ضریر

از گرد فتنه دیدهٔ گردان شور ضریر وز تیر کینه سینهٔ شیران شود فگار

چون در آمد آن ضریر از در شتاب عایشه بگریخت بهر احتجاب

در کنار آن دسته از شاگردان ابوحنیفه که عمدهٔ همت خود را در ترویج فقه ابوحنیفه مصروف داشته‌اند، گروه دیگری نیز بودند که او را به عنوان یک متفکر دینی مطرح می‌ساختند. قراینی در دست است که نشان می‌دهد حماد فرزند ابوحنیفه بدون این که در تاریخ، شخصیت پرجنجالی از خود بر جای نهاده باشد، عامل انتقال افکار ابوحنیفه بوده و شاید خود نیز تفسیرها و افزوده‌هایی بر آن افکار داشته‌است، چنان‌که می‌توان به قرار گرفتن نام حماد در سند روایات الفقه الا کبر و مهم‌تر از آن به ردهٔ یمان بن رئاب متلکم خارجی بر حماد بن ابی حنیفه اشاره کرد. ابو معاویه ضریر، قدید بن جعفر و ابراهیم بن طهمان از دیگر شاگردان ابوحنیفه در مذهب، «مرجی» دانسته شده‌اند و از آن میان قدید آثاری در کلام داشته‌است.

عزالدین حسن اربلی همچنین شهرت یافته به حسن اربلی ضریر (نابینا) (۱۱۹۰ - ۱۲۶۲م)ادیب و شاعر عراقی در سدهٔ هفتم هجری که به علوم فلسفی نیز دانا بود. در شعر او را «خبیثِ هجوگو» گفته‌اند.

ایکه ز خورشید تو کوکب جان مستنیر از دلم افروختی شمع جهان ضریر

(کو دیده ای که در غم یوسف بود ضریر تا اکتساب فایده از پیرهن کند)

ضریر خزاعی چو زینسان بدید شکیب از دلش رفت و بر وی دوید

طوق مویی به بناگوش زد و گفت ببوس پی نبردم که همان قصۀ چاهست و ضریر

به میل من نشود دیدهٔ دلت روشن که نور باز نیابد به سرمه چشم ضریر

اگر عیسی عشق تو نکردی چاره چشمش بنور آتش موسی ندیدی ره ضریر دل

تا یوسف دل را نکنی از بن چاه یعقوب خرد ضریر باشد در راه

به روی ضریری دری بسته بود در آن بسته امّید پیوسته بود