دمشق

معنی کلمه دمشق در لغت نامه دهخدا

دمشق. [ دِ م َ / دَ ش َ / دَ ش ِ ] ( ع ص ، اِ ) شتر ماده بسیار شتاب رو. و شتر بسیار شتاب رو و همچنین مردبسیار شتاب رو. ( از منتهی الارب ) ( از ناظم الاطباء ).
- دمشق الیدین ؛ مرد شتابکار چابکدست. ( منتهی الارب ).
دمشق. [ دِ م َ / م ِ ] ( اِخ ) دمشق یا دمشق الشام یا به اختصار شام ، پایتخت و بزرگترین شهر سوریه است با 408774 تن جمعیت. تاریخ بنای دمشق معلوم نیست. بر طبق کاوشهای سال 1950 م. در هزاره چهارم ق. م. در این محل شهری دایر بوده است. در قرن 15 ق. م. تحوطمس سوم آنرا فتح کرد. در قرن 11 ق َ. م. پایتخت پررونق سرزمین آرامیان بود. در 333 ق. م. اسکندر مقدونی آن را گرفت. خالدبن ولید در سال 14 هجری آن را تصرف کرد و دوره سیادت هزارساله مغرب برافتاد. معاویه آنجا را مقر خویش ساخت ( 36 هَ. ق. ). و تا سال 127 هَ. ق. که مروان بن محمد حران را پایتخت قرار داد دمشق پایتخت امویان بود. در سال 1832 م. ابراهیم پاشا آنجا را به کمک مردم شهر که قبلاً بر ضد عثمانیها شوریده بودند گرفت. دمشق هم اکنون پایتخت جمهوری عربی سوریه است. ( از دایرةالمعارف فارسی ). پایتخت سوریه ، مردم آن توسط بولس قدیس مسیحی شدند و عرب به سال 639 م. آن را تسخیر کرد و سپس پایتخت خلفای اموی گردید و آنان در قرن هشتم میلادی مسجد عظیمی در آن بنا کردند.لوئی هفتم و کنراد سوم به سال 1148 م. آن را محاصره کردند ولی نتیجه ای نبردند. شهر جای باش حاکم شام که دارای سیصدهزار نفر جمعیت است. ( ناظم الاطباء ). معرب از فارسی است. ( از المعرب جوالیقی ص 148 ). شهری است پایتخت شام بناکرده دمشاق بن نمرود، به نوشته قاموس به کسر دال و فتح میم است قیاس نیز همین میخواهد در این صورت نوشته چلپی در حاشیه مطول و قافیه کردن آن با عشق اشکال دارد مگر اینکه بگوییم لفظ عجمی است زیرا که دمشق نام غلام نمرود آن را بنا کرده و بر این تقدیر صحیح می تواند شد هرچند برای فارسیان ضرور نیست چرا که اینها در بعضی الفاظ عربی تصرف گونه دارند. ( از آنندراج ) ( از غیاث ). یاقوت نویسد شهر مشهوریست درشام و آن بدون شک بهشت روی زمین است به سبب زیبایی ساختمان و سرسبزی و فراوانی میوه و آب و داشتن وسایل زندگی. این شهر به سبب سرعتی که در ساختمان آن بکاررفته بدین اسم نامیده شده است ، چه دمشق به معنی سرعت است ، و برخی گفته اند به اسم بانی آن نامیده شده است که دماشق بن ارم بن سام بن نوح علیه السلام باشد، و گفته اند که اول آن را بیوراسف بنا کرده است. گفته اند که ابراهیم خلیل پنج سال بعد از بنای آن بدنیا آمد و نیز گفته اند که آن را جیرون بن سعدبن عادبن ارم بن سام بن نوح بنا کرد و ارم ذات العماد نامید. و روایت کرده اند که دمشق محل خانه حضرت نوح بود و چوبهای کشتی رااز کوه لبنان فراهم آورد. ( از معجم البلدان ). ابن درید در الجمهره گفته است که دمشق معرب است. ( از المزهر سیوطی ). نام شهری که جای باش حاکم شام است و به نام بانی آن دمشاق بن کنعان بن حام بن نوح معروف شده است.( از منتهی الارب ). ارم ذات العماد. ( منتهی الارب ، ذیل ماده «ارم » ). شهری است به شام خرم و با نعمت و کشت و برز بسیار و سوادی خوش و آبهای روان به نزدیک کوه و این شهر خرم ترین شهری است در عرب و از وی برنج زردخیزد. ( حدود العالم ) : بدان که این طشت دربازار دمشق به هزار عشق خریده ام. ( مقامات حمیدی ).

