دلگشا

چار دیوار قفس عشرت سرای ما بس است شهربند دام باغ دلگشای ما بس است

امام‌قلی‌خان در ۱۱۸۸ قمری، باغ دیگری در نزدیکی شهر ارومیه ساخت که به «باغ دلگشا» موسوم شد. پس از امام‌قلی‌خان باغ به چهارمین پسرش، لطفعلی‌خان افشار به میراث رسید. اقبال‌الدوله، پسر لطفعلی‌خان و مالک بعدی باغ، در حدود ۱۲۸۰ قمری عمارت‌هایی در آن پی‌ریزی کرد که پس از او به دست برادرش، یوسف‌خان شجاع‌الدوله، به اتمام رسید. در قیام شیخ عبیدالله نهری، پیروان شیخ دیوارهای باغ را تخریب و عمارت‌ها را به گلوله بستند. این آسیب‌ها در دوران حکمرانان بعدی ارومیه ترمیم شد. پس از جنگ جهانی اول، خاندان افشار این باغ را برای احداث سربازخانه به ارتش اهدا کردند و از آن پس ساختمان‌های دولتی، یکی پس از دیگری در این محل احداث شدند، تا جایی که نشانی از باغ و عمارت‌های قدیمی آن برجای نماند.

زعفران زار گشته ساحت باغ باغ از خنده دلگشا چو چراغ

ای ساحت دلگشای اشرف ای روضه ی جانفزای رضوان

چه شد که یار خط آورد با صفاست هنوز فروغ صبح بنا گوش دلگشاست هنوز

پرستار کو رهنمای تو بود به پرده درون دلگشای تو بود

ته جرعهٔ شراب صبوحی کشیده است از جام غنچهٔ تو، لب دلگشای گل

مهم‌ترین باغ‌های استان فارس که دارای ارزش‌های تاریخی و باستانی و هنری فراوانی هستند و تاکنون محفوظ مانده و از جمله سرمایه‌های ملی ایران به‌شمار می‌آیند، عبارتند از: باغ ایلخانی، باغ تکیه هفت‌تنان، باغ جنت، باغ جهان‌نما، باغ دلگشا، باغ سلطان آباد، باغ سنقری، باغ قوام، باغ گلشن، باغ ناری، باغ نظر، باغ اقبال‌آباد، باغ کچل‌پادشاه، باغ عفیف آباد، باغ ارم، باغ نوابی.

الفاظ دلگشای ترا نزد علاقان اندر مذاق طوطی جان ذوق شکرست

این مقبره برای امپراتور جهانگیر که از سال ۱۶۰۵ تا ۱۶۲۷ میلادی بر امپراتوری گورکانیان هند حکومت می‌کرد ساخته شد. امپراتور در ۲۸ اکتبر ۱۶۲۷ در کوهپایه‌های کشمیر در نزدیکی شهر رجوری درگذشت. با تشییع جنازه او را از کشمیر منتقل کرده و در روز جمعه ۱۲ نوامبر ۱۶۲۷ به لاهور رسیدند. باغ دلگشا که در آن دفن شده بود، زمانی که جهانگیر و همسرش نور جهان در لاهور زندگی می‌کردند، «محل مورد علاقه» او بود. پسرش، شاه جهان، امپراتور جدید مغل، دستور داد که «مقبره ای که در خور یک امپراتور است» به افتخار پدرش ساخته شود تا بقایای او در میانش باشد.

شهر جهرم دارای ۳۸ پارک با بیش از ۳۴ هکتار مساحت می‌باشد. از پارک‌های مهم جهرم می‌توان به باغ ملی، پارک شهر (جنگلی)، پارک دره نمی، پارک دلگشا، پارک کودک (بوستان جهان‌دیدگان)، پارک لاله، پارک چمران و پارک بهارستان اشاره کرد.

دهد روشنائی دل و دیده را جمال خوش دلگشای صباح

کاشانه گشت ویران، ویرانه دلگشاتر // دیوار و در نسازد زندانیان غم را

هم چنین در فارسنامه ناصری نیز دربارهٔ اقلید چنین می‌خوانیم: «اقلید در دامنه کوهای زاگرس قرار دارد. رودخانه از میان آن جاری است در دو جانب این رودخانه باغ‌های پر از درختان سردسیری است مکانی با صفا و نزهت گاهی دلگشا است.»

ای وصل تو جانفزای عاشق وی یاد تو دلگشای عاشق

زهی دلگشائی هوادار تو علاج دل تنگ دیدار تو