یزد

معنی کلمه یزد در لغت نامه دهخدا

یزد. [ ی َ ] ( اِخ ) ایزد و خدا. ( ناظم الاطباء ). با ایزد و یزدان همریشه است و معنی آن پاک و مقدس و درخور تحسین و آفریننده خوبیهاست و نام شهر یزداز آن است. ( یادداشت مؤلف ). و رجوع به ایزد شود.
یزد. [ ی َ ] ( اِخ ) نام پسر ولیدبن عبدالملک : چون قتیبةبن مسلم بر فیروزبن کسری بن یزدجرد ظفر یافت در آن وقت که خراسان را فتح کرد و مسخر گردانید دختر فیروز را شاهفرند نام بگرفت و با آن دختر صندوقکی بود و قتیبه او را با صندوق پیش حجاج بن یوسف فرستاد و حجاج او را به پیش ولید عبدالملک مروان فرستاد و ولید از او پسری ناقص یزدنام آورد. ( تاریخ قم ص 91 ).
یزد. [ ی َ ] ( اِخ ) نام شهری واقع در میان اصفهان و شیراز و کرمان. ( ناظم الاطباء ). شهری است معروف از بناهای یزدگرد پادشاه عجم. ( انجمن آرا ) ( آنندراج ). شهری است به مشرق اصفهان ، صنعت قالیبافی و بافندگی و شیرینی آن معروف است. قلعه ای دارد که ارتفاع دیوار آن 14 ذرع و قطر پایه های آن دو ذرع و نیم است و خندقی بوده که بعضی قسمتهای آن باقی مانده. یزد مرکز زرتشتیان است ، زیرا در حدود 2000 تن زردشتی در آن ساکن است و رسوم و آداب باستانی را حفظ کرده اند و در بین اهالی یزد نیز اخلاق قدیمی ایرانیان بیش از دیگر جاها محفوظ مانده است. لقب این شهر دارالعباد است و زندان سکندر نیز گفته اند. ( از یادداشت مؤلف ). شهر یزد مرکز شهرستان یزد یکی از شهرهای تاریخی کشور در 310 هزارگزی جنوب خاوری اصفهان در مرکز کشور واقع و مشخصات و مختصات آن به شرح زیراست :
تاریخچه شهر: آنچه مسلم است قرنهای قبل از اسلام در اینجا شهری بوده و مشهور است که یزد اولیه در قسمت مهریزد ( 35 هزارگزی جنوب شهر فعلی ) بوده و آثاری که از آنجابه دست آمده نشان می دهد که این شهر از شهرهای عصر قدیم و متعلق به زمانی بوده که مردم در گور مردگان خود وسایل جنگ می نهاده اند. اسم یزد قبلاً ایساتیس و پس از آن فرافیژ بوده و قریه ای به نام هرفته فعلاً باقی است که شاید همان فرافیژ باشد. بطورکلی شهر یزد خیلی قدیمی و جزء شهرهایی است که در زمان تسلط اسلام جزیه می داده و در نتیجه آیین زردشتی را حفظ کرده و بعداًبتدریج دین اسلام در آن نفوذ کرده است. یزد نزد زرتشتیان مقدس بوده و هم اکنون معبدی در آنجا وجود دارد که به نام هفت آتشکده معروف است. راجع به بنای شهر یزد بین مورخین اختلاف عقیده موجود است. عده ای برآنند که یزد به دست اسکندر مقدونی ساخته شده و به نام زندان اسکندر معروف بوده که خواجه حافظ شیرازی اشاره بدان کرده می گوید:

معنی کلمه یزد در فرهنگ فارسی

شهر یزد مرکز شهرستان یزد یکی از شهرهای تاریخی کشور است که در۳۱٠ کیلومتری جنوب خاوری اصفهان در مرکز کشور واقع است . طول جغرافیائی یزد ۵۴ درجه و ۲۵ دقیقه و عرض آن ۳۱ درجه و ۵۴ دقیقه و ارتفاعش از سطح دریا ۱۲۲۲ متر است . مساحت این شهر تا طهران ۶۷۲ کیلومتر میباشد شهر یزد در جلگه مسطح واقع و هوای این شهر بواسط. مجاورت با کویر گرم است و بادهای گرمسیری توام با گرد و غبار دارد. محصولش غلات حبوبات پسته بادام گردو خشکبار صیفی روناس و پنبه میباشد . صادرات یزد قالی پارچه های یزدی . خشکبار حنا رنگ و انغوزه است .صنایع دستی قالیبافی پارچه های ابریشمی گیوه بافی ابریشم بافی عبا بافی شالبافی است . آثار تاریخی یزد عبارتست از مسجد شاه مسجد میر چخماق : مسجد جمعه بازار چهار سوق مدرس. شاه ابوالقاسم بقع. ۱۲ امام . در این شهر کارخانه های متعدد وجود دارد. ۱- کارخان. درخشان در خیابان شاهپور محصول کارخانه پارچ. لباسی پشمی و نخی است .۲ - کارخان. اقبال در خیابان خیام محصول کارخانه پارچ. پشمی ونخی است . ۳ - کارخان. هراتی کارخان. سعادت کارخان. ریسندگی ریسندگی جنوب کارخان. کبریت سازی صابون سازی نوشابه سازی کارگاههای دستی پارچه بافی جوراب بافی شالبافی عبابافی و غیره در این شهر دایراست . کلی. ادارات و آموزشگاههای دولتی و ملی و بیمارستانها در این شهر دایر و برقرار است .

