سرباره
معنی کلمه سرباره در فرهنگستان زبان و ادب

سرباره

معنی کلمه سرباره در فرهنگستان زبان و ادب

{slag} [جوشکاری و آزمایش های غیرمخرب، مهندسی مواد و متالورژی] اکسیدها و ترکیبات سیلیکاتی و سولفیدی و نظایر آنها و همچنین عناصر آلیاژی حاصل از ذوب فولادها و چدن ها که از مهم ترین مشخصه های آنها ذوب نسبی در دمای ذوب و به هم چسبیدگی است

معنی کلمه سرباره در دانشنامه عمومی

سرباره ( به انگلیسی: Slag ) محصولی مصنوعی و جانبی است، که به هنگام جداسازی آهن در کوره های ذوب آهن از ناخالصی های موجود در سنگ آهن به وجود می آید. سرباره ترکیبی از سیلیکات و اکسیدهای فلزی پیچیده است که پس از سرد شدن مواد ناخالص باقی می ماند. این ترکیب پس از گرفتن شکل جامد در مصارف گوناگون کاربرد دارد که اعم از سیمان های سرباره ای، مواد نسوز، پشم سرباره و بالاست راه آهن و مصالح زیرسازی جاده و مصالح سنگی آسفالت و بتن است.
امروزه فولاد خام عمدتاً به دو روش ذیل تولید می گردد:
• تهیهٔ چدن مذاب در کورهٔ بلند و ساخت فولاد در کانورترهای اکسیژنی و ریخته گری مداوم فولاد مذاب
• ذوب قراضه یا آهن اسفنجی در کوره های قوس الکتریکی و ریخته گری مداوم
در روش دوم پودر سنگ آهن انباشت شده در واحد گندله سازی تبدیل به گندله های پختهٔ کروی شکل شده و در واحد احیاء مستقیم با از دست دادن اکسیژن خود به آهن اسفنجی تبدیل و سپس در کوره های قوس الکتریکی واحد فولادسازی همراه با قراضه ذوب می شود. در زمان تولید فولاد، ناخالصی های موجود در سنگ آهن محصولی جانبی با نام سرباره ایجاد می نماید. سرباره ترکیبی از سیلیکات و اکسیدهای فلزی پیچیده است که پس از سرد شدن به عنوان یک مادهٔ ناخالص باقی می ماند. از نظر شیمیایی اجزای تشکیل دهندهٔ سرباره آهک، سیلیس و آلومین است. ترکیب شیمیایی سرباره بسته به ترکیب معدن سنگ آهن و ناخالصی های موجود در سنگ آهک اضافه شده به کوره دارد. در فرایند تولید فولاد کاهش و حذف سرباره ناممکن است، در نتیجه بازیافت سرباره از اهمیت ویژه ای برخوردار است. این ماده در طبقه بندی مدیریت پسماند سازمان حفاظت محیط زیست به عنوان یک پسماند صنعتی غیرخطرناک شناخته شده است.
آهن تولید شده در کوره های ذوب آهن، دارای میزان کربن متفاوت است و کربن موجود در آن سختی آهن را مشخص می کند. این درجه بندی رابطهٔ مستقیم با میزان مواد اضافی است که در کوره قرار می گیرند. از این رو میزان سرباره و ترکیب آن با درجهٔ فولاد تولید شده در رابطه است. چندین نوع سرباره در مراحل مختلف تولید آهن ایجاد می شوند. از آن ها می توان به سربارهٔ کوره ( سربارهٔ شیر ) ، سربارهٔ شن کش، سربارهٔ مصنوعی یا پاتیل، سربارهٔ بازمانده.
مواد مذاب سرباره که به دلیل سبک تر بودن، بالاتر از آهن مذاب قرار می گیرند باید از کوره خارج شوند تا به صورت مصالح دانه ای در آیند. برای سرد کردن سرباره از دو روش استفاده می شود.
معنی کلمه سرباره در دانشنامه عمومی
معنی کلمه سرباره در دانشنامه آزاد فارسی

معنی کلمه سرباره در دانشنامه آزاد فارسی

سَرْبارِه (slag)
در شیمی، تودۀ مذاب ناخالصی ها، حاصل از گدازشو پالایشفلزات. سرباره ای که ضمن تولید آهن در کورۀ بلندتولید می شود، روی سطح مذاب شناور می ماند و غالباً شامل سیلیکاتها، فسفاتها، و سولفات های کلسیماست. این ماده را سرد و خرد می کنند و از آن به منزلۀ مادۀ اصلی برای زیرسازی جاده ها و ساختمان ها استفاده می کنند.

معنی کلمه سرباره در ویکی واژه

اکسیدها و ترکیبات سیلیکاتی و سولفیدی و نظایر آنها و همچنین عناصر آلیاژی حاصل از ذوب فولادها و چدن‌ها که از مهم‌ترین مشخصه‌های آنها ذوب نسبی در دمای ذوب و به‌هم‌چسبیدگی است.

