معنی کلمه تابناکی در لغت نامه دهخدا
خاکش ز شکوه تابناکی
حاجتگه خلق شد ز پاکی.نظامی.مه و خورشید را برفرش خاکی
ز جمعیت رسید این تابناکی.نظامی.
تابناکی
خاکش ز شکوه تابناکی
حاجتگه خلق شد ز پاکی.نظامی.مه و خورشید را برفرش خاکی
ز جمعیت رسید این تابناکی.نظامی.
معنی کلمه تابناکی در فرهنگ عمید
معنی کلمه تابناکی در فرهنگ فارسی
معنی کلمه تابناکی در دانشنامه عمومی
تابناکی را نخستین بار فیزیکدانی آلمانی به نام «آیل هارد ویدِمان» در سال ۱۸۸۸ برای توصیف پدیده های نور که صرفاً به سبب افزایش دما به وجود نیامده اند، معرفی کرد.
گونه های گوناگونِ تابناکی بر پایهٔ حالت برانگیختگی به شکل زیر طبقه بندی می شوند:
فسفرتابی ( فسفرسانس ) و شب تابی ( فلورسانس ) پدیده هایی هستند که در آن ها یک ماده ویژه که به طور عام به آن فسفر گفته می شود پس از قرار گرفتن در نور مرئی، غیرمرئی یا گرما، تحریک شده، انرژی را در خود ذخیره می کند و سپس آن را به صورت طیفی از امواج مرئی منتشر می نماید. تفاوت این دو پدیده در اختلاف زمانی این دریافت و تابش، یا به عبارت دیگر دوام تابش است. اگر زمان تحریک کمتر از ۱۰ به توان ۸ - ثانیه باشد، این پدیده را شب تابی می نامیم و اگر زمان تحریک بیش از ۱۰ به توان ۸ - ثانیه باشد آن را فسفرسانس می نامیم. به عبارتی در فسفرتابی تحریک و تابش طولانی تری داریم و در فلوئورسنس تحریک و تابش کوتاه تری داریم.
در شب تابی که نمونه آن نور مهتابی یا صفحه تلویزیون است، تابش، آنی است و تقریباً بلافاصله بعد از قطع نور تمام می شود. در حالی که در فسفرسانس ماده بعد از قطع نور نیز تا مدتی به تابش ادامه می دهد که مقدار آن بسته به ماده مورد استفاده می تواند از چند ثانیه تا چندین روز طول بکشد. در فلوئورسانس برانگیختگی میان دو تراز انرژی اصلی با انرژی های E1 و E2 اتفاق می افتد که جابجایی بین آن ها کاملاً آزاد است. الکترون با دریافت انرژی برانگیخته شده و به تراز E2 می رود و پس از ۸ تا ۱۰ ثانیه دوباره به تراز اول بر می گردد و فتونی با انرژی E2 - E1 تابش می کند. اما در فسفرسانس، به دلیل وجود یک تراز میانی، کمی پیچیده تر است. این تراز که بین تراز پایه و برانگیخته قرار دارد تراز نیمه پایدار است و مانند یک دام برای الکترون ها عمل می کند. به خاطر شرایط خاص این تراز، انتقال الکترون از آن به سایر ترازها ممنوع و احتمال آن بسیار کم است، بنابراین چنانچه الکترونی پس از برانگیختگی از تراز E2 در دام تراز نیمه پایدار بیفتد تا زمانی که به طریقی دیگر مجدداً برانگیخته شود و به تراز E2 برگردد آنجا خواهد ماند. این اتفاق می تواند تحت تأثیر جنبش گرمایی اتم ها یا مولکول های مجاور یا برانگیختگی نوری روی دهد اما احتمال وقوع آن بسیار کم است. به همین دلیل چنین الکترون هایی تا مدت ها در تراز میانی می مانند ( بسته به ساختار اتمی ماده و شرایط محیطی ) و این، عامل تأخیر در بازتابش بخشی از انرژی دریافت شده است. تحریک این ماده ها به گونه های مختلف انجام می شود: بمباران فوتونی، الکترون ها، یون های مثبت، واکنش های شیمیایی، گرما و گاهی اوقات ( به ویژه در جانداران ) تنش های مکانیکی. راز تابش کرم های شب تاب، فسفرتابی است.
جملاتی از کاربرد کلمه تابناکی
ترا گر نیز میل تابناکی است نظر چون من بپوش از هر چه خاکیست
به تابناکی من گوهری نبود رهی گهر شناسم و در جستجوی خویشتنم
تا در مغاک هستی ای مهر تابناکی تابنده کوکبت پست از صدمه افول است
کمی در اصل من میبود پاکی شد آن پاکی، در آخر تابناکی
این مواد بر اساس خاصیت تابناکی پس از یونیزه شدن با بازگشت الکترون تولید نور می‌کند. فرایند بازگشت الکترونی از مرتبهٔ چند نانوثانیه شروع می‌شود و در برخی از مواد به دلیل خاصیت فراپایداری این بازگشت امکان دارد تا چند ساعت طول بکشد. این تأخیر زمانی منجر به دو دسته‌بندی عمده در این تابش می‌شود: فلورسنس و فسفرسانس.
جلوه کن منت منه از ذره کمتر نیستم حسن با این تابناکی آفتابی بیش نیست
ز پاکیت، آسمان را فر و پاکی ز انوارت، زمین را تابناکی
جان چو اندر بادهٔ او غوطه خورْد بر سر آمد تابناکی ساده‌ای
من خاک و تو مهر تابناکی گو باش به سایهٔ تو خاکی
تو جسم تیره‌ای، ما تابناکیم تو از خاکی و ما از جان پاکیم
روشن گهری ز تابناکی شب روز کن سرای خاکی
موج‌های ضربه‌ای انفجار ابر‌نواختر با سرعت هزاران کیلومتر در ثانیه در محیط میان ستاره‌ای سیر می‌کنند. این موج‌های ضربه‌ای مواد میان ستاره‌ای را آشفته می‌کنند و شاید فرایند فروریزش گرانشی را که سرانجام باعث تشکیل ستارگان در ابرهای میان ستاره‌ای می‌شود، آغاز می‌کنند. از هنگام اختراع تلسکوپ، هیچ ابر نواختری در کهکشان ما کشف نشده است. اگر ابر نواختری به وجود می‌آمد، تا چندین ماه، در آسمان به تابناکی ماه می‌درخشید. اگر آن ابر نواختر فرضی به زمین بسیار نزدیک میبود، می‌توانست جو زمین را منهدم کند.