معنی کلمه منطق در لغت نامه دهخدا
طوطی از منطق اگر دم می زند
شد حصار آهنین مأوای او.
جمال الدین عبدالرزاق ( دیوان چ وحید دستگردی ص 315 ).
داس خوشه همه مسمار شود بر دهنش
گر زند پیش تو تیر فلک از منطق لاف.
کمال الدین اسماعیل ( دیوان چ حسین بحرالعلومی ص 372 ).
|| ( اِ ) سخن. ( منتهی الارب ). سخن و گفتار. ( غیاث ) ( آنندراج ) ( ناظم الاطباء ). کلام و در غیر انسان نیز استعمال شود. گویند: «سمعت منطق الطیر». ( از اقرب الموارد ) :
آنجا که سخندان بگشاید در منطق
از مرد سخن هرگز گویند نعالش.ناصرخسرو ( دیوان چ مینوی ص 206 ).زهره این منطقه میزانی است
لاجرمش منطق روحانی است.نظامی.زآنکه اول سمع باید نطق را
سوی منطق از ره سمع اندرآ.مولوی.منطقی کز وحی نَبْوَد از هواست
همچو خاکی بر هوا و در هباست
گر نماید خواجه را این دم غلط
ز اول «والنجم » برخوان چند خط.مولوی ( مثنوی چ رمضانی ص 421 ).ترسا بچه رعنا از منطق روح افزا
صد معجزه عیسی بنموده به برهانی.فخرالدین عراقی.عالمی که به منطق شیرین و قوت فصاحت و مایه بلاغت هر جا رود به خدمت او اقدام نمایند. ( گلستان سعدی ).
درمی چکد ز منطق سعدی به جای شعر
گر سیم داشتی بنوشتی به زر سخن.سعدی.منطق سعدی شنید حاسد و حیران بماند
چاره او خامشی است یا سخن آموختن.سعدی.- شیرین منطق ؛ شیرین سخن. خوش بیان :
لب خندان شیرین منطقش را
نشاید گفت جز ضحاک جادو.سعدی. || زبان. ( یادداشت مرحوم دهخدا ) :
هان «صبا» چند سرایی سخن از نادانی
در مدیحی که در آن منطق دانا شد لال.فتحعلی خان صبا.- منطق الطیر ؛ زبان مرغان. سخن گفتن مرغان. ( یادداشت مرحوم دهخدا ). مأخوذ است از آیه شریفه ٔ: و ورث سلیمان داود و قال یاایهاالناس علمنا منطق الطیر... ( قرآن 16/27 ). در قرآن کریم از مرغان مختلفی که با سلیمان ( ع ) سخن گفته اند و او گفتار آنان را برای پیروان خود ترجمه فرموده است اسم برده شده است. ( منطق الطیر عطار چ گوهرین ص 297 ) :