قضا

معنی کلمه قضا در لغت نامه دهخدا

قضا. [ ق َ ] ( ع مص ) فرمان دادن و حکم کردن. ( منتهی الارب ) ( اقرب الموارد ). و از این باب است : قضی ربک ؛ ای امر و حکم ربک. ( منتهی الارب ). || مردن. ( اقرب الموارد ) ( منتهی الارب ): قضی فلان نحبه ؛ یعنی بمرد. ( منتهی الارب ).
- قضای ناگهانی ؛ مرگ مفاجات و ناگهانی. ( ناظم الاطباء ).
|| کشتن : قضی علیه ؛ کشت او را. ( منتهی الارب ). || رسانیدن حاجت و تمام کردن و روا گردانیدن. ( منتهی الارب ) ( اقرب الموارد ): قضی و طره ؛ رسانید حاجت او را. || پند دادن و روان گردانیدن. ( منتهی الارب ). || وام گذاردن و دین ادا کردن. || واجب کردن. || زبان آوری و بیان کردن. || ساختن چیزی. || آگاهانیدن. ( اقرب الموارد ) ( منتهی الارب ). || گذشتن. ( از منتهی الارب ).

معنی کلمه قضا در فرهنگ عمید

۱. (فلسفه ) تقدیر و حکم الهی که در حق مخلوق واقع شود.
۲. (صفت ) (فقه ) نماز یا روزه که در خارج از وقتی که شارع معین کرده به جا آورده شود.
۳. (اسم مصدر ) [قدیمی] حکم کردن، داوری کردن.
۴. (اسم مصدر ) [قدیمی] مردن، درگذشتن.
۵. (اسم مصدر ) ادا کردن، گزاردن، روا کردن.
* از قضا: (قید ) به طور پیش بینی نشده، قضارا، اتفاقاً: از قضا خورد دم در به زمین / واندکی سوده شد او را آرنگ (ایرج میرزا: ۱۹۲ ).

معنی کلمه قضا در فرهنگ فارسی

۱ - ( صفت ) بجا آوردن ادا کردن ۲ - مردن در گذشتن ۳ - دادرسی کردن قضاوت . یا منصب ( رتبه ) قضائ . شغل قاضی : و از متعینان کرمان ... که هر دو مقلد منصب قضا بودند ... ۴ - ( اسم ) تقدیر سرنوشت : حافظ ز خوبرویان بختت جز این قدر نیست گر نیستت رضایی حکم قضا بگردان . ( حافظ ۲۶۵ ) توضیح علم حق است بانچه می آید بر احسن نظام و آن عبارت است از حکم الهی است در اعیان موجودات بر آن نحو که هست از احوال جاری از ازل تا ابد . یا قضائ الهی ( حق خدا ) . حکم الهی مشیت باری تعالی : قضائ چنان تقدیر کرد که پیش از وصول بر کیارق ارسلان ارغو را در غلامچه ای بکارد بکشت . یا قضائ حتمی . عبارت از وجود صور موجوداتست بر آن ترتیب که اراده ازلی ایجاب کرده . یا قضائ سابق الهی . حکم الهی از آن جهت که مقدم بر قدر است . یا قضائ علمی . مرتبه ظهور در علم است مقابل عینی . یا قضائ عینی . مقابل قضائ علمی . ۵ - بلا : اگر قضایی رسیده همین جا اولی ۶ - ( در اصطلاح ترکان عثمانی و ممالک عربی ) جزویست از لوائ شهرستان ۷ - نماز یا روزه ای که به هنگام مقرر ادا نشده و بعدا ادا شود . یا از قضائ . اتفاقا . یا قضائ را . یا قضائ آسمانی . سرنوشت تقدیر آسمانی . یا قضائ آمده . تقدیر فراز آمده : و شعبده قضای آمده باز نگردد ... یا قضائ حاجت . ۱ - رفع حاجت کردن ۲ - دفع فضولات بدن کردن تهی کردن شکم . یا قضائ حاجت رفتن . تخلیه شکم کردن از فضولات .

