فنلاند

فَنْلانْد (Finland)
موقعیت. جمهوری فنلاند، یا به گویش محلی سوئومی، در اروپای شمالی و در شمال غرب کشور روسیه جا دارد و از شمال به نروژ، از شرق به روسیه، از جنوب به خلیج فنلاند و دریای بالتیک، و از غرب به خلیج بوتنیو کشور سوئد محدود شده است. مساحت این کشور ۳۳۸,۱۴۵ کیلومتر مربع است و شهر هِلسینکی پایتخت آن است.سیمای طبیعی. فنلاند که به کشور دریاچه و جنگل معروف است، سرزمین هموار و مسطحی است که جز کوه های شمال غربی و تپه ماهورهای شمالی، ارتفاع درخور توجه دیگری در آن دیده نمی شود. ارتفاع میانگین این کشور بین ۱۲۰ تا ۱۸۰ متر است و کوه هالتیا تونتوری، در مرز نروژ با ارتفاع ۱,۳۲۸ متر، بلندترین نقطۀ آن است. نزدیک به ۷۵ درصد از وسعت این کشور از جنگل پوشیده شده و دریاچۀ سایما با ۱,۷۶۱ کیلومتر مربع مساحت، بزرگ ترین دریاچۀ فنلاند است و ایناری، پِیَینِه، پِیئِلینن، نَسییَروی، و اوئولویَروی و دریاچه های فراوان دیگری که شمارشان به حدود ۶۰ هزار می رسد و یک دهم از مساحت کشور را شامل می شوند، و از چشم گیرترین و مشخص ترین عوارض فنلاند به شمار می آیند. رودخانۀ اوئولو که به انتهای شمالی خلیج بوتنی می ریزد، تنها رودخانۀ قابل کشتی رانی فنلاند است و تورنیئلون، موئونیو و کِیموکی دیگر رودخانه های مهم این کشور هستند. کرانه های فنلاند تقریباً عاری از بریدگی است و جزایر آخونانما یا آلند، در دورابهای جنوب غربی فنلاند، همچنین جزیره های کیمیتو، والگروند و کارلو، در خلیج بوتنی، و حدود ۶,۵۰۰ جزیره و جزیرک دیگر، بخش هایی از این کشور را تشکیل می دهند. کشور فنلاند به دوازده استان تقسیم می شود و شهرهای مهم آن عبارت اند از هلسینکی، هَمِنلینا، یووَسکولَه، کوئوپیو، کووُلا، اوئولو، تورکو، و واسا. تقریباً یک چهارم فنلاند در شمال مدار شمالگان قرار دارد و زمستان های بسیار سرد و سخت آن در حدود شش ماه به درازا می کشد و میانگین دمای سالانۀ آن به منهای سیزده درجۀ سانتی گراد می رسد. نواحی جنوبی و جنوب غربی نسبتاً گرم تر است و میانگین دمای سالانۀ آن منهای شش درجۀ سانتی گراد است و زمستان های این نواحی سه ماه طول می کشد. تابستان های گرم و کوتاه، روزهای طولانی و بارندگی سراسری سال از ویژگی های آن است. میانگین دمای شهر هلسینکی در دی ماه منهای دو درجۀ سانتی گراد و در تیر ماه هفده درجۀ سانتی گراد است و میانگین بارندگی سالانۀ آن به ۷۰۶ میلی متر می رسد. غیر از شمالی ترین بخش فنلاند، دیگر نواحی، که وسعتشان به ۷۵ درصد از مساحت کشور بالغ می شود، از جنگل درختان سرو و کاج و صنوبر پوشیده شده و نواحی جنوبی را درختانی چون سپیدار، توسکا، افرا، و نارون مستور کرده اند. خرس، گرگ، گوزن، روباه قطبی، غاز وحشی، قو و دیگر پستانداران و پرندگان خاص نواحی سرد و قطبی، حیات وحش آن را تشکیل داده اند.
اقتصاد. فنلاند از نظر اقتصادی کشوری پیشرفته است و چوب و فرآورده های جنگلی، عمده ترین منابع طبیعی آن به شمار می آیند. کشاورزی آن منحصر به نواحی جنوبی است و وسعت کشتزارهای آن از حدود شش درصد از مساحت کشور تجاوز نمی کند. بیشتر کشتزارها و دامداری ها خصوصی اند و فرآورده های آن شامل غلات، علوفه، سیب زمینی، چغندر قند، گوشت و لبنیات است و محصول شیلات آن به ۱۶۱هزار تن در سال می رسد. صنعت فنلاند نزدیک به یک چهارم از درآمد کشور را تأمین می کند و معدن های آن کوچک و با اهمیت اند. مس، نیکل، وانادیوم، روی، کروم، و تیتانیوم ازجمله منابع معدنی این کشورند. صنعت فنلاند بعد از جنگ جهانی دوم راه ترقی پیموده و نیروی محرکۀ آن با زغال سنگ و نیروگاه های برقابی و هسته ای تأمین می شود و میزان تولید آن به ۶۵/۶۶ میلیارد کیلووات ساعت می رسد. کشتی سازی به ویژه ساخت کشتی های یخ شکن، تولید ماشین آلات، سیمان و مصالح ساختمانی، مواد شیمیایی، نفت تصفیه شده، وسایل الکتریکی و الکترونیکی، منسوجات، چوب و کاغذ، ازجمله فعالیت های صنعتی این کشورند.
