صاغ

و روی عن ابن عباس انّه قال: الکافر یسجد لغیر اللَّه و ظلّه یسجد للَّه. و قال قتادة ظلّ کلّ شی‌ء سجوده و سجود الظّلال میلانها و دورانها، و قیل تأویل الظّل تأویل الجسم الّذی عنه الظّل. قال مجاهد اذا زالت الشّمس سجد کلّ شی‌ء للَّه سبحانه، و فی الخبر لیس من شی‌ء الّا و هو یسبّح للَّه تعالی تلک السّاعة، قوله. «وَ هُمْ داخِرُونَ» ای صاغرون کارهون یرید سجود اضطرار لا اختیار و فی توحید الیمین و جمیع الشّمال اقوال: احدها انّ الابتداء عن الیمین ثم تنقص حالا بعد حال عن الشّمائل فلهذا جمعت. و الثانی انّها بمعنی الایمان و جمع الشّمال یدل علیها.

وَ هُمْ صاغِرُونَ ذلیلون مقهورون. و قیل: یؤخذ بلحیته ثمّ یقبض منه. و قیل: یصفع ثمّ یؤخذ منه.

قاتِلُوا الَّذِینَ لا یُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَ لا بِالْیَوْمِ الْآخِرِ کشتن کنید با ایشان که بنمی‌گروند بیکتایی خداوند و بروز رستاخیز، وَ لا یُحَرِّمُونَ ما حَرَّمَ اللَّهُ وَ رَسُولُهُ و حرام نمیدارند آنچه حرام کرد خدای و رسول او، وَ لا یَدِینُونَ دِینَ الْحَقِّ و دین اسلام نمیدارند و نمی‌پذیرند، مِنَ الَّذِینَ أُوتُوا الْکِتابَ از اهل کتاب از جهودان و ترسایان و صابیان، حَتَّی یُعْطُوا الْجِزْیَةَ عَنْ یَدٍ تا آن گه که گزیت دهند از دست خود نقد، وَ هُمْ صاغِرُونَ. (۲۹) و ایشان خوار و کم آمده.

فَغُلِبُوا هُنالِکَ ای: عند ذلک. وَ انْقَلَبُوا صاغِرِینَ ای: رجعوا الی منازلهم بالذّلّ قد فضحهم اللَّه و ادحض حجتهم. صاغر و داخر نامی است بنزدیک عرب کم آمده را از کسی دیگر.

در دوران ابو جود چند مسئلهٔ هندسی، از جمله تقسیم دایره به ۷ و ۹ جزء برابر که پیش‌از آن دوران، از سوی ریاضی‌دانان یونان مطرح شده و تا این زمان راه‌حل علمی نیافته بود، مورد توجه بود. تقسیم دایره به ۷ جزء برابر بیش از مسائل دیگر، مورد توجه بوده در مکاتبات میان ریاضیدانان آن دوران از آن فراوان سخن گفته شده‌است. در این دوران بجز ابو جود، چهار تن برای پیدا کردن راه‌حل رسم ۷ ضلعی منتظم تلاش می‌کردند: صاغانی، ابوسهل بیژن کوهی، سجزی و ابن سهل، به نظر می‌رسد نخستین کسی که راه علمی رسم ۷ ضلعی را یافت، ابوالجود بود، اگرچه در نتیجهٔ خطای محاسباتی ابو جود، نیمی از این موفقیت به نام ابن سهل که موفق به رفع آن خطا گردید، ثبت شده‌است.

ام برج کسری صاغ حلیک صائغ فکسرت طرف الغانیات السفر

«بعزّتی صغّرتک! فإذا قلت بسم اللَّه تصاغر حتّی یصیر مثل الذّباب.»

فَغُلِبُوا هُنالِکَ ایشان را باز شکستند آنجا وَ انْقَلَبُوا و باز گشتند صاغِرِینَ (۱۱۹) خوار مانده و کم آمده.