قلب
معنی کلمه قلب در فرهنگ معین
( ~ . ) [ ع . ] ۱ - (مص م . ) تغییر دادن و دیگرگون کردن چیزی . ۲ - واژگون ساختن چیزی . ۳ - در فارسی به معنی زر و سیم ناسره . ۴ - (اِ. ) نام یکی از صنایع شعری .
معنی کلمه قلب در فرهنگ عمید
۲. میان و وسط چیزی.
۳. [قدیمی] سیم و زر ناسره.
۴. (ادبی ) = مقلوب
۵. قسمت میانی لشکر، بین میمنه و میسره.
۶. (اسم مصدر ) برگردانیدن، وارو کردن، واژگون ساختن چیزی، دگرگون کردن.
* قلب زدن: (مصدر متعدی ) [قدیمی]
۱. پول ناسره سکه زدن.
۲. تقلب کردن.
معنی کلمه قلب در فرهنگ فارسی
معنی کلمه قلب در فرهنگستان زبان و ادب
معنی کلمه قلب در دانشنامه عمومی
قلب انسان به طور میانگین در هنگام استراحت حدود ۷۰ بار در دقیقه می تپد. قلب انسان بینِ دو شُش در بدن جا دارد و به گونه ای قرار گرفته است که سر آن به سوی چپ و پایین کج است. هر تپش قلب حدودِ هشت دهم ثانیه زمان می خواهد که این زمان شامل ۰٫۱ ثانیه انقباض دهلیزها، ۰٫۳ ثانیه انقباض بطن ها و ۰٫۴ ثانیه استراحت قلب است. قلب در فضای میانی میان سینه در سینه بالای پرده دیافراگم ( بالای حفره شکمی ) قرار دارد.
قلب در مرکز قفسهٔ سینه ( متمایل به سمت چپ ) واقع شده است و جرم قلب یک انسان حدود ۳۰۰ گرم است و سالانه حدود دو میلیون لیتر خون را پمپاژ می کند.
واژهٔ قلب، به معنی دگرگونی است. این عضو به علت این که باعث دگرگونی خون و تبدیل خون کثیف به خون تمیز می شود قلب نام گذاری شده است در دگرگون کردن خون، قلب مانند یک تلمبه عمل می کند. در پارسی سره این بخش دِل نام دارد.
در انسان ها، پستانداران دیگر و پرندگان، قلب به چهار حفره تقسیم می شود: که دهلیز چپ و راست بالا و بطن چپ و راست در قسمت پایین قرار گرفته است. معمولاً دهلیز و بطنِ راست را به نام قلب راستی و همتایان چپی آن ها را به نام قلب چپی می شناسَند. اما در مواردی دیگر، قلب ماهی ها دو حفره، یک بطن و یک دهلیز دارد ؛ البته در قلب ماهیها علاوه بر یک دهلیز و یک بطن اتصالاتی با نام های مخروط سرخرگی متصل به بطن و در مجاورت سرخرگ شکمی و سینوس سیاهرگی که متصل به دهلیز و در مجاورت سیاهرگ شکمی است، وجود دارد ، در حالی که قلبِ خزندگان سه حفره دارد. در یک قلب سالم به خاطر وجود دریچه های قلبی ( سینی ششی، سینی ائورتی، دولختی ( میترال ) و سه لختی ) ، خون از یک سمت وارد قلب و از ان خارج می شود که این مسئله از جریان برعکس جلوگیری می کند. قلب در یک کیسهٔ محافظتی قرار گرفته که آب شامه ( پری کارد ) نام دارد و همچنین شامل مایع است. دیوارهٔ قلب از ۳ لایهٔ چسبیده به هم تشکیل می شود که به ترتیب از بیرون، شاملِ: آب شامه ( پری کارد ) ، ماهیچه قلبی ( میوکارد ) و درون شامه ( آندوکارد ) است. این عضوِ مخروطی شکل به صورتِ کیسه ای عضلانی تقریباً در وسطِ فضای قفسهٔ سینه در بخش میان سینه کمی متمایل به جلو و طرفِ چپ قراردارد و میان ریهٔ چپ و راست و متمایل به ریهٔ چپ است و همین موجب شده است تا شکل و قرارگیری ریه ها با هم متفاوت باشد. از آن جا که قلب، اندامی بسیار حساس و حیاتی است توسط قفسهٔ سینه ( توراکس ) محافظت می شود. ابعادِ قلب در یک فرد بزرگسال حدودِ ۶x9x۱۲ سانتی متر و جرم آن در مردان، حدودِ ۳۰۰ و در زنان، حدودِ ۲۵۰ گرم، یعنی حدود ۰٫۴ درصد جرم کل بدن است.
