ژاپن

ژاپُن (Japan)
موقعیت. کشور پادشاهی ژاپن در آسیای شرقی و در آب های غربی اقیانوس آرام جای دارد. از جنوب غربی به دریای چین شرقی۱، از غرب به دریای ژاپن۲، از شمال به تنگۀ سویا۳، از شمال شرقی به تنگۀ نِمورو۴، و از شرق و جنوب به اقیانوس آرام محدود شده است. مساحت این کشور ۳۷۷,۸۲۰ کیلومتر مربع است و شهر توکیو۵ پایتخت آن است.سیمای طبیعی. مجمع الجزایر ژاپن از حدود ۳هزار جزیره و جزیرک۶ تشکیل شده است و چهار جزیرۀ اصلی هوکایدو۷، هونشو۸، شیکوکو۹، و کیوشو۱۰ ۹۵ درصد از سرزمین ژاپن را به خود اختصاص داده اند. هوکایدو، شمالی ترین جزیره، با تنگۀ باریک تسوگارو۱۱ در جنوب از جزیرۀ هونشو جدا می شود و رشته کوه های کیتامی۱۲ و هیداکا۱۳ مهم ترین ارتفاعات آن و کوه آساهی داکِه۱۴ با ۲,۲۹۰ متر ارتفاع، بلندترین نقطۀ آن به شمار می آید. رود ایشیکاری۱۵ با درازای ۳۶۰ کیلومتر، دومین رود ژاپن و مهم ترین رودخانۀ آن است. جزیرۀ هونشو در جنوب جزیرۀ هوکایدو قرار دارد و بزرگ ترین و پرجمعیت ترین بخش کشور ژاپن محسوب می شود. دنبالۀ رشته کوه های جزیرۀ هوکایدو، با نام کوه های کیتاکامی۱۶، بخش شمالی آن را فراگرفته است و کوه های معروف به آلپ های ژاپن۱۷ در نواحی مرکزی آن جا گرفته اند و فلات مرتفعی را تشکیل داده اند که آتشفشان فوجی یاما۱۸، بلندترین نقطۀ ژاپن، با ارتفاع ۳,۷۷۶ متر در حاشیۀ جنوبی آن جا دارد. رشته کوه های چوگوکو۱۹ دنبالۀ غربی این جزیره را تشکیل می دهند و دریاچۀ بیوا۲۰، بزرگ ترین دریاچۀ این کشور، در غرب آلپ های ژاپن واقع است. رودخانۀ شینانو۲۱ طویل ترین رود ژاپن، با درازای ۳۶۰ کیلومتر در همین جزیره جریان دارد. کیوشو غربی ترین جزیرۀ اصلی ژاپن است که با تنگه باریک شیمونوسکی۲۲، با عرض حدود ۴۰۰ متر، از جزیرۀ بزرگ هونشو جدا شده و تنگۀ بونگو۲۳، در شرق، آن را از جزیرۀ شیکوکو جدا کرده است. بلندی کوه های کیوشو به بیش از ۱,۵۰۰ متر می رسد و آتشفشان آسو۲۴ با ارتفاع ۱,۵۹۲ متر مرتفع ترین نقطۀ آن است. شیکوکو، کوچک ترین جزیره از جزایر چهارگانۀ ژاپن، در جنوب جزیرۀ هونشو و در شرق جزیرۀ کیوشو واقع است و به وسیلۀ دریای درون بومیِ سِتو نوئوچی (سِتو نایکای)۲۵ و تنگۀ کی ئی۲۶ از جزیرۀ هونشو و به وسیلۀ تنگۀ بونگو از جزیرۀ کیوشو جدا می شود. کوه های شیکوکو بدنۀ اصلی این جزیره را تشکیل داده اند و کوه ایشیزوچینو۲۷، با ارتفاع ۱,۹۸۱ متر، مرتفع ترین نقطۀ آن است. علاوه بر جزایر چهارگانۀ بالا، جزیره هایی که در دریای درون بومی ستونوئوچی قرار دارند و رشته جزایر ریوکیو۲۸ واقع در جنوب جزیرۀ کیوشو و نیز جزایر بونین۲۹ (۱,۰۰۰کیلومتری جنوب توکیو) و همچنین سه جزیرۀ آتشفشانی ایوو جیما۳۰، کیتا ایوو۳۱، و مینامی ایوو۳۲، که در جنوب جزایر بونین واقع