معنی کلمه دمشق در فرهنگ فارسی

پایتخت سوریه۸۳۷٠٠٠ سکنه .مردم آن توسط بولس قدیس مسیحی شدند و عرب بسال ۶۳۹ م. آنرا تسخیر کرد و سپس پایتخت خلفای اموی گردید و آنان در قرن هشتم م. مسجد عظیمی در آن بنا کردند لوئی هفتم و کنراد سوم بسال ۱۱۴۸ م. آنرا محاصره کردند ولی نتیجه ای نبردند. (( چنان قحط سالی شد اندر دمشق که یاران فراموش کردند عشق . ) ) ( سعدی )
شتر ماده بسیار شتاب رو و شتر بسیار شتاب رو و همچنین مرد بسیار شتاب رو .

معنی کلمه دمشق در دانشنامه آزاد فارسی

دِمِشْق (Damascus)
مسجد اموی، دِمِشْق
(یا: شام؛ به عربی دِمَشق) پایتخت و بزرگ ترین شهر سوریه، بر کرانۀ رود بارادا، در دامنۀ کوه قاسیون، در ۱۰۰کیلومتری جنوب شرقی بیروت، واقع در جلگۀ سرسبز و حاصل خیز غوطه. ۲,۳۸۱,۸۰۰ نفر جمعیت دارد (۲۰۰۳). بیشتر جمعیت آن مسلمان است، اما اقلیت مسیحی نیز دارد. درآمد مردم شهر و پیرامون آن از کشاورزی، صنایع دستی، صنایع سبک و جهانگردی است. تولیدات آن عبارت اند از ابریشم، کالاهای چوبی، منسوجات، و ظروف برنجی و مسی. در گذشته، دیبا و پولاد دمشق شهرت جهانی داشت. نقل است دمشق قدیمی ترین شهر جهان است که پیوسته مسکونی بوده و حتی در روزگار عهد عتیق نیز شهری باستانی محسوب می شد. این شهر در هزارۀ ۴پ م بنا شد و در قرن ۱۱پ م پایتخت آرامیان بود. در ۷۲۳پ م به دست آشوریان افتاد. در قرن ۶پ م به تصرف ایرانیان درآمد. در ۳۳۲پ م یکی از سرداران اسکندر مقدونی، در ۶۳پ م رومی ها، در ۶۱۲م خسروپرویز، و در ۶۳۵م (۱۴ق) مسلمانان آن را فتح کردند. معاویه دمشق را مقرّ حکومت خود قرار داد (۳۶ق/۶۵۶م). این شهر همچنین چندین بار به اشغال مصری ها، مغول ها، و ترک ها درآمد. فاطمیان، قرامطه، سلجوقیان، ایوبیان، و ترکان بر شام فرمان راندند و عباسیان به نابودی آثار امویان کمر بستند. تیمور در اوایل قرن ۹ق/۱۴۰۱م دمشق را غارت کرد و به آتش کشید و هنرمندان و صنعتگران شهر را با خود به سمرقند برد. پس از سقوط دولت ممالیک بُرجی، ترکان عثمانی بر آن مسلط شدند. در ۱۳۳۷ق/۱۹۱۸م، در جنگ جهانی اول، انگلیسی ها به کمک اعراب آن را از تصرف ترک ها درآوردند. در ۱۳۳۹ق/۱۹۲۰م، پایتخت سوریه شد، که در آن زمان تحت قیمومت فرانسه بود. بعد از جنگ جهانی دوم (۱۹۴۶م) دمشق پایتخت سوریۀ مستقل شد. مهم ترین بنای قدیمی این شهر مسجد اُمَوی (۸۷ق/۷۰۵م) است، که در محل کلیسای جامع مسیحیان (مربوط به قرن ۵م) ساخته شده است. آرامگاه صلاح الدین ایوبی نیز در همین مکان است. قدمت این دژ به ۶۱۷ق/۱۲۱۹م می رسد. زینبیه، که به اعتقاد شیعیان آرامگاه حضرت زینب است، نزدیک دمشق و مدفن دکتر شریعتی است. این شهر در دوره های جدید از مهم ترین مراکز فرهنگی جهان عرب بوده است. ازجمله بزرگانی که در دمشق زیسته یا زاده شده اند عبارت اند از اخطل، شهر زوری، ابن عساکر، عمادالدین اصفهانی، ابن اثیر، و ابن طولون از قدما و آدونیس و نزار قَبّانی از معاصران.

