دانشگاه

معنی کلمه دانشگاه در لغت نامه دهخدا

دانشگاه. [ ن ِ ] ( اِ مرکب ) دانشگه. محل دانش. جای دانش. جای علم. || اصطلاحاً مؤسسه ای که تعلیم درجات عالیه علوم و فنون و ادبیات و فلسفه و هنر کند. این کلمه بجای اونیورسیته بکار رفته است. دانشگاه شعبه هایی بنام دانشکده خواهدداشت و هر دانشکده جای تعلیم رشته ای از رشته های علمی یا فنی یا ادبی یا فلسفی و یا هنری خواهد بود. در ایران صرف نظر از مدارس قدیم که همه نوع تعلیم از فروترین تا برترین درجات در آنها داده میشد و برخی از آنها در تاریخ تعلیم و تربیت در قرون مختلفه بنام بوده است ، سابقه تأسیس دانشگاه 1313 هَ. ش. می رسد که دانشگاه تهران بنیاد نهاده شده است. و هم اکنون جز از تهران در شهرهای اصفهان و تبریز و شیراز و مشهد و اهواز نیز دانشگاه هست و ما فهرست وار به تشکیلات و تاریخ تأسیس هرکدام و اینکه هر یک مشتمل بر چند دانشکده هستند اشاره می کنیم :
دانشگاه تهران - دانشگاه تهران در سال 1313 هَ. ش. بموجب «قانون تأسیس دانشگاه » مصوب هشتم خرداد 1313 ایجاد گردید و در این تاریخ از مدارس عالی که در آن هنگام وجود داشت ( مانند دارالمعلمین عالی ، مدرسه حقوق و علوم سیاسی ، مدرسه عالی طب ) دانشگاه تهران تشکیل شد و بسرعت اجزاء مختلف آن ایجاد گردید. با این تعبیر میتوان قدیمترین تاریخ تأسیس بعضی از شعب منضم شده به دانشگاه تهران را سال 1268هَ. ق. ( 1231 هَ. ش. ) که سال تأسیس مدرسه دارالفنون بر اثر مساعی میرزا تقی خان امیرکبیر باشد، دانست. دارالفنون دارای شعب متعدد از قبیل طب ، فنون نظامی ، ریاضیات ، ادبیات ، موسیقی و رشته های دیگر علوم و فنون بود.
رشته طب بر اثر توسعه سازمان آن بعدها از دارالفنون جدا و بنام مدرسه عالی طب و داروسازی موسوم شد. همچنین رشته های فنون نظامی نیز از دارالفنون جدا شد و بوزارت جنگ ملحق گردید. البته در آن زمان در نقاط مختلف کشور مدارس قدیمه ای وجود داشت که در آنها علوم اسلامی و بسیاری ازمباحث مربوط بعلوم عقلی و نقلی تدریس میشد. قدیمترین تاریخ تأسیس این مدارس و دارالعلمها در ایران قرن چهارم هَ. ق. ( قرن دهم م. ) است. مجموعه این مدارس و ایجاد مدارس عالی دیگری که در شرایط زمان تأسیس آنها را ایجاب میکرد و لزوم وحدت و تمرکز اداره این مدارس عالی سبب شد که وزارت فرهنگ بترتیبی که در کشورهای مترقی معمول است طرح دانشگاهی بریزد و قانون آنرا در هشتم خرداد1313 به تصویب برساند. اینک متن قانون تأسیس دانشگاه که در جلسه هشتم خرداد 1313 از تصویب مجلس شورای ملی گذشته است :

معنی کلمه دانشگاه در فرهنگ معین

( ~. ) (اِمر. ) ۱ - جای دانش ، محل تعلیم و تعلم دانش . ۲ - مؤسسة علمی وسیع شامل چند دانشکده و مؤسسه .

معنی کلمه دانشگاه در فرهنگ عمید

مدرسۀ عالی که تمام علوم در آنجا تدریس شود، مؤسسۀ آموزش عالی بزرگی که شامل چند دانشکده و رشته های گوناگون در سطح بالاتر از دیپلم در آن آموزش داده می شود.

معنی کلمه دانشگاه در فرهنگ فارسی

( اسم ) ۱ - جای تعلیم محل آموختن . ۱ - موسسه علمی وسیع شامل چند دانشکده و موسسه مجموعه مدارس عالی دارالفنون دار العلم .