اند، بخش هایی از خاک ژاپن محسوب می شوند. ژاپن از نظر اداری به ۹ استان و ۴۷ بخش تقسیم می شود و شهرهای مهم آن عبارت اند از توکیو، یوکوهاما۳۳، اوزاکا۳۴، ناگویا۳۵، ساپورو۳۶، کوبه۳۷، کیوتو۳۸، فوکوئوکا۳۹، کاوازاکی۴۰، هیروشیما۴۱، کیتاکیوشو۴۲، و سِندای۴۳. اقلیم ژاپن مونسونی۴۴ (موسمی) است. بادهای زمستانی که از سوی سیبری می وزند، هوای بسیار سردی را به همراه می آورند و دمای آن را تا زیر صفر کاهش می دهند و موجب ریزش برف سنگین در نواحی غربی می شوند. کرانه های جنوب شرقی تحت تأثیر جریان های دریایی، گرم تر از دیگر نواحی اند و دمای زمستانی آن از نواحی شمالی بیشتر است و حتی امکان زراعت در جزیرۀ کیوشو را در زمستان فراهم می آورد. اواخر اسفند، هنگامی که هوای قارۀ آسیا رو به گرم شدن می رود، جهت باد تغییر می کند و بارندگی های شدید ماه های خرداد و تیر را موجب می شود و تابستان های خیلی گرم و شرجی را به همراه می آورد. در پایان مرداد و اوایل شهریور جهت باد دوباره تغییر می کند و وقوع طوفان های شدید و ویرانگر و بارندگی های سیل آسا را موجب می شود. حدود دوسوم از این کشور پوشیده از جنگل است. نواحی شمالی توکیو را جنگل های بامبو فراگرفته و شکوفه های درخت های گیلاس خودرو، که در سراسر کشور به وفور یافت می شوند، مناظر زیبا و دل انگیزی ایجاد می کنند. نواحی دوردست جنوب از جنگل های نیمه گرمسیری پوشیده اند و جزایر جنوب غربی را درختان سرو دربرگرفته است. کوهستان های پوشیده از جنگل ژاپن، انواع جانوران را در خود جای داده اند و خرس، راکون، خرگوش، آهو، گوزن، میمون، مار، لاک پشت، بزمجه، سمندرهای بزرگ، که طولشان گاه به۱.۵ متر می رسد، و انواع پرنده و آبزیان درون بومی و ساحلی، حیات وحش آن را تشکیل می دهند.
اقتصاد. ژاپن ازجمله قدرت های بزرگ اقتصادی جهان است و پیشرفت های آن به ویژه بعد از جنگ جهانی دوم در همۀ زمینه ها به ویژه کشاورزی و صنعت درخور توجه است. در این کشور به سبب به کارگیری روش های مکانیزه، نیروی کار اندکی به کشاورزی مشغول اند و حدود یک هشتم از مساحت ژاپن به زیر کشت رفته است. کشتزارهای وسیع این کشور بیشتر در جزیرۀ هوکایدو قرار دارند و کشتزارهای پله کانی، خاص نواحی کوهستانی است. تابستان های گرم و مرطوب ژاپن، کشت برنج را در سراسر آن امکان پذیر کرده و به کارگیری روش های مکانیزه بر وسعت شالیزارها تا ۲میلیون هکتار افزوده است. دامداری و فرآورده های دامی بعد از کشاورزی جایگاه دوم را به خود اختصاص داده و صید ماهی به ویژه از آب های ژرف اهمیت زیادی دارد و میزان صید را حدود ۵.