معنی کلمه دمشق در دانشنامه اسلامی

[ویکی فقه] دمشق پایتخت کشور سوریه می باشد و طبق نقل ها دمشق محل فرود آدم و همسرش بوده است. شهر دمشق در راستای سیاست توسعه گسترش قلمرو پس از پیامبر (صلی الله علیه و آله وسلّم)، در ماه محرم سال ۱۴ه. ق به وسیله سپاهی از مسلمانان، به فرماندهی خالد بن ولید با صلح فتح شد.
در مورد علت نامگذاری این شهر به دمشق، سخنان متعددی بیان شده است. دمشق در لغت به معنای سرعت در عمل است و برخی معتقدند که علت نامگذاری دمشق به این نام، آن است که مردم این شهر در ساخت دمشق سرعت عمل به خرج داده اند. در این میان مورخانی چون ابن کلبی برآنند که نام دمشق برگرفته از نام شخصی است که نام او دماشق بن قانی بوده که وی از نوادگان حضرت نوح بوده است.
بنا کننده شهر دمشق
در مورد کسانی که دمشق را بنا نهاده اند نیز سخنانی چند بیان شده و از افراد مختلفی به عنوان بنا کنندگان این شهر یاد شده است. بیوراسف، جیرون بن سعد، عازر غلام ابراهیم (که نامش دمشق بوده است)، دماشق فرزند نمرود و دمشق بن ارم (که او نیز همچون جیرون بن سعد از نوادگان حضرت نوح است) کسانی هستند که از آنها به عنوان بانیان و پدیدآورندگان شهر دمشق یاد شده است.گفته شده است که جیرون بن سعد پس از بنای شهر نام آن را ارم ذات العماد نامید.در نقلی دیگر آمده است که حضرت هود اولین کسی بود که شهر دمشق را بنیان نهاد و او اولین کسی بود که به دمشق آمد و دیوار جامع دمشق را بنا نهاد. بنا بر برخی از روایات وارده، دمشق دومین مکانی بوده است که بعد از طوفان حضرت نوح در زمین مشخص گردید. به هر روی، دمشق در کنار شهرهایی چون؛ کعبه و مصر از شهرهای قدیمی و با قدمت جهان به شمار می رود. برخی معتقدند که این شهر در سال سه هزار و صد و چهل و پنج که از عمر جهان سپری شده، ساخته شده است.
