بوذرجمهر

مجموعه تاریخی ارگ تهران ده هزارمین اثر ثبت شده در فهرست آثار تاریخی کشور است که حافظه نیرومندی از گذشته تاریخی تهران محسوب می‌شود. محدوده این محله در همپوشانی با بافت کنونی شهر تهران از شمال به میدان توپخانه (امام خمینی) و خیابان امام خمینی (خیابان سپه یا خیابان باغشاه یا خیابان مریضخانه)، از شرق به خیابان ناصر خسرو (یا خیابان ناصریه)، از غرب به خیابان خیام (یا خیابان جلیلی) و از جنوب به خیابان پانزده خرداد (خیابان بوذرجمهری یا جباخانه) محدود می‌شود. طول این محله از شمال به جنوب حدود ۹۰۰ متر و از غرب به شرق نزدیک ۵۰۰ متر است که وسعتی حدود ۴۵ هکتار را در بر می‌گیرد.

اگر بود او را چه بوذرجمهر ز نوشیروان بر گذشتی به مهر

قسیم بن ابراهیم بن منصور معروف به بزرگمهر قائنی (معرب: بوزرجمهر یا ابوذرجمهر) شاعر، حکیم ادیب و فرزانه سده چهارم و ربع اول پنجم قمری است که در دربار سلطان مسعود غزنوی خدمت کرده است.

پیش از اینها بزرگمهر وزیر گشت بوذرجمهر در تحریر

امامزاده یحیی نام بقعه ابوالقاسم عزالدین یحیی است که در کوچه‌ای به همین نام در محله‌ای حدفاصل شرقی-غربی خیابان ری و خیابان سیروس (مصطفی خمینی فعلی) و شمالی-جنوبی امیرکبیر به ۱۵ خرداد (بوذرجمهری) واقع شده‌است. این محله بخشی از محدوده بزرگ عودلاجان قدیم تهران است که از خیابان ناصرخسرو تا خیابان ری امتداد داشت.

شاهی نوشیروان دستوری بوذرجمهر هست در عهد تو و شه‌بازی شاه و وزیر

ای آن وزیر ابوذرجمهر چهر که ماند به دور عدل تو بر طاق شهرت کسری

راست گویم کاین نظام السلطنه در پیشگاهت تالی بوذرجمهر است ای انوشروان گیتی

کند بوذرجمهری از بن و بیخ ایمن از لعن و فارغ از توبیخ

تو گوئی که بوذرجمهر دگر به گفتن بر آورده از خاک سر

همه چاکران تو بوذرجمهران همه عاملان تو نوشیروان‌ها

دور گیتی کرد کامل شهرت بوذرجمهر تو به عهد خویشتن بوذرجمهر کاملی