۵میلیون تن در سال نشان می دهد. جنگل داری و محصولات جنگلی نیز یکی دیگر از اقلام درآمدزای ژاپن است و حجم چوب و الوار آن به ۱۹میلیون متر مکعب می رسد. ژاپن از نظر منابع معدنی فقیر است و زغال، روی، سرب، مس، آهن، نقره، طلا و نمک، در حجم محدود، از منابع عمدۀ آن محسوب می شوند. با وجود محدودیت در زمینۀ مواد معدنی به ویژه سوخت، این کشور از نظر صنعتی در ردیف نخست جهان قرار دارد و وسایل الکترونیکی، ساعت، دوربین های عکاسی و فیلم برداری، رایانه، مواد شیمیایی، ماشین آلات، خودرو، آهن و فولاد، کاغذ، الیاف مصنوعی، منسوجات و پوشاک، کشتی، هواپیما، لکوموتیو و واگن، وسایل خانگی، ابزارهای دقیق ازجمله فرآورده های صنعتی آن به شمار می آیند. نیروی الکتریسیتۀ ژاپن عمدتاً از راه نیروگاه های حرارتی و هسته ای و برقابی۴۵ تأمین می شود و تولید آن ۱,۱۵۰,۰۰۰ کیلووات ساعت است. ژاپن در زمینۀ بانکداری و تجارت نیز موقعیت ممتازی دارد. اگرچه درآمد آن از راه گردشگری قابل توجه است، ولی هزینۀ گردشگران ژاپنی در خارج از کشور بیشتر درآمد گردشگری آن است.
حکومت و سیاست. حکومت ژاپن مشروطۀ سلطنتی با دو نهاد قانون گذاری است. آکی هیتو۴۶، امپراتور ژاپن (ـ۱۹۳۳ ) در ۱۹۸۹ به جای پدرش، هیروهیتو، به پادشاهی ژاپن رسیده است. مجلس نمایندگان ژاپن ۵۰۰ نماینده دارد که برای دوره های چهارساله انتخاب می شوند و ۲۵۲ عضو مجلس مشاوران آن نیز هر شش سال یک بار برگزیده می شوند و رهبر حزب حائز اکثریت مقام اجرایی نخست وزیری را برعهده دارد.
مردم و تاریخ. جمعیت ژاپن ۱۲۷,۹۵۰,۰۰۰ نفر است (۲۰۱۱)و تراکم نسبی آن به۳۳۸.۶ نفر در کیلومتر مربع می رسد. روند افزایش جمعیت این کشور۰.۱ درصد است و ژاپنی ها۹۹.۲ درصد از جمعیت آن را تشکیل می دهند. ۹۳ درصد از مردم ژاپن از آیین شینتو۴۷ پیروی می کنند و۷۸.۶ درصدشان در شهرها به سر می برند و زبان رسمی آنان ژاپنی است. میانگین امید به زندگی در ژاپن ۸۱ سال است و ۹۹ درصد از بزرگسالان آن باسوادند. افسانه های ژاپنی تاریخ این کشور را به ۶۶۰پ م می رسانند و تاریخ مستند آن قرن ۵م را نشان می دهد. ژاپنی ها به سبب تماس نزدیک با چین فرهنگ این سرزمین را اقتباس کردند و الفبای چینی را برای نوشتن اسناد و مدارک به کار گرفتند. آیین بودا در ۵۵۲م در ژاپن گسترش یافت و آیین ها و فرهنگ چینی به مرور با خلق و خوی ژاپنی هماهنگ شد. امپراتور کامو۴۸ در ۷۸۱م در این سرزمین به قدرت رسید. او پایتخت خود را از شهر نارا۴۹ به کیوتو انتقال داد، و سلطنت را در خاندان فوجیوارا۵۰ موروثی کرد. در روزگار سلطنت این خاندان مردم ژاپن پیرامون دو دستۀ اشراف و مذهبیون گرد آمدند و طبقۀ اشراف، سامورایی۵۱ ها را به منزلۀ نیروی مسلح خود استخدام کردند. در ۱۱۹۲م شوگون۵۲ (ژنرال) میناموتو یوریتومو۵۳ نخستین حکومت شوگونی (نظامی) ژاپن را تأسیس کرد که تا ۱۸۶۷ دوام آورد. پرتغالی ها در ۱۵۴۲ به ژاپن وارد شدند و به