معنی کلمه دانشگاه در دانشنامه عمومی

دانشگاه یا در پشتو افغانستان: پوهنتون ( یا در گذشته تر اونیوِرسیته ) ( به انگلیسی: University ) در سطوح علمی کاردانی، کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکترا و در رشته های مختلف، مدرک دانشگاهی ارائه می کند.
گفته می شود که کهن ترین نهادی که به دانشگاه های امروزی شباهت بیش تری داشت، حدود شش و نیم سده پس از برپایی آکادمی افلاطون فعالیت می کرد. نظام دانشگاهی مدرن ریشه در دانشگاه در اروپای سده های میانه دارد که برای نخستین بار در ایتالیا ایجاد شد.
دانشگاه بولونیا قدیمی ترین دانشگاه اروپا دانشگاه کمبریج بنا شده در سده سیزدهم میلادی
دانشگاه سالامانکا قدیمی ترین دانشگاه فعال اسپانیا
با نگاه به تعریفی که از دانشگاه ارائه می شود، در این باره که کهن ترین دانشگاه دنیا کدام بوده بحث و جدل های بسیاری وجود دارد؛ اما به قطع و یقین، چنین مرکز آموزشی در تمدن های باستانی شرق شکل گرفته است. اگر دانشگاه را یک مؤسسه دانشجویی فرض کنیم، آکادمی افلاطون قدیمی ترین دانشگاه در غرب بوده است و سند تاریخی هم برای این ادعا وجود دارد. واژه لاتین "universitas" نخست در یونان باستان و روم باستان احیا شد و به کمک آن تلاش می کردند، ویژگی های آکادمی افلاطون را شرح دهند. [ نیازمند منبع]
اگر دانشگاه را تنها یک مؤسسه آموزش عالی فرض کنیم، آن گاه می توانیم دانشگاه شانگیانگ در چین را که پیش از سده ۲۱ قبل از میلاد گشایش یافته بود، قدیمی ترین دانشگاه بنامیم؛ مشروط بر این که افسانه نباشد. دانشگاه قسطنطنیه ( در عهد امپراتوری بیزانس ) در سال ۸۴۹ میلادی به دستور قیصر بارداس ( نایب السلطنه امپراتور میخائیل سوم ) احیا گردید. این دانشگاه با داشتن فعالیت های پژوهشی و آموزشی، حفظ خودگردانی و استقلال آکادمیک عموماً به عنوان نخستین مؤسسه آموزش عالی با ویژگی های دانشگاهی امروزی شناخته می شود.
آموزش در دانشگاه نالاندا در ایالت بیهار در هند در سده ۵ پیش از میلاد برپا بوده و به دانش آموختگان آن مدرک دانشگاهی اعطا می شده است. سومین دانشگاهی که به تازگی ویرانه های آن را یافته اند، دانشگاه راتناجیری در اوریسا است. دانشگاه الازهر در قرن دهم در قاهره در کشور مصر گشایش یافت. شهرهای باستانی تکشاشیلا نالاندا، ویگراماسیلا و کانچیپورا در هند باستان مراکز بسیار مشهور آموزشی در خاور بوده اند که از سراسر آسیا دانشجو داشته اند. به ویژه نالاندا که مرکز معروف دانشگاهی بوداگرایی بوده و به همین دلیل هزاران اندیشمند و دانشجوی بودایی را از چین، شرق آسیا، آسیای مرکزی و آسیای جنوب شرقی جذب کرده و در کنار آن دانشجویان بسیاری از ایران و خاورمیانه را در خود جای داده بود. در آن زمان اعطای مدرک دانشگاهی چندان مرسوم نبود ولی موسسات آموزش عالی باستانی در چین آکادمیهای ( شویان ) ، یونان، ( آکادمی ) و ایران نیز وجود داشتند.

