زکیه

خاندان علی رهبری مسلمانان را منحصر به اهل البیت می‌دانستند و در دوران‌های مختلف قیام‌های متعددی ضد حاکمان وقت انجام دادند. از مهم‌ترین این قیام‌ها می‌توان نبرد کربلا، قیام مختار ثقفی از طرف محمد حنفیه، قیام زید بن علی و قیام یحیی بن زید ضد امویان را نام برد. بعدها خاندان علی ضد عباسیان نیز قیام کردند که از مهم‌ترین آنان می‌توان به قیام صاحب فخ و قیام محمد ابن عبدالله نفس زکیه اشاره کرد. در حالی که هیچ‌یک از این قیام‌ها موفق نبود، سرانجام ادریسیان، فاطمیان، و علویان طبرستان توانستند اولین حکومت‌ها از خاندان علی را تشکیل دهند.

آنکه زکیهان بروبد از نیت نیک وز قلمش شد بدل ببزم معاریک

ابوالفرج اصفهانی روایتی متفاوت از رفتن عبدالله به سند گزارش می‌کند و بر اساس آن گزارش، عیسی بن عبدالله بن مسعده، گوید که پس از کشته شدن نفس زکیه، اشتر از کوفه و بصره به سند گریخت و منصور، هشام بن عمرو را مأمور سرکوب او کرد. در نهایت عبدالله کشته شد و سرش نزد منصور فرستاده شد. به گزارش برخی منابع، اشتر در کابل و در کوهی به نام علج کشته شد. خاندان نفس زکیه از وی به بنواشتر یا اشتریه شهرت یافتند و در کوفه و اطرافش ساکن بودند و بعدها نسلشان منقرض گردید.

ای هوس کارت ز گستاخی به بی رحمی کشید نازکیهای میانش بین به بالایش مپیچ

بر نمی تابد دلم از نازکیها حرف سخت صد شکست آید برین مینا، ز خارا گفتنی

زکیهان خدا هرکه شد بیمناک زهر بنده ای دردلش نیست باک

اما اکنون که از رحم شجره بزاد و در قماط لطیف شکوفه پیچیدندش طفل نو عهدست باندک آسیبی باطل شود. اگر مراقبت احوال او بشرط نرود نفس درین مقام که ذوق الهامات حق یافته است و با عالم غیب آشنا گشته خطر آن دارد که بباد وسوسه شیطانی یا بسرمای عجب نفسانی از شجره عبودیت بلعام وار در افتد.حضرت جلت درین حالت یازده قسم یاد کرده است تاکید را تا سالک غفلت نبرزد. و نموده که اگر نفس پرورش یابد درین مقام فلاح یافت یعنی از شکوفه ملهمگی بثمره مطمئنگی رسد و اگر از تربیت محروم ماند بخسارت گرفتار شود یعنی در شکوفگی پژمرده شود و ناچیز گردد. چنانک فرمود «والشمس و ضحیها» تا آنجا که «قد افلح من زکیها و قد خاب من دسیها». و در هیچ موضع از قرآن چندین قسم بیک جا یاد نکرده است که درین موضع.

ظلم برخاست زکیهان چو وی ازعدل نشست تا که بردست وزارت قلم آورد بدست

عبدالله بن محمد نفس زکیه ملقب به اشتر علوی، از رجال مشهور علوی است. وی متولد مدینه بود پس از همراهی با نفس زکیه در قیامش و پس از شکست نفس زکیه به سند رفته و در آنجا به دست مأمورین منصور کشته شد. از او نسلی به نام بنواشتر باقی ماند که بعدها منقرض شدند.

آن کشد پیراهن این، این درد شلوار آن مرزکیهان شهر سگ سار است گوئی نیست هست

کتاب مادهٔ پر جنب‌وجوش (در سال ۲۰۱۰) جین بنت به ویژه در بازگرداندن نظریه‌های هستی‌شناسی مونیستی و حیات‌گرایی به یک دام نظری انتقادی تحت سلطهٔ نظریه‌های زبان و گفتارهای پساساختارگرایانه بسیار مؤثر بوده‌است. محققانی مانند مل ی. چن و زکیه ایمان جکسون، مجموعه‌ای از ادبیات ماتریالیستی نو را به دلیل غفلت در پرداختن به ماده و نژاد و به ویژه جنسیت مورد انتقاد قرار داده‌اند.