قلب (استان تلاس). قلب ( به قرقیزی: Калба، قالبا ) یک روستا در قرقیزستان است که در شهرستان تلاس واقع شده است. قلب ۱٬۳۱۹ نفر جمعیت دارد و ۱٬۷۹۴ متر بالاتر از سطح دریا واقع شده است.
قلب (رمان). قلب ( ایتالیایی: Cuore ) رمانی اثر ادموندو ده آمیچیس نویسنده ایتالیایی است.
این رمان که در سال ۱۸۸۶ چاپ شده است، دربارهٔ خاطرات یک دانش آموز یازده ساله به نام انریکو بوتینی است که در شهر تورین، ایتالیا زندگی می کند. رمان قلب دربارهٔ وحدت ایتالیا، میهن پرستی و طبقه کارگر است.
انیمه بچه های مدرسه والت براساس این رمان ساخته شده است.
• انریکو بوتینی
• آقای آلبرتو بوتینی
• خانم بوتینی
• سیلویا بوتینی
• آنتونیو رابوکو
• ارنستو دروسی
• گارونه
• پیترو پروکوسی
• کارلو نوبیس
• استاردی
• بتی
• ووتینی
• کروسی
• نلی
• کوراچی
• گاروفی
• فرانتی
• آقای پربونی
• خانم دلکاتی
قلب (فیلم ۱۹۹۹). «قلب» ( انگلیسی: Mann ) یا ذهن فیلمی هندی در سبک رمانتیک است که در سال ۱۹۹۹ منتشر شد. از بازیگران آن می توان به عامر خان، مانیشا کویرالا، شارمیلا تاگور، نیراج وورا، آنیل کاپور، دیپتی بهاتناگار، دالیپ تاهیل، شاما سیکاندر، ساتین کاپو، آنانت ماهادوان، مشتاق خان، سید بهادر حسن خان بهادر، کتکی داو، سومونا چاکراوارتی و رانی موکرجی اشاره کرد.
قلب (نماد). قلب یا دِل ( ♥ ) می تواند به عنوان نشانه احساسی، معنوی، اخلاقی، استفاده شود. در گذشته قلب به عنوان نماد فکری یک انسان استفاده می شده است.
چند فرضیه برای ریشه یابی این نماد پیشنهاد شده است. یکی اینکه این نماد برداشتی از شکل بذر گیاه سیلفیوم در زمان باستان بوده که به عنوان یک داروی ضدبارداری گیاهی استفاده می شده. دیگری اینکه شاید این نماد، تصوری از ویژگی های بدن زنان بوده است، مانند سینه ها، باسن ، تپه ونوس یا فرج.
فرضیه های مختلفی کوشیدند تا «نماد قلب» که در اواخر قرون وسطی فرگشت یافته بود را با نمونه هایی از شکل هندسیَش در دوران باستان مرتبط کنند. چنین نظریه هایی، نوین هستند و از دهه ۱۹۶۰ به بعد ارائه شده اند، و همچنان در حد حدس و گمان باقی مانده اند، زیرا هیچ تداومی بین نمونه های باستانی و اواخر قرون وسطایی دیده نمی شود.
بر روی نقش برجسته های گچی و دیوارهای مختلف که از خرابه های تیسفون پایتخت ایران کاوش شده اند، شکل های قلب دیده می شود. ( ۹۰ پیش از میلاد تا ۶۳۷ پس از میلاد. )
از برگ های انجیر معابد به شکل قلب در تصاویر هنری تمدن دره سند استفاده شده است: یک آویز قلبی که از آنجا کشف شده و اکنون در موزه ملی دهلی به نمایش گذاشته شده است. در قرن ۵ تا ۶ پیش از میلاد، شکل قلب برای نشان دادن میوه ی قلبی شکلِ گیاهِ سیلفیوم، ( که احتمالاً به عنوان داروی تقویت جنسی و ضدبارداری بوده ) به کار می رفته. سکه های نقره متعلق به سیرن قرن پنجم تا ششم پیش از میلاد دارای طرحی مشابه هستند که گاهی با گیاه سیلفیوم همراه است و به نظر می رسد نشان دهنده دانه یا میوه آن است.
