خوشنویسی

خوشنویسی (calligraphy)
خوشنویسی ژاپنی
اصطلاحی به معنای نگارش زیبا و آرایشی تزیینی. به خط و کتابت جلوۀ هنری می بخشد. این اصطلاح را برای نگارش آزاد با قلم و قلم مو به کار می برند. بشر از دیر زمان به زیبانویسی توجه نشان داده است. این هنر به ویژه در شرق همواره از پایگاهی بلند برخوردار بوده است. در این میان خوشنویسی چینی اهمیت بسیار دارد. نخستین نوشتار چینی در حدود ۱۳۰۰پ م پدیدار گشته است. الفبا و واژگان چینی و ژاپنی برخلاف نوشتار غریبان، حاوی «مفهوم نگاشت» هاست (نه صورت نگاشت، یا صوت نگاشت، یعنی حروف الفبایی) که مفهوم چیزی را می رسانند بدون نمایاندن اصوات به کار رفته در بیان آن. تا قرن ۴پ م در چین و ژاپن برای نوشتار هم مانند نقاشی کردن قلم مو به کار برده می شد. اگرچه اجزاء نوشتاری چینی با حرکاتی بیانگر و خودانگیخته «نقاشی می شوند»، ولی آن ها همچنین تحت نظارت ضوابطی بسیار قاطع و سخت گیر قرار دارند؛ ازجمله غلظت مرکب و یا ترکیب بندی تناسبات. تمامی روش های حروف نگاری جهان البته به شیوۀ مذکور در مورد خاور دور، خصوصاً در به کارگیری انواعی از قلم مو، نیستند. شکل های کنونی حروف متدرجاً از تحول یابی شکل های آغازین، بدان گونه که از زیر ابزارهای به کار رفته در زمان های دیرین بیرون می آمده اند، حاصل گردیده اند ـ ابزارهایی چون قلم موی نرم و پهن بر نوعی کاغذ، یا مُغار روی سنگ، یا قلم سوزنی بر سطح موم یا گل کوزه گری، و سرانجام نِی یا پَرِدُرشت روی پاپیروس و پوست. در اروپای قرون ۴ و ۵م، کتاب ها با حروف «بزرگ راست گوشه» برگرفته از کتیبه های روم باستانی نوشته می شدند (کتیبۀ روی ستون تراژان در رُم نمونۀ بارز آن است). «حروف بزرگ» معروف به «ساده» همان زمان به طرزی روان تر و «بی پیرایه» تر نوشته شدند. همچنین از قرون ۴ تا ۸م حروف مغرب زمین شکلی خمیده تر یا بی گوشه تر به خود گرفتند؛ و هم زمان با آن تحول، «خط تحریری» شکل گرفت، تا جوابگوی سرعت پذیری بیشتر برای نوشتنی های روزافزون تر گردد؛ و ثمرۀ نهایی آن رواج «حروف کوچک نوشتنی» بود؛ و اما خط تحریری در کشورهای مختلف، دگرگونی های محلی مختلف یافت. در ایتالیا حروف خط تحریری شکل قائم خود را از دست دادند، و به صورت حروف چاپ امروزی موسوم به حروف کج، یا حروف «ایتالیک» درآمدند.