رزبان

قاضی ابوسعید حسن بن عبدالله بن مرزبان سیرافی که به اختصار ابوسعید سیرافی خوانده می‌شود، عالم نحوی اهل سیراف بود. (سیراف امروزه جزو استان بوشهر است.)

زبان چوتیغ لبالب کند زموج گهر کسی که جود ترا نام برزبان آرد

هست برتر حالت عشاق از فهم خرد برزبان ناید ازین معنی بیان عاشقان

اسیر طبع مخالف مدار جان و خرد زبون چارزبانی مکن دو حور لقا

چنین گفت سیندخت با مرزبان کزین در مگردان به خیره زبان

محمد معین مقایسه‌ای میان این داستان و یکی از قصه‌های مرزبان‌نامه انجام داده‌است.

کهین برادر دستور مرزبان هرات مُشمّر از درکینش دو دست تا آرن

ابوعبیدالله محمد مرزبانی خراسانی در سال ۲۹۷ ق در بغداد متولد شد. خاندان وی که خراسانی بودند خاندانی مشهور و ثروتمند بود.مرزبانی در سال ۳۸۴ در بغداد درگذشت.

جهان آفرین تا جهان آفرید چون او مرزبانی نیامد پدید

چو آمد به موصل، بسی ساز دید همان مرزبانی سزاوار دید

در زمان ساسانیان، استاندار احتمالاً همچون مرزبانان و ساتراپ‌ها قوای نظامی منطقه را نیز در اختیار داشته‌است. نظام‌های سیاسی بر مبنای شکل‌گیری خود به دو دسته فدرال و حکومت‌های مرکز گرا تقسیم می‌شوند.

گرفته به خنجر چمن شاخ بان به مرز چمن در شده مرزبان

یک فوج قوی لاجرم بر آن مرز از لشکر یاجوج مرزبان است

محمد بن عمران مرزبانی (۹۰۹م- ۹۹۴م) (نسب: ابوعبیدة محمد بن عمران بن موسی مرزبانی بغدادی) کاتب، تاریخ‌نویس، لغوی و معتزلی بغدادی در سدهٔ چهارم قمری بود که نسبش به یکی از مرزبانان ایران وصل بوده، از این به مرزبانی شهرت یافت.

بادغیس در زمان ساسانیان در قلمرو آن دولت بوده است و پس از آنکه به روزگار خسرو اول انوشیروان جزو مناطق چهارده‌گانهٔ خراسان درآمد و حکمران آن یکی از چهار مرزبان خراسان، ملقب به برازان بود.

نقش تو برسته پیش چشمم نام تو بمانده برزبانم