از گذشته تا کنون، در ژاپن، نماد قلب را اینُم Inome ( 猪 ) به معنای چشم گراز وحشی می نامند و برای دفع ارواح شیطانی است. در تزئینِ زیارتگاه های شینتو ، معابد بودایی ، قلعه ها و سلاح ها به کار گرفته شده. قدیمی ترین نمونه های این الگو در برخی از تسوباهای اصلی ژاپنی ( نگهبان شمشیر ) به سبک توران گاتا تسوبا ( تسوبای تخم مرغی شکلِ واژگون ) دیده می شود که از قرن ششم تا هفتم به شمشیرها وصل می شدند. تسوبا به شکلِ نماد قلبِ توخالی شده بود.
اگرچه این شکل در بسیاری از آثار و متون کتیبه ای باستانی استفاده شده است اما ترکیب شکل قلب و استفاده از آن در استعاره قلب در اواخر قرون وسطی ایجاد شد. بر اساس نمونه های اولیه ی احتمالی یا مستقیما در قرن ۱۳ تا ۱۴، نماد قلب در معنای عشق، در قرن ۱۵ توسعه یافت و در طول قرن ۱۷ در اروپا رایج شد.
معنی کلمه قلب در دانشنامه آزاد فارسی
اندامی ماهیچه ای. با انقباض منظم خون را با فشار در بدن جانوران دارای دستگاه گردش خون به جریان می اندازد. کرم های حلقوی و بعضی از بی مهرگانِ دیگر دارای قلب های ساده ای اند شامل بخش های ضخیم شده ای از رگ اصلی، که منظماً نبض دارند. کرم خاکی دَه قلب از این گونه دارد. مهره داران یک قلب دارند. قلب ماهی دوحفره ای است. دهلیز با دیواره ای نازک، که زمانی به آن گوشک می گفتند، برای دریافت خون باز می شود و بطن با دیواره ای ضخیم خون را به بیرون تلمبه می کند. دوزیستان و بیشتر خزندگان دو دهلیز و یک بطن دارند. پرندگان و پستانداران دو دهلیز و دو بطن دارند. ضربان قلب را دستگاه عصبی غیرارادی و مرکز کنترل داخلی یا ضربان ساز، یعنی گرۀ سینوسی دهلیزی، کنترل می کند. قلب انسان کم وبیش مخروطی شکل است و درون قفسه سینه، پشت استخوان جناغ، بالای دیافراگم، و بین دو ریه واقع شده است. سطح پشتی و شکمی آن مسطح است. در حالت سلامت، اندازۀ قلبِ هر کس به اندازۀ مشت بستۀ اوست. اندازۀ قلب با وزن، سن، جنس، و میزان سلامتی شخص تغییر می کند. گنجایش آن در نوزادان حدود بیست سانتی متر مکعب و در نوجوانان ۱۵۰ تا ۱۶۰ سانتی متر مکعب است. قلب ورزشکاران معمولاً کمی بزرگ تر از قلب افراد عادی است. قلب زنان گنجایش کمتری دارد. و از قلب مردان سبک تر است. پستانداران دستگاه گردش خون مضاعف دارند. در این حالت، قلب به دو نیمه تقسیم می شود و هر نیمه به صورت تلمبۀ جداگانه ای عمل می کند. یک سَمْتِ قلب خون را به شُشْ ها تلمبه کرده و به قلب باز می گرداند. سَمْتِ دیگر خون را به همۀ قسمت های بدن می فرستد و بدن خون را به قلب باز می آورد.
