پلوتارک
معنی کلمه پلوتارک در دانشنامه آزاد فارسی
(به یونانی: پلوتارخُس) زندگی نامه نویس و رساله نویس یونانی. اثر ماندگار او، حیات مردان نامی، مجموعه ای از زندگی نامه های کوتاه شخصیت های معروف تاریخ یونان و روم است که دوبه دو با یکدیگر مقایسه شده اند. (مثلاً اسکندر مقدونی و یولیوس سزار در کنار هم آمده اند). همچنین کتاباخلاقیات را نوشت، که مجموعۀ رساله هایی با مضامین اخلاقی و اجتماعی است. در اندیشه و ادبیات دوران رنسانس تأثیری عمیق گذاشت. این مطلب به ویژه در دو حوزه از ادبیات درخور توجه است: زندگی نامه نویسی و مقاله نویسی، که به ترتیب از دو کتاب حیاتمردان نامی و اخلاقیات تأثیر پذیرفتند. حیات مردان نامی تشکیل شده است از ۵۰ زندگی نامۀ کوتاه، ۲۳ جفت زندگی نامه و چهار زندگی نامۀ منفرد. اخلاقیات (شامل ۶۰ اثر کوتاه و دربرگیرندۀ موضوعات مختلف است) به اهمیت اخلاقیات می پردازد. جذابیت این مجموعه به این دلیل است که با جنبه های حقیقی زندگی روزمره سروکار دارد، نه اصول فلسفی انتزاعی؛ مثلاً این که چگونه می توان دوست واقعی را از دوست دروغین تشخیص داد. کتاب حیات مردان نامی را ژاک آمیو به فرانسه (ترجمه فارسی رضا مشایخی هم از روی همین ترجمه انجام گرفته) و تامس نورت به انگلیسی ترجمه کردند که در کشورهایشان بسیار تأثیرگذار بود. مونتنی و فرانسیس بیکن پیشرفتشان را در مقاله نویسی عمیقاً مدیوناخلاقیات بودند. پلوتارک در خایرونیا واقع در بوئتیا، در بخش مرکزی یونان، به دنیا آمد و در آتن تحصیل کرد. در دوران حکومت امپراتور دومیتیان (۸۱ـ۹۶م) در رم فلسفه تدریس می کرد، با بسیاری از سرشناسان رومی طرح دوستی ریخت و در دوران حکومت تراژان و هادریانوس مناصب مهمی داشت. پس از بازگشت به خایرونیا در مقام قاضی و کاهن خدمت کرد. آثار او را، که در قرون وسطا مفقود شده بود، برونی، گوارینو دا ورونا، اومانیست های ایتالیایی، و دیگران نخست به شکل خلاصه و سپس به طور کامل به لاتین ترجمه کردند. این متون با دقت متفاوت، مبنای روایت های بعدی به زبان های غیررسمی شدند. نخستین متون یونانی را انتشارات آلدین، به چاپ رسانید، اخلاقیات در ۱۵۰۹، و حیات مردان نامی در ۱۵۱۹ منتشر شدند.
معنی کلمه پلوتارک در دانشنامه اسلامی
وی پسر اتوبولوس از مردمان خرونه در مرکز یونان است.وی در یکی از خانواده های مهم شهر خرونه در مرکز یونان به دنیا آمد. او در سال ۶۶ م به گاه دیدار «نرون»، قیصر روم ، از آتن ، در این شهر بوده است. بعدها در یونان و مصر به سیاحت پرداخته و چند صباحی در روم زیست و مورد عنایت «تراژان» واقع گشته و از جانب او به امارت شهری گماشته شد.وی سال های آخر زندگی اش را در زادگاه خود که به رسوم و آداب و مردمانش دلبستگی فراوان داشت، گذراند و در آنجا مدرسه ای گشود و حلقه درس داشت.در فهرست معروف به «لامپیریاس» شماره نوشته ها و رسالات پلوتارخ، ۲۷۷ ذکر شده و گویا این فهرست، ناقص و در برخی موارد غیر قابل اعتماد است.