جملاتی از کاربرد کلمه سرباره

با استفاده از روش‌های قوس تنگستن گازی، قوس فلزی محافظت شده و جوشکاری قوس فلزی استفاده می‌شود. برای این آلیاژ جوشکاری قوس در زیر آب توصیه نمی‌شود. پس از جوشکاری سرباره باید از روی سطح جوشکاری با استفاده از برس سیمی پاک شود.
مات مس را در کوره های مبدل یا کنورتر ریخته و با عبور هوا و اکسیژن از آن, ناخالصی ها و به خصوص آهن و گوگرد را اکسیده می‌کنند و به سرباره انتقال می‌دهند. این مس نیز ناخالص است و به دلیل وجود عناصر مختلف و مواد غیر فلزی و تخلخل بیش از اندازه آن را مس بلیستر یا مس جوشدار و یا مس خام می‌نامند.
سوار سه چار از دلیران بکشت سرباره گرد(ا)ند و بنمود پشت
نخستین بزد بر سرباره سنگ که مغزش فرو ریخت در دشت جنگ
بار دلها داشت زلفش دل بزیر بار زلف وه که بر بار دلم افزوده شد سربارها
آهک شارژ شده به کوره که نقش مهمی در تشکیل سرباره دارد به سرباره خاصیت بازی نیز می‌دهد، فصل مشترک بین ذرات آهک و سرباره نقش مهمی در عملیات ذوب دارد بنابراین سعی می‌شود از ذرات ریز آهک دارای خلل و فرج زیاد استفاده شود. روانسازهای به کار برده شده که برای کمک به جابجا شدن سریع سرباره یا برای حفظ سیالیت سرباره به هنگام تصفیه استفاده می‌شود بایستی شرایط ویژه ای را در رابطه با ترکیب با آهک و تأثیر بر عمل تصفیه و اثرات دیگر در محیط و در عمل دارا باشند.
افسونگر عق عود برنار نهاد سرباره خویش بر سر بار نهاد
آهن فرفورژه بسیار تصفیه شده است و مقدار کمی از سرباره سیلیکات به الیاف تبدیل می شود. حدود 99.4 درصد از وزن آن آهن است. وجود سرباره می تواند برای عملیات آهنگری، مانند جوشکاری فورج مفید باشد، زیرا آخال های سیلیکات به عنوان یک شار عمل می کنند و ساختار منحصر به فرد و الیافی آن را به مواد می بخشند. رشته های سیلیکات موجود در سرباره نیز از آهن در برابر خوردگی محافظت می کند و اثر خستگی ناشی از ضربه و لرزش را کاهش می دهد.
برای افزایش کربن نیز می‌توان به‌طور مستقیم کربن را به صورت مواد خام پر کربن وارد کوره نمود یا مواد حامل کربن مثل کک را به شارژ افزود که میزان آن بستگی به نوع فولاد درخواستی دارد. مهم‌ترین ماده کمک ذوب آهک بوده که بازی بودن سرباره نیز بستگی به آن دارد، عمل تصفیه در فولادسازی توسط انتقال مواد از داخل مذاب به سرباره فعال بازی صورت می‌گیرد. برای عمل خوب و سریع، باید مایع بوده که برای این منظور از مواد روان‌ساز همراه با آهک استفاده می‌شود.
پاره‌ای عظیم داشت از سنگ سفید برشده، هر سنگی مقدار پانصد من. و به هر پنجاه گزی برجی عظیم ساخته هم از این سنگ سفید که گفته شد، و سرباره همه کنگره‌ها بر نهاده چنان که گویی امروز استاد دست از وی کشیده و این شهر را یک در است از سوی مغرب و درگاهی عظیم برکشیده است، به طاقی سنگین، و دری آهنین بی چوب بر آن جا ترکیب کرده، و مسجد آدینه‌ای دارد که اگر صفت آن کرده شود به تطویل انجامد. هرچند صاحب کتاب شرحی هرچه تمام‌تر نوشته است و بالجمله متوضای آن را چهل حجره در پیش است و دو جوی آب بزرگ می‌گردد در همه خانه‌ها یکی ظاهر، استعمال را و دیگری تحت الارض پنهان که ثقل می‌برد و چاه‌ها پاک می‌گرداند.
گذشته از مواد اولیه آهن دار که بخش اصلی شارژ کوره‌های قوس الکتریکی را تشکیل می‌دهند مواد دیگری به عنوان کمک ذوب، سرباره زا، روان‌ساز یا موادی جهت آلیاژ کردن یا تصحیح ترکیب نهایی مذاب مورد نیاز می‌باشند گاهی افزودن کربن نیز جهت تنظیم آنالیز نهایی ذوب یا برای بالا بردن مقدار کربن ذوب لازم است.
برد بر (سر) باره زردپوش که مغز از سرباره آمد بجوش
در و بند و زنجیر درهم شکست سرباره از بر درآورد پست
از عوامل مهم دیگر در موفقیت واکنش آلومینوترمی، تأثیر اندازه ذرات و نیز اختلاط خوب پودر آلومینیوم و اکسید فلز می‌باشد. استفاده از ذرات درشت مانع از اتلاف گرد و غبار و اکسید شدن غیرضروری آلومینیوم به هنگام گرم کردن در مجاورت هوا می‌شود. از سوی دیگر ذرات ریز عموماً سریعترین سرعت واکنش را ایجاد می‌کند. از طرفی، ذرات درشت آلومینیوم ممکن است بعد از شروع واکنش اکسید نشده و به خاطر سنگینی اش از میان سرباره عبور کرده و در فلز احیاء شده حل شود. این امر ممکن است تا حدی منجر به تجمع آلومینیوم در فلز احیاء شده گردد که بعداً در طی فرایند، با اکسید احیاء نشده واکنش دهد که متعاقب آن افزایش دما را به همراه خواهد داشت.