چرخۀ قلبی. این چرخه شامل اتفاقات متوالی در طول یک گردش کامل، حاصل از یک ضربان قلب، است. در قلب انسان دو دهلیز هم زمان منقبض می شوند. به دنبال آن توقفی کوتاه وجود دارد و سپس، دو بطن منقبض می شوند. سپس همۀ قلب برای زمان طولانی تری استراحت و توقف می کند. مرحلۀ انقباض سیستول و مرحلۀ استراحت بعد از آن را دیاستول می نامند که در شرایط عادی ۷۰ تا ۸۰ بار در دقیقه تکرار می شود. زمانی که دو دهلیز منقبض می شوند، خون از داخل آن ها به بطن ها که در حالت استراحت اند می ریزد تا پر شوند. طی این مدت، دریچه های بین دهلیزها و بطن ها، دریچه های دولختی و سه لختی، بازند. وقتی ماهیچۀ دیوارۀ بطن ها منقبض می شود، دریچه ها بسته می شوند. در چنین حالتی، در دیواره های قلب ارتعاشاتی ایجاد می شود که اولین و بلندترین صدای ضربان قلب است. وقتی دریچه ها بسته اند، مانع بازگشت خون به دهلیز می شوند. بطن ها با فشار دریچه های سرخ رگ ششی و آئورتی را باز کرده و خون را به داخل سرخ رگها می فرستند. این امر باعث باز شدن دریچه های کوچک سرخ رگ ها می شود. همین که بطن ها شروع به استراحت می کنند، این دریچه ها بسته و مانع بازگشت خون به قلب می شوند. با بسته شدن آن ها، دومین صدای قلبی ایجاد می شود که آهسته تر است. هنگام استراحت بطن ها، خون به داخل دهلیزها و از طریق دریچه هایِ بازِ دهلیزی ـ بطنی به بطن ها می ریزد و قلب آمادۀ شروع چرخۀ قلبی بعدی می شود.
ساختار داخلی. قلب درون کیسۀ غشایی محکمی با نام آبشامه قرار دارد و طوری آویزان است که نوک آن به سمت چپ و پایین متمایل است. به نقطه ای که در آن تکان قلب بیشتر محسوس است ضربه اپکس (ضربان رأس) می گویند. این اندام با دیواره ای طولی به دو نیمۀ راست و چپ و در عرض، به دو حفره در بالا و دو حفره در پایین تقسیم می شود: دهلیز و بطن های راست و چپ. خون تغذیه کنندۀ قلب از سرخ رگ های اکلیلی راست و چپ تأمین می شود که از ابتدای سرخ رگ آئورت منشأ گرفته اند. قلب را بافت چربی احاطه کرده است که در آن رگ های لنفاوی، اعصاب، و پایانه های عصب یافت می شوند. سطح داخلی محفظۀ قلب را درون شامه می پوشاند.
دهلیزها و بطن ها. دهلیزها در قسمت پهن تر قلب، یعنی در بالا، قرار گرفته اند و حفره هایی با دیوارۀ نازک اند که به منزلۀ محل ذخیره، خون را از سیاه رگ ۳۱ها دریافت می کنند. دو سیاه رگ بزرگ که سیاه رگ های اصلی اند، خون بدون اکسیژن را از سر، بدن، و اندام های حرکتی به قلب باز می گردانند و به دهلیز راست می ریزند. این حفره از بطن زیرین با دریچۀ سه لختی جدا می شود. بطن راست حفرۀ هرمی شکلی است که نسبت به دهلیزها دیواره های ضخیم تری دارد. مدخل سرخ رگ ششی، که از بطن راست سرچشمه می گیرد، دریچه ای دارد که در زمان استراحتِ بطن مانع بازگشتِ خونِ خارج شده به بطن می شود. چهار سیاه رگ ششی خون را از شش ها به دهلیز چپ می آورند و از آن جا به بطن چپ منتقل می کنند. بطن چپ دیواره های محکمی دارد، زیرا بر اثر انقباض باید فشار خون کافی ایجاد کند که خون به همۀ بدن برسد. دریچۀ بین دهلیز و بطن چپ فقط دو بخش برگی شکل دارد و شبیه کلاه اسقف، و به همین سبب به میترال معروف است.
