عشاء

روی جابر قال قال رسول اللَّه (ص): «اذا دخلتم بیوتکم فسلّموا علی اهلها و اذا طعم احدکم طعاما فلیذکر اسم اللَّه فانّ الشیطان اذا سلّم احدکم لم یدخل بیته و اذا ذکر اسم اللَّه علی طعامه فقال لا مبیت لکم و لا عشاء و ان لم یسلم حین یدخل بیته و لم یذکر اسم اللَّه علی طعامه قال ادرکتم العشاء و المبیت.

فَسُبْحانَ اللَّهِ ای سبّحوا اللَّه، و معناه صلّو اللَّه فهو مصدر موضوع موضع الامر کقوله: فَضَرْبَ الرِّقابِ و السبحة الصلاة و منه سبحة الضحی، فَسُبْحانَ اللَّهِ حِینَ تُمْسُونَ، ای صلّو اللَّه حین تدخلون فی المساء، و هو صلاة المغرب و العشاء وَ حِینَ تُصْبِحُونَ ای حین تدخلون فی الصباح و هو صلاة الصبح.

ألا ان عصری فیه عیشی منکد فلیت عشاء الموت بادر فی عصری

وی علاوه بر تدریس و فعالیت‌های دیگر، امام جماعت حرم حسین بن علی را بر عهده داشت. در این نماز جمع زیادی از مردم کربلا به او اقتدا می‌کردند. امامت او در صحن برای نماز مغرب و عشاء بود. این جماعت نزدیک باب زینبیه برگزار می‌شد.

ابوبکر روز ۲۲ جمادی‌الثانی ۱۳ هجری/۲۳ اوت ۶۳۴ میلادی در سن ۶۳ سالگی درگذشت و در پهلوی راست محمد در منزل عایشه به خاک سپرده شد. او بین نماز مغرب و عشاء درگذشت و عمر بر وی نماز خواند. ابوبکر گفت: «خدایا، مرا مسلمان بمیران» و پس از آن جان سپرد.

اوّابان فرزندانند که از ایشان نادره‌ای در وجود آید در حق مادر و پدر آن گه پشیمان شوند و توبه کنند، یا سخنی درشت گویند ایشان را و مقصود ایشان در آن جز خیر نباشد، اللَّه تعالی ایشان را بدان نگیرد. و قال ابن عباس: الاوّابون المسبحون، لقوله: «یا جبال او بی معه» ای سبّحی معه. و قیل هم الّذین یصلّون بین المغرب و العشاء و قیل یصلّون صلاة الضّحی و سمّی النّبی (ص) صلاة الضّحی صلاة الاوّابین.

من شوق نور وجهک فی القلب اضرمت نار تنار کل عشاء و غدوة

روی انّ النبی (ص) اخّر صلاة العشاء لیلة ثم خرج الی المسجد، فاذا الناس ینتظرونه، فقال: انه لیس احد من اهل الادیان یذکر اللَّه عزّ و جلّ فی هذا الوقت غیرکم. فانزل اللَّه هذه الآیة.

وَ أَقِمِ الصَّلاةَ طَرَفَیِ النَّهارِ میگوید: بپای دار نماز بر دو گوشه روز یک طرف نماز بامداد و یک طرف نماز دیگر وَ زُلَفاً مِنَ اللَّیْلِ یعنی نماز شام و خفتن. این قول حسن است، مجاهد گفت: طَرَفَیِ النَّهارِ نماز بامداد است و پیشین و دیگر وَ زُلَفاً مِنَ اللَّیْلِ شام و خفتن تا هر پنج نماز جمع کند، مقاتل گفت: صلاة الفجر و الظّهر طرف و صلاة العصر و المغرب طرف وَ زُلَفاً مِنَ اللَّیْلِ العشاء الآخرة.

کار دنیا را با اهل دنیا باید گذاشت، و کار دین را باهل دین. بحمدالله من بنده نه اهل آنم و نه این، من و فکر طره طلعت تو، من الغداه الی العشاء.

قول دیگر آنست که آیت در شأن جماعتی از انصار آمد که میان شام و خفتن بنماز پیوسته داشتند و آن صلاة الاوّابین گویند. مالک دینار گفت: از انس مالک پرسیدم که این آیت در شأن که فرو آمد؟ گفت در شأن ما فرو آمد معاشر الانصار که بعد از نماز شام بخانه‌ها باز نرفتیم و هم چنان نماز میکردیم تا بوقت خفتیدن که نماز خفتیدن با رسول خدا بگزاردیم. و عن ابن عمر قال قال رسول اللَّه (ص): «من عقب ما بین المغرب و العشاء بنی له فی الجنّة قصران من مسیرة عام و هی صلاة الاوّابین و انّ من الدعاء المستجاب الذی لا یرد الدعاء ما بین المغرب و العشاء».

«وَ مِنْ آناءِ اللَّیْلِ فَسَبِّحْ» ای من ساعاته. و واحد الآناء انی و انّی و هی صلاة المغرب و العشاء. «وَ أَطْرافَ النَّهارِ» یعنی صلاة الظهر، و سمّی وقت الظهر اطراف النّهار لانّ وقته عند الزوال و هو طرف النصف الاوّل انتهاء، و طرف النصف الآخر ابتداء.