ترویج آیین مسیح پرداختند که واکنش تند بودایی ها از تبلیغ آنان جلوگیری کرد. خاندان شوگونی توکوگاوا۵۴ در قرن ۱۷ بر سراسر ژاپن استیلا یافتند و شهر توکیو را به پایتختی برگزیدند. آنان ارتباط خود را با بیگانگان قطع کردند و انزوا پیشه ساختند. ناوگان امریکایی دریاسالار متیو پری۵۵ در ۱۸۵۳ در خلیج توکیو۵۶ لنگر انداخت و دولت شوگونی را وادار کرد که به خواسته های امریکا تن در دهد و با آن دولت روابط سیاسی و بازرگانی برقرار کند. آخرین شوگون در ۱۸۶۷ به ناچار از حکومت کناره گیری کرد و امپراتور موتسوهیتو۵۷ در ۱۸۶۸ زمام امور کشور را در دست گرفت. در روزگار سلطنت او ژاپن به سرعت راه ترقی پیمود و به کشوری صنعتی مبدل شد. با تدوین قانون اساسی ۱۸۸۹ حکومت مشروطۀ سلطنتی با دو مجلس قانون گذاری برای ادارۀ این کشور انتخاب و جنبۀ خدایی امپراتور نیز حفظ شد. ژاپن در جنگ ۱۸۹۵ کره را تصرف کرد و در ۱۹۰۵ نیروی دریایی روسیه را درهم شکست. این کشور در جنگ جهانی اول با متفقین هم پیمان شد و در پایان جنگ سرپرستی بخشی از مستعمرات آلمان در اقیانوس آرام را به دست آورد. نظامیان ژاپن که رفته رفته قدرت را در دست گرفته بودند، در ۱۹۳۱ خودسرانه منچوری۵۸ را اشغال کردند و در ۱۹۴۰ دولت ژاپن را وادار ساختند که به هندوچین حمله کند و با آلمان، که در اروپا سرگرم جنگ بود، همکاری نماید. به دنبال حملۀ این کشور به پایگاه دریایی امریکا در پرل هاربر۵۹، امریکا عملاً به جنگ با ژاپن کشیده شد و پس از نبردی سخت و خونبار و بمباران اتمی شهرهای هیروشیما و ناکازاکی۶۰ ژاپن در ۱۹۴۵ به زانو درآمد و امپراتور هیروهیتو۶۱ با قبول شکست کشورش، فرمان تدوین قانون اساسی تمام دموکراتیک ژاپن را صادر کرد. امریکا و دیگر متفقین در ۱۹۵۱ نیروهای خود را از ژاپن خارج کردند، ولی اتحاد جماهیر شوروی که جزایر کوریل۶۲ و ساخالین۶۳ را اشغال کرده بود، تاکنون از تخلیۀ آن ها خودداری کرده است. ژاپن در ۱۹۶۰ به سرعت روبه صنعتی شدن گذارد و در چهار دهۀ اخیر به سومین قدرت اقتصادی و صنعتی جهان مبدل شد.East China Sea Sea of Japan Strait of Soya Strait of Nemuro Tokyo islet Hokkaido Honshu Shikoku Kyushu Tsugaru Kitami Hidaka Asahi Dake Ishikari Kitakami Japanese Alps Fujiyama Chugoku Biwa Shinano Shimonoseki Bungo Aso Seto No Uchi Kii Ishizuchino Ryukyu Bonin Islands Iwojima Kita Iwo Minami Iwo Yokohama Osaka Nagoya Sapporo Kobe Kyoto Fukuoka Kawasaki Hiroshima Kitakyushu Sendai monsoon hydro electric Akihito Shinto Kamo Nara Fujiwara Samurai Shogun Minamoto Yoritomo Tokugawa Matthew Perry Gulf of Tokyo Mutsuhito Manchuria Pearl Harbor Nagasaki Hirohito Kuril Islands Sakhalin