قلب (ادبیات). (به معنای واژگون کردن) در اصطلاح بدیع، سخنی است که صورتِ واژگونۀ آن نیز آورده شده است: ۱. قلب کل آن است که همۀ حروف کلمه عکس یکدیگر باشد، مانند «زان» و «ناز» در این بیت: زان ناز تو می کشند عشاق/ای حورلقا، که روح بخشی. ۲. قلب بعض آن است که برخی از حروف کلمات معکوس باشند، مانند «بنات» و «نبات» در این بیت: به باغ رو که بناتِ نبات را بینی/نگشته سیر چون عشاق از کنارِ بِکار ۳. قلب مستوی آن است که اگر کل یا بخشی از کلام را معکوس کنیم همان بخش به دست آید، مانند دو مصراع زیر که حروف هرکدام را معکوس کنیم همان مصراع ساخته می شود: شو همره بلبل بلب هر مهوش/شکر بترازوی وزارت برکش ۴. قلب مجنّح (یا: قلب الجناحین) آن است که دو کلمۀ معکوس را یکی در آغاز مصرع و دیگری را در پایان آن آورند؛ مانند «گنج» و «جنگ» و «رای» و «یار» در این دو مصرع: گنج دولت دهد گزارش جنگ/رای نصرت کند حمایت یار
معنی کلمه قلب در دانشنامه اسلامی
گرچه بحث و بررسی قلب اصالتا یک بحث اخلاقی نیست و نمی تواند در زمره مسائل علم اخلاق شمرده شود ولی، از آنجا که در محدوده «علم اخلاق» همه جا با این دو واژه یعنی قلب و فؤاد، در هنگامی که همین واژه «قلب» یا «فؤاد» و یا در فارسی «دل» را در محدوده اخلاق و علم اخلاق به کار می گیرند؛ قطعا، چنین مفهومی منظور نظر گوینده نیست. و منظور ما نیز از طرح پرسش فوق روشن شدن همین معنای پیچده و اخلاقی آن و نیز اصطلاح قرآنی و روایی این واژه خواهد بود.
اشتراک لفظی واژه قلب
قطعا اکنون که کلمه قلب در دو مفهوم مختلف فیزیکی و اخلاقی به کار می رود حکم مشترک لفظی را دارد و در هر یک از دو معنای فوق، بدون توجه بمعنی دیگرش و بدون آنکه رابطه میان آن دو در نظر گرفته شود، به کار خواهد رفت. یک علم طبیعی هنگامی که کلمه قلب را به کار می برد منظورش به روشنی همان اندام خاص است و کمترین توجهی به معنی اخلاقی آن ندارد؛ چنانکه، یک عالم و دانشمند اخلاقی نیز از به کار گرفتن این کلمه جز همان مفهوم اصطلاحی ویژه اخلاق چیزی دیگری در نظر ندارد و توجهی به مفهوم فیزیکی آن نمی کند. بنابراین، کلمه قلب به صورت مشترک لفظی در این دو معنا به کار می رود
واژه شناسی قلب در قرآن
تنها راهی که ما برای شناخت معنای «قلب» در قرآن پیدا کرده ایم این است که در قرآن جستجو کنیم ببینیم چه کارهایی به قلب نسبت داده شده و قلب چه آثاری دارد و از راه مطالعه آثارش، قلب را بشناسیم. ما هنگامی که با چنین دیدی به موارد کاربرد واژه قلب در قرآن می پردازیم در می یابیم که حالات گوناگون و صفات مختلفی به قلب و فؤاد نسبت داده شده است که مهم ترین آن از این قرار است:
← ادراکات قلب
...
[ویکی الکتاب] معنی قَلْبٌ: قلب ( قلب در قرآن مرکز ادراک انسان شناخته می شود و به تازگی تحقیقات علمی نیز نشان داده است در اطراف بدن هر انسانی یک میدان الکترو مغناطیسی به مرکزیت قلب وجود دارد و ادراکات انسان از قلب سرچشمه گرفته وسپس فلب پیامها را به مغز با همان میدان الکترومغنا...
