سنگ قبر

در خوردن بشر خاک از بس که حرص دارد از سنگ قبر هر روز دندان نوگذارد

که این توصیه شهابی عملی نشد و به مرور زمان همان مقبره کوچک هم خراب شد لذا آن مکان چون قبرستان متروکه ای شده بود و شهرداری نیز طبق قانون مالک آن محسوب می‌شد زمین قبرستان متروکه را به بانک ملی فروخت که قبر نزاری نیز در این بین از دید مردمان شهر مغفول ماند و حتی بعدها سنگ قبر نزاری در شهرداری پیدا شده بود.

پادشاهان قاجار در ضلع شمالی صحن عتیق دفن شده‌اند. سنگ قبرها برداشته شده و اکنون در موزه نگهداری می‌شوند.

روستای ابنو در گذشته دارای چند قبرستان بوده که عبارتند از: قبرستان امام‌زاده، قبرستان شاه‌ولایت، قبرستان دم دروازه و قبرستان سرقنات مولاعباسی. قبرستان داخلی روستا که زمانی دارای سنگ قبرهای نقش‌دار و شیرهای سنگی بوده‌است در تاریخ ۳۰ بهمن ۱۳۸۶ با شمارهٔ ثبت ۲۰۹۶۳ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید.

و در محراب آن سنگ قبری از یشم یا مرمریت سبز بوده که از آنجا سرقت شده! که بعداً سنگ قبر فخرالدین اسفنجردی (شیخ احمد فهادان) به اندازه ۶۰*۹۲ که در محراب نصب می‌شود که صد و اندی سال قبل به این مکان منتقل می‌شود که در حال حاضر این سنگ نیز در این مکان موجود نمی‌باشد!. که بنا بر تحقیقات و نظر این حقیر این سنگ نیز به احمد متعلق نبوده که سنگ آن جناب نیز به سرقت رفته وسنگ مزبور به اسفنجردی دیگری متعلق می‌باشد! که چون دلیلی بر محو کردن اسم کوچک نبوده این حدس وحدیث را قوت می‌بخشد.

در طی سده شانزدهم و بعد از آن، ارمنی‌هایی که عمدتاً از ایران آمده بودند یک جامعه مهم تجاری در سورات که فعالترین بندر آن واقع در ساحل غربی هند بود را تشکیل دادند. شهر بندری سورات لنگرگاه منظم و ترافیک کشتی‌هایی بود که از بصره و بندرعباس می‌آمدند. ارمنی‌های سورات دو کلیسا و یک آرامگاه برای خود ساختند و یک سنگ قبر ارمنی متعلق به سال ۱۵۷۹ میلادی حامل کتیبه‌هایی است. کلیسای دوم در ۱۷۷۸ میلادی ساخته شده و وقف مریم مقدس گردید. یک دست‌نویس به زبان ارمنی در ۱۶۷۸ میلادی که هم‌اکنون در کتابخانه «سالتیکوف شچدرین» در سن پترزبورگ روسیه نگهداری می‌گردد از مستعمره دائمی ارمنی‌ها در سورات گزارش می‌دهد.

کلنل پسیان در کنار قبر نادرشاه افشار در مجموعهٔ باغ نادری مشهد به خاک سپرده شده‌است. سال‌های مدید بعد از ساخت آرامگاه نادر، قبر وی به صورت سنگ قبری ساده در این مجموعه وجود داشت تا اینکه در سال ۱۳۷۹ مقبره وی توسط یعقوب دانشدوست طراحی گردید و توسط سازمان میراث فرهنگی اجرا شد.

به روی سنگ قبر تو نهادم سینه‌ای سنگین دو دل با هم سخن گفتند بی‌صوت و صدا حافظ

ساختمان آرامگاه با پلان مربع شکل، دارای گنبدی مخروطی است که با خشت و گل و آجر ساخته شده‌است. این بنا در سالیان اخیر به‌طور اساسی مرمت شده‌است. بر روی قبر یک سنگ قبر قدیمی قرار دارد که بخشی از آن ترک برداشته و به جهت ساییدگی قابل خواندن نیست. در چند دههٔ اخیر به دلیل افزایش حجم زائران و بازدیدکنندگان از آرامگاه، تأسیسات زیادی مانند پارکینگ،مسجد، دفتر خدام، غرفه‌های تجاری و … در اطراف آرامگاه احداث شده‌است.