دمشق در قرآن و روایات
بر طبق نقل ها دمشق محل فرود آدم و همسرش بوده است. همچنین بنا بر برخی اخبار گذشتکان، دمشق محل زندگی حضرت نوح (علیه السّلام) بوده و ایشان کشتی خود را در این منطقه ساخت. بنابر برخی روایات، بعضی از آیات قرآن نیز در ارتباط با شهر دمشق نازل شده است. گفته شده است که تین در آیه «والتین و الزیتون» نام کوهی در دمشق است. اخباری مبنی بر زاده شدن حضرت ابراهیم (علیه السّلام) در اطراف دمشق به ما رسیده است. روایتی نیز وجود دارد که در آن رسول خدا (صلی الله علیه و آله وسلّم) مکان نزول حضرت عیسی در هنگام ظهور حضرت مهدی (عج الله تعالی فرجه) را دمشق دانسته اند. بر طبق برخی اخبار دعا در چند جای دمشق به اجابت می رسد: اول غار خون که در کوه قاسیون واقع شده است و گویا محل عبادت پیامبران الهی بوده است. دوم غار کوه نیرب که جایگاه حضرت عیسی (علیه السّلام) و نمازخانه حضرت ابراهیم است و گفته شده که قبر حضرت موسی (علیه السّلام) نیز در آن مکان واقع است.
ویژگی های شهر دمشق
...
[ویکی شیعه] دِمَشق، پایتخت سوریه، از قدیمی ترین شهرهای اسلامی است که در سال سیزده یا چهارده قمری به دست مسلمانان فتح شد. این شهر، پایتخت خلافت امویان بود. قبرستان باب الصغیر، حرم حضرت زینب (س)، حرم حضرت رقیه، زیارتگاه رأس الحسین و مقام رؤوس شهدای کربلا از اماکن زیارتی دمشق است. برخی منابع، دمشق را زادگاه ابراهیم، محل سکونت نوح، مدفن ۲۷۰۰ پیامبر از جمله موسی و محل نزول عیسی در آخرالزمان شمرده اند.
بر اساس یکی از مشهورترین اسطوره های یونانی، دمسکوس فرزند هرمس، دمشق را به نام خود بنا نهاد. بر اساس روایات اسطوره ای در منابع تاریخی دوره اسلامی، دمشق را فرزند حضرت نوح با نام دمشق یا دماشق بنا گذاشت.
بنابر یافته های باستان شناسان و بر اساس سنگ نوشته های یافت شده در تپه های باستانی دمشق، حیات بشری در دمشق به هزاره نهم پیش از میلاد مسیح می رسد، اما سابقه کاربرد نام دمشق به میانه سال های ۱۴۰۳ تا ۱۳۴۷ پیش از میلاد مربوط است.
[ویکی اهل البیت] کلید واژه: شهرهای اسلامی، دمشق، تاریخ دمشق، اماکن زیارتی دمشق، اماکن سیاحتی دمشق،
شهر دمشق پایتخت کشور سوریه می باشد، این شهر یکی از شهرهای باستانی جهان است که پیشینه ای بسیار کهن دارد. شهر دمشق آثار باستانی، مساجد، زیارتگاه ها و مراقد بسیاری را در خود جای داده است و اصولاً پایتخت هر کشوری، اهمیت زیادی در عرصه آشنایی افراد با آن کشور دارد و معمولاً افراد در هنگام ورود به هر کشوری ابتدا وارد پایتخت آن کشور می شوند، لذا آشنایی کامل با دمشق از جهات فوق الذکر حائز اهمیت است.
واژه «دمشق» یا «دماسکو» «Demascus»، در اصل آرامی، کلدانی یا سریانی قدیم بوده است. در نوشته ای «هیروگلیفی» که از پانزده قرن قبل از میلاد به دست آمده، نام «تمسقو» یا «دماسکو» در آن دیده شده است. همچنین نام دماسکو در آثار معبد «کرنک» متعلق به 18 قرن قبل از میلاد نیز به چشم می خورد.
برای دمشق اسامی بسیار گفته اند. نخستین نام آن «جَلِقْ» و سپس به علت انتساب به جیرون بن سعد بن عاد بن ارم بن سام بن نوح «جیرون» بوده است. «ارم ذات العماد» که در قرآن کریم آمده است و همچنین عذراء، بیت رامون، عین الشرق، باب الکعبه، فسطاط المسلمین نیز از نام های دیگر آن است.