حکومت و سیاست. فنلاند دارای حکومت چندحزبی با یک مجلس قانون گذاری است. رئیس جمهور را، که عالی ترین مقام اداری و رسمی فنلاند است، مردم برای دورۀ ۶سالۀ تمدیدپذیر انتخاب می کنند. مجلس قانون گذاری فنلاند یا ریکسداگ دارای ۲۰۰ نمایندۀ منتخب مردم است و دورۀ نمایندگی آنان ۴ سال است. انتخابات و پیشنهاد نخست وزیر از مسئولیت های مجلس است و مسئولیت ادارۀ کشور و امور مربوط به اتحادیۀ اروپا از وظایف نخست وزیر و سرپرستی و ادارۀ امور وزارت خارجه با مشورت هیئت دولت بر عهدۀ رئیس جمهور است. فنلاند از ۱۹۹۵ به عضویت اتحادیۀ اروپا درآمده و در پارلمان اروپا شانزده نماینده دارد.
مردم و تاریخ. جمعیت فنلاند حدود ۵,۳۹۰,۶۶۰ نفر است (۲۰۱۱) و تراکم نسبی آن به ۱۵.۹ نفر در کیلومتر مربع می رسد. روند افزایش سالانۀ جمعیت این کشور۰.۳ درصد است و فنلاندی ها۹۳.۶ درصد از جمعیت کشور را تشکیل می دهند. ۸۸.۷درصد از آنان پیرو آیین پروتستان لوتری اند و۸۳.۵ درصدشان در شهر زندگی می کنند و زبان رسمی آنان فنلاندی و سوئدی است. میانگین امید به زندگی در فنلاند ۷۷ سال است و ۱۰۰ درصد از بزرگ سالان آن باسوادند. ساکنان اولیۀ فنلاند را شکارچیان عصر نوسنگی که، نیاکان سامیها یا لاپهای امروزی، بوده اند تشکیل داده است. آنان مردمانی منزوی بودند و با دامداری و پرورش چهارپایان روزگار می گذراندند. فینوها، که تیره ای از اوگاریکهای آسیای مرکزی بودند و در اطراف دریای بالتیک به سر می بردند، به این سرزمین وارد شدند و لاپ ها را به سوی شمال راندند. فینوها به زبان فینو ـ اویغوری گفت و گو می کردند که هیچ شباهتی به زبان های اسکاندیناویایی نداشتو طبیعتاً از نظر فرهنگی نیز ارتباطی با اروپای آن زمان نداشتند. این وضعیت تا قرن ۱۲م به همین صورت باقی ماند تا این که شاهان سوئد برای سرکوب کفار فنلاندی و هدایت آنان به راه راست و پیروی از آیین مسیح به سرزمین مزبور حمله کردند و فنلاند را در طول قرن های ۱۳ تا ۱۹ ضمیمۀ خاک سوئد کردند و فرهنگ و باورهای سوئدی را در آن سامان رواج دادند. روس ها که همواره چشم طمع به خاک فنلاند داشتند، با رو به ضعف نهادن سوئد، در آن سرزمین نفوذ یافتند و اَلکساندر اول، امپراتور روس، در ۱۸۰۹ فنلاند را به یکی از مهین دوک نشینهای دست نشاندۀ روسیه تبدیل کرد. در ۱۸۸۹، حزب سوسیال دموکرات فنلاند تأسیس شد و کشور مزبور رفته رفته به سوی نظام سوسیالیستی سوق داده شد. با انقلاب ۱۹۱۷ـ ۱۹۱۸ در روسیه، راه برای استقلال فنلاند هموار شد و کشور مزبور در ۱۹۱۷ اعلام استقلال کرد و نظام جمهوری را برای ادارۀ خود برگزید. جزایر آلند که از دیرگاه وابستگی های فرهنگی نزدیکی با سوئد داشت، در ۱۹۲۰ به فنلاند پیوست و به یکی از استان های کشور مزبور مبدل شد. اتحاد جماهیر شوروی در آغاز جنگ جهانی دوم (۱۹۳۹) به موجب پیمان محرمانه ای که با دولت آلمان نازی منعقد کرده بود، از فرصت استفاده کرد و پس از نبردی سخت و خونین، بخش وسیعی از فنلاند شرقی را تصرف کرد. فنلاندی ها در حملۀ آلمان نازی به روسیه، با آلمان همکاری کردند و با شکست آلمان بقیۀ نواحی میهن خود را هم از دست دادند و این سرزمین کلاً به تصرف اتحاد جماهیر شوروی درآمد. فنلاند پس از پایان جنگ، از نیروهای بیگانه تخلیه شد و وضع اقتصادی خود را سر و سامان بخشید، با کلیۀ کشورهای اروپای شرقی و غربی، روابط دوستانه برقرار کرد و موقعیت خود را تثبیت کرد. این کشور رفته رفته در ردیف کشورهای تراز اول جهان جا گرفت و در ۱۹۹۵ به عضویت سازمان ملل متحد درآمد و در ۱۹۹۵ به اتحادیۀ اروپا پیوست.