معنی شَغَفَهَا: درون قلبش نفوذ کرده (در عبارت "شغفها حبا "یعنی محبت یوسف تا شغاف قلب زلیخا راه یافته بود و شغاف قلب به معنای غلافی است که محیط به قلب است . )
معنی خُشُوعاً: تاثر خاصی است در قلب که به دنبال مشاهده عظمت و کبریا در قلب پیدا میشود ، نظیر این کلمه در اعضای بدن کلمه خضوع است
معنی طَائِفٌ: دور زن - گردنده - بلایی فراگیر(طائف عذاب ، آن عذابی است که در شب رخ دهد و منظور از "طَائِفٌ مِّنَ ﭐلشَّیْطَانِ " وسوسه های شیطان است یا طائف از شیطان آن شیطانی است که پیرامون قلب آدمی طواف میکند تا رخنهای پیدا کرده وسوسه خود را وارد قلب کند یا آن وسو...
معنی قَلْبِکَ: قلب تو( قلب در قرآن مرکز ادراک انسان شناخته می شود و به تازگی تحقیقات علمی نیز نشان داده است در اطراف بدن هر انسانی یک میدان الکترو مغناطیسی به مرکزیت قلب وجود دارد و ادراکات انسان از قلب سرچشمه گرفته وسپس فلب پیامها را به مغز با همان میدان الکترومغ...
معنی قَلْبِی: قلب من ( قلب در قرآن مرکز ادراک انسان شناخته می شود و به تازگی تحقیقات علمی نیز نشان داده است در اطراف بدن هر انسانی یک میدان الکترو مغناطیسی به مرکزیت قلب وجود دارد و ادراکات انسان از قلب سرچشمه گرفته وسپس فلب پیامها را به مغز با همان میدان الکتروم...
معنی قُلُوبُ: قلب ها( قلب در قرآن مرکز ادراک انسان شناخته می شود و به تازگی تحقیقات علمی نیز نشان داده است در اطراف بدن هر انسانی یک میدان الکترو مغناطیسی به مرکزیت قلب وجود دارد و ادراکات انسان از قلب سرچشمه گرفته وسپس فلب پیامها را به مغز با همان میدان الکترومغ...
معنی قُلُوبُکُم: قلب های شما( قلب در قرآن مرکز ادراک انسان شناخته می شود و به تازگی تحقیقات علمی نیز نشان داده است در اطراف بدن هر انسانی یک میدان الکترو مغناطیسی به مرکزیت قلب وجود دارد و ادراکات انسان از قلب سرچشمه گرفته وسپس فلب پیامها را به مغز با همان میدان الک...
معنی قُلُوبِهِنَّ: قلب های آن زنان( قلب در قرآن مرکز ادراک انسان شناخته می شود و به تازگی تحقیقات علمی نیز نشان داده است در اطراف بدن هر انسانی یک میدان الکترو مغناطیسی به مرکزیت قلب وجود دارد و ادراکات انسان از قلب سرچشمه گرفته وسپس فلب پیامها را به مغز با همان میدان...
معنی قُلُوبُکُمَا: قلبهای شما دونفر(با اینکه دو نفر دو تا قلب دارد ، قلب را به صیغه جمع آورده و این صرف استعمالی است که نظائرش بسیار است ، در فارسی هم خطاب به دو نفر میگوییم : مگر دلهایتان چدنی است ، و نمیگوییم مگر دو دل شما چدنی است)
معنی قَلْبَهُ: قلبش ( قلب در قرآن مرکز ادراک انسان شناخته می شود و به تازگی تحقیقات علمی نیز نشان داده است در اطراف بدن هر انسانی یک میدان الکترو مغناطیسی به مرکزیت قلب وجود دارد و ادراکات انسان از قلب سرچشمه گرفته وسپس فلب پیامها را به مغز با همان میدان الکترومغن...
معنی قَلْبِهَا: قلبش ( قلب در قرآن مرکز ادراک انسان شناخته می شود و به تازگی تحقیقات علمی نیز نشان داده است در اطراف بدن هر انسانی یک میدان الکترو مغناطیسی به مرکزیت قلب وجود دارد و ادراکات انسان از قلب سرچشمه گرفته وسپس فلب پیامها را به مغز با همان میدان الکترومغن...
ریشه کلمه:
قلب (۱۶۸ بار)
«قلب» در قرآن به معانی گوناگونی آمده است، از جمله:
1 ـ به معنای «عقل و درک»، 2 ـ «روح و جان»، 3 ـ «مرکز عواطف» و بیشتر مراد روح و عقل است.
