عمرخیام

معنی کلمه عمرخیام در لغت نامه دهخدا

عمر خیام. [ ع ُ م َ رِ خ َی ْ یا ]( اِخ ) ابن ابراهیم خیامی نیشابوری ، مکنی به ابوالفتح یا ابوحفص و ملقب به حجةالحق و مشهور به عمر خیام.حکیم ، ریاضی دان و شاعر بزرگ ایران در قرن پنجم و ششم هجری. سال ولادت و ابتدای زندگی او بدرستی معلوم نیست ، ولی وفاتش را غالباً بسال 517 هَ.ق. صحیح دانسته اند. عمر خیام از مشاهیر حکما، منجمان ، اطباء، ریاضی دانان و شاعران بود. معاصران او وی را در حکمت تالی بوعلی سینا شمرده اند و در احکام نجوم قول او را مسلم میداشتند و در کارهای بزرگ علمی ، از قبیل ترتیب رصد، اصلاح تقویم و نظایر آنها بدو رجوع میکردند. او راسفرهایی به سمرقند، بلخ ، هرات ، اصفهان و حجاز بوده است. و گویند که وی مردی تندخوی بود و بسبب بیان حقایق و اظهار حیرت و سرگشتگی در حقیقت احوال وجود و تردید در معاد و آخرت و ترغیب به استفاده از لذائذ موجود و حال ، و امثال این مسائل که همه خارج از حدود ذوق و درک عامه مردم است ، مورد کینه و شماتت علمای دینی بود. همچنین او را به بخل و ضَنَّت در امر تعلیم وتألیف و پیروی از فلسفه مادی و لامذهبی نسبت داده اند؛ اما در عین حال برخی از محققان معتقدند که خیام به اصول تصوف علاقه داشت ، و تأثیر عقاید و افکار متصوفه در آثار او مشهود است. خیام را تألیفاتی است که از جمله آنهاست : 1- ترجمه خطبةالغراء ابن سینا. 2- رساله ای کوتاه در یک مسأله جبری بوسیله قطوع مخروطی. 3- رساله جبر و مقابله که مهمترین کتاب ریاضی خیام است. 4- رسالة فی الاحتیال لمعرفة مقداری الذهب و الفضة فی جسم مرکب منهما. 5- رسالة فی شرح ما اشکل من مصادرات کتاب اقلیدس. 6- رساله وجودیة یا رساله در کلیات وجود. 7- لوازم الامکنة، درباره فصول و علت اختلاف هوای بلاد و اقالیم. 8- نوروزنامه ، در بیان اسباب پیدایش جشن نوروز. بسیاری از رسالات وی در مسکوچاپ شده است. خیام را رباعیات بسیار مشهوری نیز هست که به غالب زبانهای زنده دنیا ترجمه و درباره آنها تحقیق و تتبع شده است. این رباعیات بسیار ساده و بی آرایش و دور از تصنع و تکلف است. و خیام آنها را غالباً به دنبال تفکرات فلسفی خود سروده و قصد او از ساختن آنها شاعری و به سلک شعرا درآمدن نبوده است و بهمین سبب وی در عهد خود شهرتی در شاعری نداشته و به نام حکیم و فیلسوف شناخته میشده است. چنانکه بعقیده ٔبسیاری از محققان ، غالب رباعیاتی که فعلاً به او نسبت میدهند از وی نیست و اغلب آنها رباعیاتی است که پس از خیام به سبک او سروده اند و به نام وی شهرت یافته است. برای اطلاع بیشتر از احوال خیام رجوع به مآخذ ذیل شود: تاریخ ادبیات در ایران ، تألیف ذبیح اﷲ صفا ج 2، معجم المؤلفین ج 7 ص 269، الاعلام زرکلی چ 2 ج 5 ص 194، تتمه صوان الحکمة ص 112، تاریخ الحکماء شهرزوری ، چهارمقاله چ لیدن ص 62، تذکرة الشعراء دولتشاه سمرقندی ص 88، مقدمه رباعیات خیام تألیف سعید نفیسی ، مقدمه رباعیات خیام تألیف ذکاءالملک فروغی ، مقاله عباس اقبال آشتیانی در مجله شرق ص 466 بعنوان «راجع به احوال حکیم عمر خیام نیشابوری » و نیز رجوع به یادداشتهای آقای دشتی درباره خیام شود. از اوست :

معنی کلمه عمرخیام در فرهنگ فارسی

ابن ابراهیم خیامی نیشابوری مکنی به ابوالفتح یا ابوحفص و ملقب به حجه الحق و مشهور به عمر خیام حکیم و ریاضی دان و شاعر بزرگ ایران در قرن پنجم و ششم هجری

معنی کلمه عمرخیام در دانشنامه عمومی

عمر خیام (دهانه). عمر خیام نام یکی از دهانه های برخوردی بر روی ماه است. این دهانه کمی در پس لبه شمال غربی ماه و در سمت پنهان ماه واقع شده است. دهانه عمر خیام در بخشی از سطح ماه قرار گرفته که گاه به خاطر حرکت نوسانی ( لیبراسیون ) این کره از کره زمین قابل مشاهده می شود و اگر نور کافی وجود داشته باشد در کنار لبه ماه قابل رؤیت است.
قطر دهانه خیام ۱۰۴ متر و مختصات آن ۵۸ درجه شمالی و ۱۰۱٫۲ غربی است. دهانه خیام در لبه باختری دشت دیواردار بزرگ تری به نام پوچوبوت قرار گرفته و کناره شمال غربی دهانه عمر خیام را بخشی از دهانه برخوردی زیگموندی پوشانده است.
بخش خاوری و جنوب خاوری سطح کف دهانه خیام را پوششی از یک دهانه کوچک تر و جوان تر در بر گرفته و بقیه سطح کفی دهانه خیام توسط شیاری به دو نیم تقسیم شده است. این شیار به لبه بیرونی سمت غربی دهانه خیام ختم می شود. این بخش ها و شیارها به دهانه خیام ظاهری چندبرخوردی بخشیده است.
لبه بیرونی دهانه خیام به شدت فرسایش یافته است و در سمت جنوب خاوری اش شکاف بزرگی پدید آمده است. دهانه ای کوچک بخشی از رویه کناره غربی خیام را پوشانده و در کناره ها و بخش های محیط درونی دهانه خیام دهانک های متعدد دیگری دیده می شود.
این دهانه به افتخار عمر خیام، ستاره شناس، ریاضیدان و شاعر ایرانی سده ۱۱ میلادی نام گذاری شده است.

معنی کلمه عمرخیام در ویکی واژه

خیام
احتمالا هم‌ارز عُمَر خیمه‌دوز، عُمَر چادردوز، لقب حکیم ابوالفتح عُمَر بن ابراهیم خیام نیشابوری فیلسوف و از ریاضی‌دانان، اخترشناسان و شُعرای بنام ایران در دوره سلجوقی است. چون لاله به نوروز قدح گیر بدست/ با لاله رخی تو را اگر هست فرصت/ مَی نوش به خرمی کین چرخ کبود/ ناگاه تو را چو خاک گرداند پست

جملاتی از کاربرد کلمه عمرخیام

اولین بار عمرخیام دو جمله ای را که بعدها بنام پاسکال معروف شد، کشف کرده بود.