تفریط

و طایفه ای در طرف تفریطند، و مطلقا قوه غضبیه ندارند و در جائی که عقلا و یا شرعا غضب لازم است مطلقا از جا برنمی آیند.

در اخلاص ار بود تفریط و افراط بود در فحص حدش سخت محتاط

زهی گنج حکمت که سقراط بود مبرا ز تفریط و افراط بود

اکبر هاشمی رفسنجانی، رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام گفت که اگر بسیج «در هیاهوهای سیاست‌زدگی، دچار تندروی‌های افراطیون و تفریطیون شود»، دچار «ضلالت و گمراهی» خواهد شد. او در نوشته ای که به مناسبت سالروز تشکیل بسیج (۵ آذر) در سایت شخصی خویش، منتشر کرده، آورده است که بسیج باید همچون زمان تاسیس آن، یک نیروی «مردمی» باقی بماند تا در چشم «همه گروهها با هر سلیقه سیاسی» محترم باشد. در گذشته، اظهار نظرهای هاشمی رفسنجانی معمولا در غالب سخنرانی و در دیدار با بازدیدکنندگانی از اقشار مختلف، یا در قالب مصاحبه صورت می گرفت و اعلام موضع او از طریق انتشار یادداشت در سایت شخصی، کمتر معمول بوده است. بی بی سی فارسی

در ۹ ژانویه ۲۰۱۸، او در نقدنامه‌ای که به همراه سارا چیچه، کاترین می‌یه، پگی ساستر و کاترین راب-گریلت منتشر شده در لوموند به عنوان ویراستار حضور داشت. آن نقد دربارهٔ افراط و تفریط در جنبش من هم بود که سر و صدای بسیاری به پا کرد.

در صراط عدل دارش استوار تا بود ز افراط و تفریطش کنار

برای نیل به معنویت اسلامی، فهم صحیح قرآن و سنت و ایمان عمیق و ارتباط وثیق با خداوند متعال و عمل متواصل، دوری از افراط و تفریط، توجه به اخلاق و نوگرایی لازم است.

و دانستی که حد اعتدال این قوه، صفت عفت است، که منشأ جمیع صفات کمالیه متعلقه به این قوه است و دو طرف افراط و تفریط آن یکی شره است و دیگری خمود .

دانستی که ضد این دو جنس، صفت «عفت» است و آن عبارت است از مطیع و منقاد شدن قوه شهویه از برای قوه عاقله، تا آنچه امر فرماید درخصوص اکل و شرب و نکاح و جماع، متابعت کند و از آنچه نهی فرماید اجتناب نماید و آن حد اعتدال است، که در شرع و عقل پسندیده است و دو طرف افراط و تفریط آن مذموم و ناپسند است.

اسراف، از اصطلاحات اسلامی است و از گناهان محسوب می‌شود. این واژه در لغت به معنای تجاوز از حد میانه و اعتدال است و منظور از وسط، حدی میانه افراط و تفریط است. در تعریف معنای اصطلاحی اسراف، آنچه از کلمات فقها بر می‌آید، کاری است که غرضی عقلایی برای آن تصور نشود . در این تعریف، صرف مال در موردی فراتر از حد مطلوب نزد عقلا اسراف است.

یک ره آخر تو از ازین پیر خرف گشته بپرس کاین چه افراط و چه تفریط و چه بیداد بود؟

از آنچه گفتیم معلوم شد که در برابر هر صفت نیکی، اخلاق رذیله غیر متناهیه‌ای از دو طرف افراط و تفریط است و لیکن هر یک را اسم معین و نام علیحده‌ای نیست، بلکه شمردن جمیع ممکن نیست، و شمارش تعداد جمیع در شأن علم اخلاق نیست، بلکه وظیفه آن بیان قاعده کلیه آن است که جمیع در تحت آن مندرج باشند.