سپندان

معنی کلمه سپندان در لغت نامه دهخدا

سپندان. [ س ِ / س َ پ َ ] ( اِ ) خردل و آن تخمی است دوایی. ( از غیاث ) ( آنندراج ) ( برهان ) ( صحاح الفرس ): خرفق ؛ خردل فارسی بلغت اهل شام و بمصر به حشیشة السلطان شهرت دارد و آن نوعی از سپندان است که برگش عریض باشد. ( منتهی الارب ) : مریخ دلالت کند بر سپندان و گندنا... و سپند و ترب. ( التفهیم ).
کیکیز و گندنا و سپندان و کاسنی
این هر چهار گونه که دادی همه دژن.؟ ( از فرهنگ اسدی چ اقبال ص 402 ).نگاه کن که بقا را چگونه میکوشد
به خردگی منگر دانه سپندان را.ناصرخسرو.پیش من سرکه منه تا نکنی در دل
که بخرّی بدل سرکه سپندانم.ناصرخسرو ( دیوان چ تقی زاده ص 283 ).و اگر آن چیز بمقدار سپندان دانه باشد. ( تفسیر ابوالفتوح ).
همه به پله نیکی ز یک سپندان کم
به پله بدی اندر هزار سندانم
چه مایه بنده سندان دلم ترا ملکا
که در ترازوی نیکی کم از سپندانم.سوزنی.پس روزی قرصی چند ساخت و پلپل وسپندان در آن قرصها تعبیه کرد. ( سندبادنامه ص 192 ).
پس آنگه فقیری سپندان خرد
بپاداش کنجد بقاصد سپرد.نظامی.نبیند چشم بد تا چند سوزی هر زمان خود را
که اندر چشم عزرائیل کم از یک سپندانی.عطار.- تخم سپندان ؛ حرف است. ( ذخیره خوارزمشاهی ) : تخم سپندان چند نوع است ، بعضی خرد است آن را حرف گویند واندر خوردنیهای گرم بکار دارند و بعضی سپید است و گرد آن را خردل گویند و اندر طلی ها بکار دارند و بعضی دراز است و آن را حب الرشاد گویند. ( ذخیره خوارزمشاهی ).
برِ گرز سندان شکافش عجب نی
که البرز تخم سپندان نماید.خاقانی.- سپندان سپید ؛ حرف بابلی. ( ذخیره خوارزمشاهی ).
- سپندان گرد ؛ تخم آن خردل است. ( از ذخیره خوارزمشاهی ).
|| ( اِ مرکب ) مجمر. و این مخفف سپنددان است. ( غیاث ) :
در سپندان بر سپندانی بود پیکان تو
دوخت تاند یک سپندان بر سپندان دگر.سوزنی. || ( اِ ) تخم تره تیزک و بعربی حب الرشاد خوانند. ( برهان ). تخم تره تیزک. ( آنندراج ). حب الرشاد. ( بحرالجواهر ) ( دستوراللغة ) ( منتهی الارب ) :
از شیر و ز می خبر نداری
ای سرکه خریده و سپندان.ناصرخسرو.آن روز بعذر گفت نتوانی

معنی کلمه سپندان در فرهنگ معین

( ~ . ) (اِ. ) خردَل که طبیعت آن گرم است .

معنی کلمه سپندان در فرهنگ عمید

= خردل

معنی کلمه سپندان در فرهنگ فارسی

خردل
( اسم ) ۱ - گیاهی است از تیره صلیبیان که به طور خودرو در مناطق مرطوب و کنار جویها در اکثر نقاط ایران میروید . گلهایش کوچک و زرد رنگ و میوه اش خورجینک است و محتوی یک یا دو دانه است خدل فارسی حرف السطوح خردل صحرایی . ۲ - تخم اسفند . یا سپندان خرد . تخم خردل . یا سپندان سرخ . تخم تره تیزک .

معنی کلمه سپندان در فرهنگ اسم ها

اسم: سپندان (پسر) (فارسی)
معنی: خردل

جملاتی از کاربرد کلمه سپندان

آن زلیخا از سپندان تا به عود نام جمله چیز یوسف کرده بود
اَنَسْ رَضِیَ اللّهُ عنه گفت که رسول صَلَّی اللّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ گفت از حق سُبْحانَهُ وتَعالی که بیرون آرید از آتش هر که را چندِ مثقال یکدانه جو ایمان اندر دلست پس گوید هر که چندِ سپندانۀ ایمان اندر دل دارد او را از دوزخ بیرون آرید. پس گوید بعزّت و جلال من که آنرا که یک ساعت از شبان روز ایمان آورد چنان نباشد که هرگز ایمان نیاورده باشد.
دوان جوق گرگان ز دنبال مردم چنان کز پی گوسپندان شبان‌ها
این برّه از بهای آن گوسپندان خریده‌اند از آنکه برباط کروان فروخته‌اند و این قصّه که نبشتم بازگفت.
جبریل را وقت خوش گشت، پرهای طاوسی خویش فرو گشاد و گفت بحق اتخذک خلیلا براستیت بدوست گرفت، اگر قصوری هست در دیده ماست، اما ترا عشق بر کمال است. پس چون جبرئیل بر وی آشکار شد گفت یا خلیل این گوسپندان ما را بکار نیست و ما را بآن حاجت نیست. خلیل گفت اگر ترا بکار نیست و استدن هم در شرط جوانمردی نیست! جبرئیل گفت اکنون پر کنده کنیم در صحرا و بیابان تا بمراد خود می‌چرند. و عالمیان تا قیامت بصید از آن منفعت میگیرند، اکنون گوسپندان کوهی که در عالم پر کنده‌اند همه از نژاد آن‌اند، و هر که از آن صید گیرد و خورد تا قیامت مهمان خلیل است، و روزیخور خوان احسان حضرت ملک جلیل است.
نیم ز پله نیکی ز یک سپندان کم پیله بدی اندر هزار سندانم
رعیت گوسپنداند این سگان گرگ همه در گوسپندان اوفتاده
چو لونالون می داند شکنجه کردن آن قاهر چه رغبت دارد آن آتش سپندان را فریبیدن
آن روز به عذر گفت نتوانی «می‌خورد فلان و من سپندانی»
یحیی بن معاذ گوید زاهد ترا همه سر که و سپندان دهد و عارف بمشک عنبر مطیّب کند.