[ویکی فقه] قلب (اصول). استفاده از «اصل» و «علت» موجود در یک قیاس برای اثبات حکمی مخالف حکم اصل را قلب گویند.
قلب، از مبطلات علت در قیاس بوده و به معنای اثبات حکمی مخالف با حکم اصل توسط معترض و با استفاده از ربط دادن آن به همان «علت» و همان «اصل» موجود در قیاس مستدل می باشد.
توضیح
گاهی مستدل با تشکیل دادن قیاسی، حکمی را بر موضوعی اثبات می کند، ولی معترض در مقام اعتراض بر مستدل و نشان دادن خطای او در صدد برمی آید که حکمی مخالف با حکم اصل را با استفاده از همان علت و اصلی که مستدل در قیاس خود به آنها تمسک نموده، اثبات کند؛ برای مثال، «حنفی» در مقام استدلال بر این که روزه، در اعتکاف، شرط است، می گوید: اعتکاف یعنی ماندن و توقف کردن (لبث) مخصوص؛ بنابراین صرف ماندن در جایی عبادت محسوب نمی شود. پس ماندن در عَرَفه، اعتکاف محسوب نمی شود، زیرا باید همراه اعتکاف، روزه نیز باشد؛ به بیان دیگر، روزه شرط صحت اعتکاف است. اما «شافعی» در مقام اعتراض می گوید: اعتکاف یعنی ماندن خاص (لبث خاص)، پس در آن، روزه شرط نیست، مانند وقوف در عرفه که در آن روزه شرط نیست؛ با این حال، به ماندن در زمان خاصی، مانند وقوف در عرفه، اعتکاف می گویند؛ یعنی درنگ مخصوص بر آن صادق است.در این مثال، «حنفی» مستدل و «شافعی» معترض شمرده می شود و قیاس «حنفی» که می گوید: «روزه شرط صحت اعتکاف است» دلیل اثبات مدعای اوست. علت در این قیاس این است که: «اعتکاف، ماندن و توقف خاصی است». و اصل در قیاس وی «وقوف در عرفه» است. در قیاس «شافعی» علت و اصل با قیاس «حنفی» یکی است، اما حکم آن، یعنی عدم اشتراط روزه در صحت اعتکاف، مخالف حکم «حنفی» است.
قول بیضاوی
بسیاری از اصولی های اهل سنت هم چون «بیضاوی» قلب را مبطل علیت می دانند؛ به این بیان که قلب باعث تضعیف دلیل مستدل می گردد، زیرا یک دلیل نمی تواند هم دلیل اثبات یک حکم و هم دلیل اثبات خلاف آن حکم باشد.
[ویکی فقه] قلب (بلاغت). قلب (بلاغت)، یکی از انواع مجاز لغوی می باشد.
«قلب» از مجازهای لغوی و بر دو قسم است:
← قلب اسناد
۱. ↑ قصص/سوره۲۸، آیه۷۶.
فرهنگ نامه علوم قرآنی، برگرفته از مقاله «قلب (بلاغت)».
...
[ویکی فقه] قلب (قرآن).
...
جملاتی از کاربرد کلمه قلب
قلب از این گفتگو شود مجروح مغز از این ماجرا کند آماس
به یک پی حمله‌ای را نیم بر وی که قلبش بی سپر گردد به یک پی
بیامد ز قلب سپه شهرگیر بکشت آن دو تن را به باران تیر
توئی جانان درون قلب عطّار نهاده صد هزاران ناف اسرار
چه از قلب گه گردار هنگ دید رخ زال و کوپال و آن چنگ دید
آتش مهر تو بگداخته قلبم زآن روی تا که مهرت بنشیند، به دل چون لاکم
قلب زن مرد مرقع پوش بود از حقیقت ذرهٔ باهوش بود
صرف کردم عمر خود با دوستان منقلب ریختم در شیشه ساعت گلاب خویشتن
آه ازین قوم سیه دل که گران می دانند به زر قلب، وصال مه کنعانی را
بفرمود تا پیش قلب سپاه به پیلان جنگی ببستند راه