معنی کلمه قضا در دانشنامه اسلامی

[ویکی فقه] انجام عمل بعد از سپری شدن وقت مخصوص آن را قضا گویند.
قضا، در بحث واجب موقت، مقابل ادا بوده و عبارت است از به جا آوردن عملی بعد از سپری شدن وقت مخصوص آن، مثل: قضای نماز، روزه و...
توضیح قضا
برخی از اعمال عبادی، موقت (دارای وقت مخصوص) می باشد و مکلف، باید آن ها را در همان وقت انجام دهد، ولی اگر به دلایلی از روی عمد یا با عذر شرعی یا عقلی آنها را ترک کرد و وقت مخصوص آن نیز سپری گشت، موظف است آن را در خارج وقت جبران نماید، که به آن قضا می گویند.
فروض قضا
برخی از صاحب نظران برای قضا چهار صورت فرض نموده اند:۱. قضای عبادتی که ادای آن واجب است، مثل: قضای نماز واجبی که در وقت خودش بدون عذر ترک گردد؛۲. قضای عبادتی که ادای آن در وقتش واجب نبوده و انجام دادنش عقلا ممکن باشد، مثل روزه مسافر که بر او واجب نیست، هر چند عقلا بتواند آن را ادا نماید.۳. قضایی که ادای آن واجب نبوده و ادا کردن نیز عقلاً ممتنع است، مثل: قضا شدن نماز شخصی که خواب می ماند.۴. قضایی که ادای آن واجب نیست و بلکه شرعاً ممتنع است، مثل روزه زن حایض.
امر به ادا بودن امر به قضا
...
[ویکی فقه] قضا (ابهام زدایی).
...
[ویکی فقه] قضا (قضاوت). قضا از اقسام احکام، در اسلام است.
«قضا» معانی گوناگون دارد؛ در این جا، به معنای قضاوت و داوری کردن برای رفع نزاع و خصومت از میان مردم است.
جایگاه منصب قضا در اسلام
منصب قضاوت از مناصب بسیار شریف و مهمّی است که از طرف خدای متعال به پیامبر صلوات الله علیه و از طرف ایشان، به امام معصوم علیه السلام و از ناحیه آنان، به فقیه جامع الشرائط اعطا شده است.
حسّاسیت منصب قضا در روایات
این منصب شریف به موازات شرافتش، بسیار حسّاس و خطرناک هم هست و در روایات بسیاری، با بیانات گوناگون حسّاسیت آن بازگو شده است. در روایتی از پیامبر اکرم صلوات الله علیه نقل شده که می فرمایند: «لِسانُ الْقاضی بَیْنَ جَمْرَتَیْنِ مِنْ نارٍ، حَتَّی یَقْضِیَ بَیْنَ النَّاسِ؛ فَامَّا الَی الْجَنَّةِ وَ امَّا الَی النَّارِ؛ زبان قاضی در میان دو پاره آتش قرار دارد تا وقتی که بین مردم قضاوت کند؛ (وقتی که قضاوت کرد معلوم می شود که) به سوی بهشت می رود یا به سوی آتش دوزخ. »
ارکان قضاوت
...

جملاتی از کاربرد کلمه قضا

ساز او از قضا جهان ایمن امر او در جهان قضا رفتار
اجل با تیغ او همسر همی رفت قضا همچون قلم بر سر همی رفت
ز بیم خنجر او خصم مأمنی میجست قضا بگوشه چشمش نمود هفت درک
مرغی‌ست دلم بلند پرواز لیکن ز قضاش، دام روزی‌ست
همچنان خواهی که دانی کار گیتی را همی آدمی چون تو نباشد با قضا و با قدر
در گوشِ دلم گفت فلک پنهانی: حُکمی که قضا بُوَد ز من می‌دانی؟
قضا بُد رفته آدم را در آن راز که بتواند که گرداند قضا باز
تا قضا آینهٔ مجمع امکان پرداخت گردنی نیست‌که چون شمع نشد محرم تیغ
از شست عشق نو نپرد هیچ ناوکی کان با قضای چرخ برابر نمی‌شود