معنی کلمه دانشگاه در دانشنامه آزاد فارسی

دانشگاه (university)
مؤسسۀ آموزش عالی و پژوهشی برای آموزش فارغ التحصیلان دورۀ متوسطه. در ایران، معمولاً دانشگاه متشکل از دست کم سه یا دو دانشکده و یک آموزشکده است. وجه تمایز دانشگاه از سایر مراکز آموزش عالی، این است که دانشگاه دوره های کارشناسی ارشد و دکتری دارد. دانشگاه های ایران، با توجه به زمینۀ فعالیت خود، به سه گروه تقسیم می شوند: ۱. دانشگاه جامع، مجموعه ای متشکل ازدانشکده های عمومی؛ ۲. دانشگاه تخصصی، مجموعه ای متشکل از دانشکده های تخصصی در هر یک از گروه های برنامه ریزی؛ ۳. دانشگاه حرفه ای کاربردی (علمی ـ کاربردی)، مجموعه ای متشکل از حداقل پنج دانشکدۀ عمومی یا تخصصی یا ترکیبی از آن ها، به منظور دستیابی به اهداف کاربردی و تربیت نیروی انسانی. دانشگاه های ایران، در حال حاضر، به دو گروه دانشگاه های دولتی، مانند دانشگاه تهران، دانشگاه شهید چمران اهواز، دانشگاه فردوسی مشهد؛ و دانشگاه های غیر انتفاعی، مانند دانشگاه آزاد اسلامی و دانشگاه علمی کاربردی تقسیم می شوند. دانشگاه های دولتی ایران زیر نظر دو وزارتخانۀ علوم، تحقیقات و فناوری؛ و بهداشت، درمان و آموزش پزشکی قرار دارند و بودجۀ آن ها را دولت تأمین می کند. دانشگاه های غیرانتفاعی ازلحاظ درس ها و مقررات آموزشی تابع دو وزارتخانۀ فوق اند؛ ولی با سرمایۀ خصوصی اداره می شوند. نخستین دانشگاه اروپایی دانشگاه سالرنو در ایتالیا بود، که در قرن ۹م تأسیس شد، و درپی آن دانشگاه های بولونیا، پاریس، آکسفورد، کیمبریج، و مونپلیه در قرن ۱۲م و دانشگاه های سالامانکا و تولوز در قرن ۱۳م به وجود آمدند. دانشگاه های پراگ، وین، هایدلبرگ، و کلن، و همچنین بسیاری از دانشگاه های فرانسوی، ازجمله دانشگاه های آوینیون، اورلئان، کائور، گرِنوبل، آنژه، و اورانژ، در قرن ۱۴م بنیاد نهاده شدند. دانشگاه های اِکس، دُل، پواتیه، کان، نانت، بزانسون، بورژ، و بوردو در قرن ۱۵م تأسیس شدند. دانشگاه سنت اندروز، نخستین دانشگاه اسکاتلند، در ۱۴۱۱، و ترینیتی کالج، در دوبلین، در ۱۵۹۱ دایر شدند. امریکا، هم دانشگاه های ایالتی دارد (که هزینه هایشان را ایالت ها تأمین می کنند) و هم دارای دانشگاه های خصوصی است. قدیمی ترین دانشگاه های موجود در ایالات متحد امریکا خصوصی اند: هاروارد (۱۶۳۶)، ویلیام و مری (۱۶۹۳)، ییل (۱۷۰۱)، پنسیلوانیا (۱۷۴۱)، و پرینستون (۱۷۴۶). نوآوری های اخیر شامل دانشگاه هایی است که در عرصه های بین المللی خدمت می کنند؛ مثل دانشگاه فنی خاورمیانه (۱۹۶۱) در آنکارای ترکیه، که تحت حمایت سازمان ملل متحد اداره می شود، دانشگاه ملل متحد در توکیو (۱۹۷۴) و دانشگاه آزاد بریتانیا (۱۹۶۹). از دانشگاه آزاد انگلستان به نحو گسترده ای گرته برداری شده است، مثل کنسرسیوم دانشگاه ملی که در ایالات متحد امریکا بنیاد نهاده شد.

معنی کلمه دانشگاه در ویکی واژه

منیوب به دانش؛ مؤسسه آموزش عالی شامل چندین دانشکده برای تدریس رشته‌های گوناگون علمی در سطح بالاتر از دیپلم. جای دانش، محل تعلیم و تعلم دانش.
مؤسسه علمی وسیع شامل چند دانشکده و مؤسسه.

جملاتی از کاربرد کلمه دانشگاه

فهرست ۱۵ دانشگاه دولتی واقع در «منطقهٔ ۳ آموزش عالی» ایران؛ شامل استان‌های آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی، اردبیل و زنجان:

این آزمایشگاه از مراکز بزرگ دانشگاهی در زمینه مطالعات سیاره‌شناسی در ایالات متحده آمریکاست. آزمایشگاه مطالعات ماه و سیارات در توسان در آریزونا قرار دارد.

رضا اردکانیان (زادهٔ ۱۳۳۷ یزد) سیاستمدار، مدرس دانشگاه و مدیر ارشد اجرایی ایرانی است که در دولت دوازدهم سمت وزیر نیرو ایران را برعهده داشت. او همچنین دانشیار دانشگاه صنعتی شریف است.