معنی کلمه یزد در دانشنامه اسلامی

[ویکی اهل البیت] یزد مرکز استان و شهرستان یزد در مرکز ایران است. این شهر بین رشته های شیرکوه و خرانق و در دشتی گسترده به نام دشت یزد ـ اردکان قرار گرفته است. یزد اولین شهر خشتی و دومین شهر تاریخی جهان است، به قسمی که اولین صندوق امانات جهان در ۱۷۰۰ سال پیش در حوضه تمدن این شهر بنا نهاده شده است. اوج آبادانی یزد از سدهٔ «هشتم هجری» به بعد بوده و اتابکان یزد از مهم ترین عوامل پیش رفت این شهر در سده های گذشته به شمار می روند.یزد در منطقه جنوب شرق ایران واقع شده است.
این شهر به «شهر بادگیرها» و «شهر دوچرخه ها» معروف است.
واژهٔ یزد در لغت به معنای مقدس و پاک بوده و وجه تسمیهٔ این شهر، سرزمین مقدس و شهر خدا است.
واژه هایی که در تاریخها، سفرنامه ها، سیاحت نامه ها و دیگر مدارک تاریخی مربوط به پیش از اسلام، ماد و پارت و نیز پیش از ورود آریایی ها تا دوران کنونی به یزد داده شده است عبارتند از:
الف: ایز - ایزاطیخه – ایزدیس – ایساتیس – ایستخای
ک: کت – کتروا - کته – کث – کثه – که – کهثه
د: دارالسیاده – داراشیعه – دارالعباده – دارالمومنین - دارلعلم
ی: یزجی – یزد – یزدان شهر - یزدان گرد – یست – یسدی – یسن – یکس

معنی کلمه یزد در ویکی واژه

با ایزد و یزدان همریشه است نیاهندوایرانی
لغتنامه دهخدا: پاک و مقدس و درخور تحسین و آفرینندهٔ خوبیها
آنسوی رشته جبال کوه رود دره‌ای قرار دارد که یزد نامیده می‌شود و این ناحیه در دوران ماد غالبا جزو پرسید یا پارس بود. یزد را باید به مفهوم باستانی یازه تفسیر نمود که به معنای بیرون است به عبارتی خارج از دسترس دولت‌های باستان.

جملاتی از کاربرد کلمه یزد

چون قرصِ قَمرْ، ایزد بساته روره یا چه بَیْضه‌یِ شمسهْ سراسرْ نُورُه
چراغان سینه ام از داغ عشق لاله رویان است ز دل آهی که می خیزد مرا، دود چراغان است
زان دم مزن، که قادر مختار حافظ است؛ زین غم مخور، که ایزد دادار حامی است!
جهانی در پناه جاه اویند که بادا در پناه لطف یزدان
یادتان ناید که روزی در خطر دستتان بگرفت یزدان از قدر
زایزد صلاح کار جهان خواستند خلق ایزد دعای خلق بر او مستجاب کرد
در جهانداری و شاهی هرچه زایزد خواستی پیش از این آن بود و زین پس هر چه خواهی آن بود
جمعیت استان یزد طبق آخرین سرشماری سال ۱۳۹۵ برابر با ۱٬۱۳۸٬۵۳۳ نفر (۳۴۰٬۶۵۷ خانوار) نفر بوده‌است. جمعیت این استان در سال ۱۴۰۰ برپایه برآورد رسمی مرکز ملی آمار ۱٬۲۵۲٬۰۰۰ نفر (۳۸۰٬۱۰۰ خانوار) محاسبه شده‌است.
بساز از جان تو ساز اربعینت که تا ایزد بود یار و معینت
مرا هر قطره‌ای کز دیده در دامن فرو ریزد شود چشمی و خون بر حال چشم من فرو ریزد
بدو گفت ای بهشت کام و شادی به تو یزدان نموده اوستادی
تیم حفاظت از موسوی تاکنون ده‌ها بار مورد حمله گروه‌های مخالف قرار گرفته‌است و یزدانفر در این حملات بارها مجروح شده‌است. این تیم آمار بالاترین حملات و کشتگان را دارد.