رود ارس

دیگر پروژه اقتصادی مشترک میان دو کشور می‌توان به احداث دو کارخانه تولید برق آبی (هیدرو الکتریک) روی رود ارس در مرز دو کشور اشاره کرد.

حد نهایت این نابودسازی فرهنگی در منطقهٔ جلفا اتفاق افتاد. در کنارهٔ رود ارس و در نزدیکی خط مرزی ایران، حدود سه هزار چلیپاسنگ (سنگ صلیب) مربوط به سده‌های نهم تا شانزدهم میلادی قرار داشت که آثاری منحصر به فرد محسوب می‌شدند.

اصلاندوز در شمال استان اردبیل واقع شده‌است که، از شمال به رود ارس و مرز ایران و کشور جمهوری آذربایجان، از جنوب به شهرستان بیله سوار مغان و گرمی مغان، از شرق به بخش مرکزی شهرستان پارس‌آباد مغان و از غرب به شهرستان خدا آفرین استان آذربایجان شرقی محدود است.

در اوایل سده دوازدهم میلادی نیروهای مشترک ارمنی و گرجی موفق شدند سلجوقیان و هم‌پیمانان آنان را از منطقهٔ قفقاز تا کنارهٔ رود ارس بیرون برانند. به این ترتیب، مناطق وسیعی از ارمنستان تحت تسلط ملکهٔ گرجستان، تامارا و ارمنستان زاکارید درآمد.

از رود ارس تا کوه‌های آورین‌داغ و قره‌داغ. ناحیهٔ شهرهای کنونی قطور، خوی و مرند. این ناحیه را آشوریان سان گی بوتو می‌نامیدند و از قرن نهم تا پایان قرن هشتم پ.م. کاملاً جزو اورارتو بوده‌است و سرنوشت آن بعد از آن تاریخ تا دوران سقوط آشور و اورارتو روشن نیست.

نرفت نام من خسته بر زبانت دمی برفت در غم عشقم ز دیده رود ارس

بر دیده ی ما منتظران رخش مکن گرم آهسته رو ای ترک نه رود ارسست این

افزون بر آثار یونانی، جغرافی‌دانان و مورخان مسلمان فراوانی نیز در مورد مرزهای جغرافیایی آران و آذربایجان اطلاعاتی ارائه کرده‌اند. به عنوان مثال، ابن حوقل، جغرافی‌دان مسلمان سده دهم میلادی، نقشه‌ای از آذربایجان و آران را با رود ارس به عنوان مرز طبیعی بین این دو منطقه ترسیم کرده‌است. استخری، یکی دیگر از جغرافی‌دانان مسلمان از همان سد، آران و آذربایجان را به عنوان دو منطقه مجزا معرفی می‌کند. یاقوت حموی، زندگی‌نامه‌نویس و جغرافی‌نویس مسلمان سده چهاردهم، در کتاب معجم‌البلدان مرزهای جغرافیایی آران و آذربایجان را به وضوح جدا می‌کند:

خوشا خاک تبریز مشکین‌ نفس خوشا ساحل سبز رود ارس

چو آمد به نزدیک رود ارس ابر رومیانش نبد دسترس

شهر اسلام‌آباد مرکز بخش اسلام‌آباد در شمال استان اردبیل، غرب پارس‌آباد مغان و در کیلومتر ۲۰ جاده پارس‌آباد به اصلاندوز در ساحل رود ارس واقع شده‌است. بخش اسلام‌آباد بر اساس سرشماری سال ۱۳۹۰ دارای ۱۶۲۰۰ نفر جمعیت و همچنین شهر اسلام‌آباد به عنوان مرکز بخش دارای ۴۲۲۱ نفر جمعیت و ۹۵۷ خانوار بوده‌است.

از رود ارس بگذر و بشتاب که اینک روس است که دنبال تو برداشته ایزست

گه سیرت برون از خطه تبریز یادآور ز طغیان سرشکم شورش رود ارس یا نه

دکتر آرمن حق‌نظریان، به عنوان مهندس معمار، در بین سال‌های ۱۹۷۴ تا ۱۹۸۲م در بازسازی بناهای تاریخی ارمنیان در ایران، فعالیت چشمگیری داشت، در بازسازی کلیساهای حوزهٔ رود ارس با دولت ایران همکاری نمود.

بلعجب بین که چو زد شمع توام شعله بجان رود از دیده جیحون همه دم رود ارس

حرام بر من اگر بی تو می‌زنم نفسی و گر ز چشم پر آبم نمی‌رود ارسی

از خون خصم بوالهوس جاری کند رود ارس تیغت‌ که‌ اندر یک‌ نفس صد خون به تنها ریخته

دلبر به خواب صبحدم و نیستش خبر کز چشمه دو چشم جهان می رود ارس

به این ترتیب، این منطقهٔ تازه استقلال یافته، واقع در شمال رود ارس، «جمهوری آذربایجان» نام گرفت.