سگ

سگ (dog)
یکی از گونه های تیرۀ سگ سانان، یعنی خانوادۀ گرگ ها، شغال ها، کایوت ها، و روباه ها. سگ اهلی از گرگ منشأ گرفته است. سگ ها برای اولین بار حدود ۱۴هزار سال پیش اهلی شدند و با انسان ها به تمام کشورها مهاجرت کردند. پاهای سگ ها کشیده و پنجه رو است. پاهای جلویی پنج انگشت و پاهای عقبی چهار انگشت دارد. برعکس گربه ها، ناخن هایشان قابل جمع شدن نیست. سر آن ها کوچک و پوزه شان نوک تیز است، امّا شکل سر در نژادهای مختلف بسیار متنوع است. عمر متوسط سگ بین دَه تا چهارده سال است، ولی بعضی به ۲۰ سالگی هم می رسند. حس بویایی سگ بسیار قوی است. بسیار باهوش و به سادگی تعلیم پذیر است. بیش از ۴۰۰ نژاد متفاوت سگ در جهان وجود دارد. بنابه شواهد باستان شناسی، بقایای سگ ها در گورستان های انسانی حدود ۱۴هزار سال پیش وجود دارد. زیست شناسان امریکایی با تعیین توالی DNA میتوکندری سگ، شغال، و کایوت قادر به ردیابی چهار خط تکامل جداگانه منتهی به گرگ شدند که نشان می دهد احتمالاً سگ ها طی چندین مرحله مجزا، هزاران سال بیشتر از زمانی که قبلاً تصور می شد، از گرگ های اهلی منشأ گرفته اند. تحقیقات رابرت وین، زیست شناس امریکایی، در زمینۀ DNA میتوکندری در ۱۹۹۸ نشان می دهد که سگ ها حدود ۱۳۵هزار سال پیش از گرگ ها منشاء گرفته و اهلی شدند. سگ ها، مانند گرگ ها، از قلمرو خود در برابر سایر سگ ها دفاع می کنند. قلمرو سگ های خانگی منطقۀ اطراف منزل است. سگ ها در بیشتر این قلمرو پرسه می زنند و با مدفوع و ادرار، «ایستگاه های بو» را نشانه گذاری می کنند. سگ ها نیز مثل گرگ ها، غذای اضافی خود را در زمین دفن می کنند، به علاوه شباهت های نزدیکی نیز بین صداها و رفتارهای ارتباطی، تهاجمی، جفت گیری و نگهداری از بچه ها در این دو دیده می شود. نگهداری طولانی مدت در محیط بسته یا جداسازی طولانی منجر به رفتارهای عصبی در سگ ها می شود. دورۀ بارداری سگ ها ۶۳ روز است. معمولاً در هر وضع حمل چهار تا هشت توله به دنیا می آید. از سگ ها برای نگهداری از گله، تعقیب و جست وجوی حیوانات شکاری، استفاده می کنند. نیز برای نگهبانی ارزشمندند. در نواحی قطبی از سگ ها برای کشیدن سورتمه و سایر وسایل نقلیه بر روی برف استفاده می کنند. همچنین از سگ ها به تناوب برای نجات مردم از غرق شدن و خفگی در رانش های برف استفاده می شود. همچنین برای نامه رسانی، ردیابی خلاف کاری، ردیابی مواد مخدر، و راهنمای نابینایان از سگ استفاده می کنند. بقایای سگ ها متعلق به عصر حجر، در کنار انسان یافت شده است. بر کتیبه های معابد مصر (ح ۳۰۰۰پ م) اشکالی از سگ ها کنده کاری شده است. یهودی ها سگ را نجس می دانند. این امر احتمالاً واکنش دربرابر پرستش سگ ها توسط قبایل مصری و سریانی بوده است. یونانی ها از سگ ها در جنگ ها و شکار استفاده می کردند. رومی های باستان سگ ها را در سه گروه طبقه بندی می کردند: سگ های شکاری؛ سگ های گله؛ و سگ های نگهبان. سگ در ایران باستان و آیین زردشتی حیوانی مقدس بوده است. سگ در اسلام نجس دانسته شده است، هرچند که فقها استفاده از سگ گله، سگ نگهبان و سگ شکار را بلامانع می دانند و در ادبیات و فرهنگ اسلامی نیز از وفاداری سگ سخن بسیار رفته و از سگ اصحاب کهف در قرآن یاد شده است.