آثار
از جمله کتاب های معروف او عبارتند از:۱. رساله در اخلاق ؛۲. رساله در موسیقی ؛۳. مسائل طبیعی؛۴. ایرانیان و یونانیان به روایت پلوتارخ؛کتاب بسیار مهم پلوتارخ که در سراسر جهان سخت شناخته و معروف است همان «سرگذشت ها» است که تحت عنوان «زندگی مردان نامدار (حیات مردان نامی)» به زبان فارسی نیز ترجمه شده است. این کتاب، زندگی نامه مردان تاریخ ، شاهان ، قیصر، آزادگان و نامورانی است که در روزگار کهن به سبب کرداری و یا تقوا و فضیلتی مشهور و زبان زد بودند.وی به سبب سبک ویژه اش در نویسندگی که اغلب شیوه همه پرسی افلاطونی را به کار می برد و همچنین به جهت روش و برداشت خاص فلسفی، اخلاقی و سیاسی اش که در نوشته های او منعکس است، از دیرباز سخت مورد پسند مردمان بوده و از اقبال خاص و عام برخورداری داشته است.گزارش او در باره آیین ایرانی به علت اشتمال بر نکته های دقیق و باریک و آگاهی های خاص در باره پیشینه کیش زروانی در ایران باختری، اهمیت خاصی دارد. وی در فصلی از رساله ایزیس و ازیریس به اصول دین، آیین و مراسم و نیز روایات مربوط به رستاخیز در دین ایرانی پرداخته است.
منبع
نرم افزار جامع طب، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
[ویکی نور] «پلوتارک (پلوتارخوس)»، (حدود46 - 127م) از تاریخ نگاران، زندگی نامه نویسان و مقاله نویسان یونان باستان بود. وی پسر اتوبولوس از مردمان خرونه در مرکز یونان است.
وی در یکی از خانواده های مهم شهر خرونه در مرکز یونان به دنیا آمد. او در سال 66م به گاه دیدار «نرون»، قیصر روم، از آتن، در این شهر بوده است. بعدها در یونان و مصر به سیاحت پرداخته و چند صباحی در روم زیست و مورد عنایت «تراژان» واقع گشته و از جانب او به امارت شهری گماشته شد.
وی سال های آخر زندگی اش را در زادگاه خود که به رسوم و آداب و مردمانش دلبستگی فراوان داشت، گذراند و در آنجا مدرسه ای گشود و حلقه درس داشت.
در فهرست معروف به «لامپیریاس» شماره نوشته ها و رسالات پلوتارخ، 277 ذکر شده و گویا این فهرست، ناقص و در برخی موارد غیر قابل اعتماد است.
4. ایرانیان و یونانیان به روایت پلوتارخ؛
کتاب بسیار مهم پلوتارخ که در سراسر جهان سخت شناخته و معروف است همان «سرگذشت ها» است که تحت عنوان «زندگی مردان نامدار (حیات مردان نامی)» به فارسی نیز ترجمه شده است. این کتاب، زندگی نامه مردان تاریخ، شاهان، قیصر، آزادگان و نامورانی است که در روزگار کهن به سبب کرداری و یا تقوا و فضیلتی مشهور و زبانزد بودند.
معنی کلمه پلوتارک در ویکی واژه
جملاتی از کاربرد کلمه پلوتارک
کنت کورث (مورخ قرن اول میلادی) و پلوتارک (مورخ یونانی قرن اول) و آرین (مورخ یونانی قرن دوم م) می‌نویسند «در زمان اشکانیان در مکانی که داریوش سوم هخامنشی بدست سرداران خود کشته شد شهری بنا کردند که دارا نام داشت .»
آنگونه که پلوتارک می‌نویسد کادوسیان که عمدتاً در گیلان و تالش و نواحی اطراف آن سکنی داشتند، در روزگار اردشیر دوم سر به شورش گذاشتند. در نتیجه شاهنشاه خود برای فرونشاندن شورش مزبور در سال ۳۸۰ ق م بدان سرزمین شتافت. قشون پادشاه در آن سرزمین کوهستانی دچار کمبود شد. نتیحه این اردوکشی شکستی مفتضحانه بود و تنها مذاکرات دیپلماتیک توسط مشاورش تیریبازوس عقب‌نشینی را ممکن کرد و خود شاه پیاده راه پیمود.
موضوع نمایشنامه از تاریخ پلوتارک، مورخ یونانی قرن دوم میلادی، به نام زندگانی مارکوس آنتونیوس اقتباس شده‌است. این نمایشنامه پس از ترجمه از زبان یونانی به فرانسه در سال ۱۵۷۹ به انگلیسی ترجمه شد و چاپ دوم آن در سال ۱۵۹۵ آماده گشت. در مورد ژولیوس سزار شکسپیر قطعات مناسبی را از کتاب پلوتارک انتخاب کرد و نمایشنامه را به دلخواه خود تنظیم نمود ولی در مورد آنتونی و کلئوپاترا کار او آسان تر شد، زیرا داستان پلوتارک را تقریباً بی هیچ دخل و تصرفی به صورت نمایشنامه درآورد.