سرخاب

سرخ گرد اندش بدیدن روی بوالمظفر شه جهان سرخاب

جن در ادبیات حماسی غیردینی به ندرت دیده می‌شود. قلمروی جمشید و سلیمان اولین قلمروهایی بودند که بر جن و شیاطین حکومت می‌کردند. در شاهنامه جن تنها یک بار در نامهٔ سعد بن ابی‌وقاص به سردار ساسانی رستم فرخزاد به کار رفته، که در آن سردار عرب «از جن و انسان و پیامبر هاشمی» سخن گفته‌است. اگرچه شاهنامه به نام عفریته‌ای که بهرام چوبینه را فریفت تا علیه شاه شورش کند اشاره‌ای نکرده، ولی این زن در منبع دیگری به نام زنی از جنس جن به نام مذهبه توصیف شده این اطلاعات ممکن است پایه برخی داستان‌های حماسی باشند که ما به آن داستان‌ها دسترسی نداریم. در فرامرزنامه شاه پریان به شیرزنی به نام بانو گشسب خبر می‌دهد که گورخر کوچکی وجود دارد که در اصل سرخاب، شاه جن‌ها است که خود را به شکل حیوان درآورده است.

آن نباشد ولی که چون سرخاب رود از بهر آبروی بر آب

مقبرةالشعرا (آرامگاه شاعران، گورستان سرخاب) یکی از گورستان‌های تاریخی شهر تبریز است که در محلهٔ سرخاب واقع شده‌است. مقبرةالشعرا هم‌اکنون در پیرامون تکیهٔ حیدر در تقاطع خیابان‌های ثقةالاسلام و عارف و در ضلع شرقی بقعه سید حمزه و مقبره قائم مقام و ملاباشی قرار دارد. این اثر در تاریخ ۱۸ اسفند ۱۳۸۷ با شمارهٔ ثبت ۲۵۱۹۱ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌است.

شهر تبریز که گلگونی رخسار شفق زرد رویی کشد از خجلت سرخاب آنجا

به روی زال و به سر خاب پنبه و ابره به حیز و خشنی این زال گشته آن سرخاب

عینالی که عینال–زینال نیز خوانده می‌شود، کوه و آرامگاهی بر فراز رشته‌کوه سرخ رنگ سرخاب در شمال شهر تبریز است. از نظر تاورنیه در سفرنامهٔ خود، پیش از ورود اسلام به ایران در محل کنونی آرامگاه عون ابن علی، آتشکده و عبادتگاهی بوده که پس از اسلام به زیارتگاه تبدیل شده‌است. پس از سدهٔ دهم هجری، یکی از تکایای درویشان نعمت‌الهی در محل فعلی آرامگاه عون بن علی بوده‌است.

امامزاده سید حمزه در محله سرخاب و ضلع جنوب شرقی تقاطع خیابان ثقةالاسلام و خیابان عارف، در ضلع غربی بنای یادمان مقبرةالشعرا قرار دارد.

فهرست قله‌های رشته‌کوه سرخاب:

دایه صنع همی سود به چهر گه سفیدابم و گه سرخابم

القاسب میرزا چون از پیروزی ناامید شده‌بود از راه قلعه بیات به بغداد رفت. سلطان سلیمان، القاسب را به نزد خود خواند، اما وی از رفتن به نزد او خودداری کرد. سلطان عثمانی عده‌ای را برای جنگ به‌سوی او فرستاد و القاسب میرزا به‌سوی ولایت اردلان اذربایجان گریخت. در حوالی مریوان با قزلباش‌ها جنگید و شکست سختی خورد و سپاهیانش نابود شدند. القاسب میرزا به نزد سرخاب، حاکم اردلان رفت، ولی سرخاب به حکم شاه تهماسب، القاسب میرزا را به شاه نعمت‌اللّه یزدی ـ شوهرخواهر القاسب میرزا ـ سپرد تا به نزد شاه ببرد.

جمعاً ۲۸ بازیکن در اولین دربی خود موفق به گلزنی شده‌اند (۱۲ بازیکن برای استقلال و ۱۶ بازیکن برای پرسپولیس)این ۱۲ بازیکن برای استقلال موفق به گلزنی در اولین دربی شده‌اند :امیرارسلان مطهری – جابر انصاری – سجاد شهباززاده – امیدرضا روانخواه – فرد ملکیان – ادموند اختر – عباس سرخاب – غلامرضا فتح‌آبادی – محرم عاشری – جواد قراب – غلامحسین مظلومی – امیرحسین جابری‌زادهاین ۱۶ بازیکن برای پرسپولیس موفق به گلزنی در اولین دربی شده‌اند :گیورگی گولسیانی –عیسی آل‌کثیر – مهدی عبدی – سروش رفیعی – جری بنگستون – علی علیپور – ایمون زاید – عادل کلاه‌کج – محسن خلیلی – شیث رضایی – عیسی ترائوره – بهنام طاهرزاده – ادموند بزیک – نادر میراحمدیان – رضا عابدیان – علی پروین – حسین همیشه‌جوان

آن خون سیا و شست یانی سرخاب در دور تو آب شد ز میدان داری

به دوش طاقت مخمور بی تاب سبوی باده باشد کوه سرخاب

بس که سرخاب روی عمر بشست این سپیداب پست شهوت جوی

تو را دانم شگفت آید اگر شه نامه نشنیدی حدیث مردی سرخاب و زور رستم دستان