بسیاری از تاریخ نویسان معتقدند که تاریخ بنای شهر دمشق به هزاره سوم قبل از میلاد بازمی گردد و قدیمی ترین اسناد برجای مانده در این خصوص متعلق به تمدن باستانی ایبلا (تپه مریدخ) است که در سال 1975 م. کشف شد و در الواح گلی برجای مانده از این دوران نام شهر دمشق به صورت «دمشقی» آمده است. هیچ گونه اطلاعات مستندی درباره شکل ظاهری شهر در هزار سوم قبل از میلاد و نقش و اهمیت این شهر در آن روزگار وجود ندارد.
تاریخ مکتوب شهر دمشق در نیمه دوم هزاره دوم قبل از میلاد در دوران آموریان آغاز شده است و شهر دمشق در پایان هزاره دوم قبل از میلاد به عنوان پایتخت دولت کوچک آرامی ها وارد عرصه تاریخ می شود. فراوانی آب و زمین های حاصلخیز و آب و هوای معتدل باعث شد که آرامی ها حکومت های محلی کوچک در مناطق مختلف سوریه به وجود آورند. از جمله آن ها حکومت محلی دمشق بود و شهر دمشق به علت وجود رودخانه بردی و مناطق پرباران مورد توجه آرامی ها بود به گونه ای که آرامی ها به آن «دارمیسق» می گفتند که به معنی محل پرآب بوده است.
توسعه شهر دمشق از دوران آرامی ها به تدریج آغاز گردید و روز به روز بر جمعیت و آبادانی آن افزوده شد. در نیمه هزاره اول قبل از میلاد به تدریج آشوری ها قدرت گرفته و امپراتوری خود را بنا نهادند و این امپراتوری توانست دولت کوچک آرامی را در معرض تهدید قرار دهد و بین برخی از پادشاهان آرامی و پادشاهان آشوری جنگ هایی روی داد و عاقبت آشوری ها موفق شدند در سال 841 ق.م بسیاری از زمین های شام را تصرف کرده و خود را به ساحل فنیقیه برسانند و دمشق پس از مدتی محاصره عاقبت در سال 734 ق.م توسط «آدد نیراری سوم» سقوط کرد. احتمالاً بقایای شهر آرامی امروزه در بخش غربی شهر دمشق مدفون شده است. مهم ترین بناهای آرامی در شهر دمشق شامل معبد خدای تندر «خدای حدد» و کاخ سلطنتی بوده است که امروزه مسجد اموی بر بقایای معبد حدد ساخته شده است و اثری از قصر سلطنتی آرامی برجای نمانده است.
در قرن هفتم قبل از میلاد کلدانی ها بر شهر دمشق سلطه یافتند و چندی نگذشت که در سال 538 ق.م این شهر به تصرف ایرانیان درآمد و در حدود دویست سال در تحت سیطره هخامنشیان قرار داشت و یکی از ایالت های ایران به شمار می رفت تا این که عاقبت در سال 333 ق.م اسکندر مقدونی این شهر را به تصرف خود درآورد و پس از وی این شهر در تحت سیطره جانشینان اسکندر یعنی سلوکیان قرار گرفت و آنان توجه زیادی به دمشق داشتند هر چند که پایتخت سلوکیان، شهر انطاکیه بود. در این دوره فرهنگ هلنیستی بر شهر دمشق حاکم بوده و شاهد آمیختگی فرهنگ شرق و غرب در این شهر بوده ایم و در همین دوران زبان یونانی در این شهر رایج و متداول بود. در اواخر دوران یونانی در جنوب سرزمین شام دولت عربی نبطیان که پایتخت آن شهر البتراء بود شکل گرفت، محدوده این دولت شامل زمین های اردن و حوران بود و این دولت موفق شد که در سال 85 ق.م در دوران حکمرانی حارث سوم و در سال 37 م. در دوران حکمرانی حارث چهارم شهر دمشق را به تصرف درآورد.

