینز «استون‌هنج یک رصدخانه است… که به شکلی عامدانه، دقیق، و ماهرانه میزان شده‌است.»
فرهنگستان علوم کالیفرنیا از بزرگترین موزه‌های تاریخ طبیعی جهان است. فرهنگستان کارش را از سال ۱۸۵۳ آغاز کرد که هم یک موزهٔ تاریخ طبیعی است، هم یک رصدخانه، و هم محل نگهداری بیش از ۲۰ میلیون تحقیق که از دانشمندان سراسر دنیا جمع‌آوری شده‌است.
ابومحمود حامد بن خضر خجندی (۹۴۰ -۱۰۰۰ میلادی) متولد خجند تاجیکستان متوفی ۳۷۹ش وی موسس رصدخانه شهر ری ریاضی‌دان و ستاره‌شناس و از منجمین مهم دربار آل بویه در قرن چهارم بود.
در عراق به صورت آخرین نمایندهٔ برجستهٔ مکتب ریاضی-نجومی درآمد و به تألیف کتاب‌های مهم خود پرداخت و با همکارانش در رصدخانهٔ بغداد به رصد مشغول شد.
فرویندلیش سرانجام انحراف اشعه های نور در نزدیکی خورشید را طی کسوف دیگری مورد بررسی قرار داده و بر تئوری نسبیت عام اینشتین صحه گذاشت. وی با مطالعات خود ، درستی چندی از تئوری های نیوتنی را مورد تردید قرار داد. او در رصدخانه های پوتسدام و استانبول آزمایشهای مربوط به نظریه ی انتقال به سرخ گرانشیِ اینشتین را هدایت نمود. وی در 1953 و به همراه مکس برن توضیح جایگزینی را بر اساس مدل نور خسته ، برای تئوری مذکور ارائه داد.
در گذشته، اندازه‌های دیگری به‌عنوان ارتفاع کوه دماوند ذکر شده بود. در سال ۱۹۶۶ میلادی فردی به نام آلن باخ بر اساس تصاویر ماهواره‌ای ارتفاع قله را ۵٬۶۷۰ متر اندازه‌گیری کرد که بعدها یک متر به آن افزوده شد و عدد ۵٬۶۷۱ متر وارد کتاب‌های درسی و بسیاری از منابع شد و در ذهن بسیاری از ایرانیان نقش بست. این عدد همچنان بر روی بسیاری از یادبودهای قلّهٔ دماوند ذکر می‌شود. برخی منابع دیگر نیز، از جمله پایگاه ملّی داده‌های علوم زمین ایران و وبگاه رصدخانهٔ زمین ناسا، فرازای ۵٬۶۷۰ متر و ۵٬۶۷۱ متر را برای قلّهٔ این کوه ذکر کرده‌اند. اما افزایش دقت اندازه‌گیری و کالیبراسیون دقیق و بهتر دستگاه‌های اندازه‌گیری نشان می‌دهد ارتفاع ۵۶۷۱ متر نادرست است.
ساکنین موقت آلرت امکاناتی همچون یک مرکز شنود الکترونیک نظامی و همچنین یک ایستگاه هواشناسی، رصدخانه مرتبط با سازمان جهانی دیده‌بان جو، رصدخانه اتمسفر زمین و همین‌طور فرودگاه آلرت را نیز در اختیار دارند.
در سال ۱۸۸۵، ادوارد چارلز پیکرینگ یک برنامه بلند پروازانه از طبقه‌بندی طیفی ستاره‌ای در رصدخانه کالج هاروارد، که در آن یک کامپیوترهای هاروارد، به ویژه ویلیامینا فلمینگ، آنتونیا مووری و آنی جامپ کانن، طیفهای ضبط شده بر روی صفحات عکاسی را طبقه‌بندی کردند. تا سال ۱۸۹۰، یک کاتالوگ از بیش از ۱۰٬۰۰۰ ستاره تهیه شده بود که آن‌ها را به سیزده نوع طیفی تقسیم کرد. به دنبال چشم‌انداز پیکرینگ، تا سال ۱۹۲۴ کانن این فهرست را به ۹ جلد و بیش از یک چهارم یک میلیون ستاره گسترش داد و توسعه مجموعه رده‌بندی ستارگان هاروارد را که برای استفاده‌های جهانی در سال ۱۹۲۲ پذیرفته شد.
اتانیمین یک ترکیب ارگانونتوژن است که به عنوان یک ایمین طبقه‌بندی می‌شود. این ماده با واکنش استالدهید و آمونیاک تشکیل می‌شود اما به سرعت در ترمیم آمونیاک استالدهید پلیمریزه می‌شود. این ترکیب به خوبی در زمین شناخته شده نیست، اما به وفور در ساگیتاریوس ب۲ شناسایی شده‌است. . تلسکوپ‌های رادیویی مانند تلسکوپ بانک سبز رصدخانه رادیو تلسکوپ گرین بنک و کسانی که در رصدخانه ملی رادیویی آمریکا (اندازه‌گیری نور فرکانس رادیویی لامبدا از ۱–۳۰۰ گیگاهرتز شروع می‌شود) قادر به شناسایی مولکولهای آلی مانند اتانیمینها هستند زیرا انتقال انرژی داخلی آن، به‌طور خاص انتقال چرخشی در فرکانس رادیویی ۱۴۰۸۵ مگاهرتز تا ۱۴۰٫۸ گیگاهرتز است.