قطعه

قطعه (ادبیات). قالبی در شعر سنّتی فارسی که در آن ضمن برابری مصرع ها، فقط مصرع های زوج هم قافیه اند. موضوعات قطعه را طنز و هزل و مسائل اجتماعی و اندرز و حکمت تشکیل می دهد و همۀ بیت های آن موضوعی واحد دارد. زبان شاعر در قطعه غالباً ساده است؛ زیرا گوینده می خواهد حرف خود را به مخاطب منتقل کند که این مخاطب بیشتر عامۀ مردم یا دست کم اهل فکرند. همچنین دو بیت شعر را هم که مصرع های اول و دوم و چهارم آن هم قافیه است اما نه وزن دوبیتی دارد و نه وزن رباعی قطعه گویند. از مشهورترین قطعه سرایان شعر فارسی ابن یمین است و از مشهورترین قطعه های اوست: «طالع من ببین که از پی آب ـ گر روم سوی بحر برّ گردد...» همچنین در میان شاعران معاصر ملک الشعرای بهار، پروین اعتصامی و ایرج میرزا قطعات مشهوری سروده اند. قطعه های شاعران در دیوان آنان در بخشی مستقل به نام «مقطعات» یا «قطعات» گنجانده می شود.
قطعه (ریاضیات). قطعه (ریاضیات)(segment)
در هندسۀ مسطحه، بخشی از دایره یا منحنی، محدود به وتر و کمانی که آن را از دایره یا منحنی جدا می کند. بنابراین، در دایره، هر وتر مرز دو قطعه است. مساحت یک قطعۀ دایره برابر(فرمول ۱) است که در آن، r شعاع دایره و φ اندازۀ زاویۀ مرکزی روبه کمان قطعه، برحسب رادیان، است.فرمول ۱:
قطعۀ کروی. جسمی است محدود به یک کره و دو صفحۀ موازی. ممکن است دو صفحۀ موازی و کره متقاطع باشند یا یکی متقاطع و دیگری مماس بر سطح کره باشد. فاصلۀ دو صفحۀ موازی را ارتفاع و مقطع آن ها با کره را قاعده های قطعه می گویند. حجم قطعۀ کروی برابر با(فرمول ۲)است که در آن، h ارتفاع و r۱و r۲ شعاع های قاعده هایند.
فرمول ۲:سطح محصور بین دو قاعدۀ قطعه را منطقۀ کروی، و اگر فقط یک قاعده موجود باشد، یعنی یکی از دو صفحۀ موازی مماس بر کره باشد، سطح را عرقچین کروی می خوانند.