جملاتی از کاربرد کلمه دمشق

طاس بنگان را چو بازاری شنید اندر دمشق سر گرفت از سادگی بیچاره و شد سوی شام
یکی زشیب دمشقیش گر ز چون قارن یکیش تیغ زترک کلاه چون نوذر
همی داشت کوفیه با شاه، عشق بد اندیش زن بود اهل دمشق
ابراهیم بن محمّد اکرمی صالحی (؟ - ۱۶۳۷م) شاعر و ادیب شامی در سدهٔ هفدهم میلادی/یازدهم هجری بود؛ از اهالی صالحیهٔ دمشق. دیوان شعری داشت که آن را مقام ابراهیم فی الشعر و النظیم نام نهاد.
در نیربِ شاهانه بدیدیم درختی در سایه آن شسته و دروای دمشقیم
چون رسید اندر آن سفر به دمشق خلق را سوخت او ز آتش عشق
استان دمشق (به عربی: محافظة دمشق)، نام استانی در کشور جمهوری عربی سوریه است. استان دمشق دقیقاً همان شهر دمشق است.
دستی بزن به حلقه ی دروازه ی دمشق می کن بسان خیبرش ای شاه منهدم
گرد دستار دمشقی کرد اگر دانسته معنی این(کاحسن الاشکال شکل المستدیر)
دمشقی یکی مرد ناپاکدین بزد تیغ و پی کرد اسبش زکین
نه اثر از عقل داری نه ز عشق نه گذر در کوفه داری نه دمشق
در پی افزایش تعداد نظامیان ترک خدمت کرده در ماه‌های دسامبر ۲۰۱۱ و ژانویه ۲۰۱۲، ارتش آزاد اعلام کرد: کنترل بعضی مناطق اطراف دمشق از جمله شهرهای الزبدانی، دوما و حومه‌های دمشق را در دست دارد. در پی آن شهر زبدانی در جنوب غربی سوریه از سوی گروه ارتش آزاد «نخستین شهر آزاد» نام گرفت. در روز ۳۰ ژانویه ۲۰۱۲ و در پی حمله نیروهای ارتش سوریه به بعضی از این مناطق، بخش‌هایی از این مناطق به کنترل ارتش سوریه درآمد.
در آوریل ۱۲۴۰، الناصر در نزاع با العادل دوم، ایوب را آزاد کرد و با وی در برابر مصری‌ها متحد شد و در مقابل ایوب قول داد که او را در دمشق دوباره منصوب می‌کند. العادل توسط نیروهای خود ترور شده و الصالح ایوب و الناصر در ماه ژوئن با پیروزی وارد قاهره شدند. با این حال، هنگامی که الناصر ماه آینده به کرک بازگشت، خود را در معرض حمله صلیبیون دید که با عمویش الصالح اسماعیل از دمشق که رقیب و دشمنش بود، متحد شده بودند. در همین حال، ایوب از وعده‌های خود مبنی بر منصوب نمودن الناصر در دمشق صرف نظر کرد و از نظر دیپلماتیک الناصر را منزوی کرد. الناصر برای حفظ زمین‌های خود، مجبور شد با عمویش اسماعیل و سپس با صلیبیون به توافق برسد.
شهر التل (به عربی: التل) در ریف دمشق که در جنوب کشور سوریه واقع شده‌است. جمعیت این شهر ۵۷٫۶۸۵ نفر است.
ابراهیم بن محمّد بن ابراهیم قرشی لقب‌گرفته به برهان‌الدین و شهرت‌یافته به ابن معتمد دمشقی (۱۴۴۰–۱۴۹۷م) تاریخ‌نگار و فقیه شافعی شامی در سدهٔ نهم هجری/پانزدهم میلادی بود. از اهالی دمشق بود، در سال ۸۸۲ق حج گزارد و مدتی مجاور مکه شد. مفاکهة الخلاف و ذیل علی طبقات الشافعیه از آثار اوست.
لیک کی میرسد بهر کس عشق هر پیاده کجا رود بدمشق
جمعیت استان دمشق که همان شهر دمشق به حساب می آید در سال ۲۰۰۹ میلادی، برابر با ۱٬۷۱۱٬۰۰۰ نفر تخمین زده شده است.