راهبرد
معنی کلمه راهبرد در دانشنامه عمومی
ریشه واژه «استراتژی» واژه یونانی «استراتِگیا» ( Strategia ) به معنای «فرماندهی و رهبری» است. اکنون معنای ساده استراتژی عبارت است از: یک طرح عملیاتی به منظور هماهنگی و سازماندهی اقدامات برای دستیابی به هدف. مفهوم لغوی استراتژی: واژه استراتژی از کلمه یونانی ( استراتگوس ) Strategos گرفته شده است. استراتگوس یا ( استراتژ ) به معنای لشکر است. استراتگوس به معنی فرماندهی ارتش هم به کار می رفت. بطور مثال، ارتش یونان باستان که از گروه های کوچک سربازانِ متعلق به خاندان های یونانی تشکیل شده بود، توسط افرادی به نام «استراتگوس» فرماندهی می شد. علاوه بر این، معانی زیر نیز برای استراتژی مطرح شده است: فن اداره جنگ، فن فرماندهی، فن جنگ و طرح نقشه برای جنگ.
راهبرد نظامی عموماً به استفاده از کل نیروها، در زمان صلح و جنگ، از طریق برنامه ریزی و توسعه در مقیاس بزرگ، برای اطمینان از امنیت و پیروزی است. به طور جزئی تر راهبرد نظامی به نقل و انتقال نیروها در پشت جبهه جنگ و در جبهه پیش از درگیر شدن با دشمن است. هنگامی که نیروهای نظامی در جبهه با نیروهای دشمن درگیر می شوند این دیگر راهکنش ( تاکتیک ) است و نه راهبرد. در دوران گذشته به ویژه در عصر جنگ های ناپلئونی تمایز آشکاری بین راهبرد و راهکنش وجود داشت و راهبرد به آنچه در پشت جبهه می گذشت مربوط بود و راهکنش به هدایت جنگ در میدان نبرد.
راهبرد شامل زمینه های کاری گوناگون می شود از جمله:
• راهبرد نظامی
• راهبرد بازاریابی
• مدیریت راهبردی
• راهبرد نظری بازی ها
• راهبرد برنامه ریزی پی زبان شناسی ( شناخت رابطه اعصاب با زبان )
از ابتدای قرن بیستم با ظهور واژه «خط مشی و سیاست ملی» راهبرد در جایگاهی بین راهکنش و سیاست ملی قرار گرفت. این وضعیت موجب شد تا تعاریف سیاست ملی، راهبرد و راهکنش در دوران جنگ جهانی اول که از گستردگی زیادی برخوردار بود و کشورهای درگیر مجبور به نبرد در چند جبهه بودند ناکارا جلوه کند.
جملاتی از کاربرد کلمه راهبرد
راه ورود به هفت دریای مهم جهانی و چهار تنگه راهبردی جهان یعنی تنگه هرمز، بابالمندب، مالاکا و کانال سوئز از این اقیانوس میگذرد. اقیانوس هند ناامنترین اقیانوس جهان گزارش شده است که بیشتر این ناامنی در قالب دزدی دریایی در کرانههای دزدی دریایی در سومالی و تنگه مالاکا رخ میدهد.
مدیریت فنی خودرویی و تجهیزات، مأموریت، مدیریت راهبردی و به روزرسانی کلیه تجهیزات و ماشینآلات سازمان را انجام میدهد. از سویی توسعه ناوگان، تجهیزات فنی و نگهداری و تعمیر از دیگر وظایف آن است. در اداره مدیریت فنی و عمرانی کار تعمیر و نگهداری ابنیه و تأسیسات سازمان را انجام میدهد. برنامههای کلان توسعه ایستگاههای آتشنشانی، نظارت بر کلیه فعالیتهای ساختمانی هم موظف است انجام دهد. همچنین اداره مدیریت املاک و مستغلات هم بهطور عمده پیگیر و تامینکننده زمین از شهرداری برای احداث ایستگاههای آتشنشانی است. عقد قرارداد ایستگاههای دارای مالکیت وقفی و ساماندهی اماکن سازمان هم مأمور به انجام است.
در پاسخ به این امر واژه و مفهوم جدیدی یعنی واژه راهبرد کلان ظهور کرد که در واقع به نوعی ترکیب مفهوم راهبرد و سیاست ملی بود. راهبرد کلان مفهومی بود که در چارچوب آن راهبردهای بخشی همچون راهبرد نظامی، راهبرد اقتصادی، راهبرد سیاسی و راهبرد بازرگانی کشور قرار میگرفت.
برپایه نوشتار سال ۲۰۰۷ سیُبحان گُرمَن در مجله بالتیمور سان «همانطور که دو مقام رسمی پیشین گفتند کنگره به این نتیجه رسید که آشفتگی بیش از اندازه پرهزینه بود، به هدفهای خواسته شده دست نیافت، مدیریت آن ضعیف بود، و راهبردی برای یکیکردن خروجی بخشهای گوناگون پروژه وجود نداشت یا اگر هم بود کم بود».
مفهوم راهبرد در عرصه سیاست از کاربرد زیادی برخوردار است. کارل فون کلازوتیز که از استراتژیستهای بزرگ جهان بوده، گفتهاست جنگ ادامه سیاست به شیوههای دیگر است. بر همین اساس در گذشته وقتی سیاست تبدیل به شیوههای نظامی شد و راهبرد لقب مییافت بعداً خود واژه راهبرد برای برنامه سیاسی کلان کشور مورد استفاده قرار گرفت.
آنتونی گیدنز در نظریهپردازیهای خود به پدیده دولت-ملت توجه خاصی نشان میدهد. او معتقد است که زندگی حقوقی، فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی امروز بدون دولت-ملت معنا ندارد. دولت ملت سیاستهایمالی و راهبردهای آموزشی و قوانین امروزی و بسیاری از تحولات را ایجاد کردهاست. دولت ملتها بیش از دوسده عمر ندارند و همه دولت ملتها دچار تناقض و معارضهاند و توسط اقلیتهایقومی و نژادی تهدید میشوند.
نظیر این «وَ لَقَدْ آتَیْنا مُوسی وَ هارُونَ الْفُرْقانَ» یعنی یوم النصر فنصر اللَّه موسی و اهلک فرعون جایی دیگر گفت یوم الفرقان یوم التقی الجمعان یعنی یوم النّصر، فنصر اللَّه فیه المسلمین و هزم الکافرین. وجه دوم فرقان آنست که بنده را از شبهة بیرون آرد تا در یقین وی بیفزاید و ذلک قوله فی الانفال إِنْ تَتَّقُوا اللَّهَ یَجْعَلْ لَکُمْ فُرْقاناً همانست که در سورة البقرة گفت وَ بَیِّناتٍ مِنَ الْهُدی وَ الْفُرْقانِ یعنی المخرج فی الدین من الشبهة و الضلالة. وجه سوم فرقان است بمعنی قرآن و ذلک فی قوله تَبارَکَ الَّذِی نَزَّلَ الْفُرْقانَ عَلی عَبْدِهِ، در آل عمران گفت وَ أَنْزَلَ الْفُرْقانَ لعلکم تهتدون هر چند که این خطاب با ایشان است که در عهد مصطفی ع بوده مراد باین اسلاف ایشانند آنان که در عهد موسی ع بودند و اهتداء ایشان و راهبردن ایشان بحق در توریة بود. و روا باشد که گویی لَعَلَّکُمْ تَهْتَدُونَ ایشان را خواهد که در عهد رسول ما بودند، و اهتداء ایشان به توریة از راه توحید و اصول دین بودند از راه فروع، و در اصول توحید کتابهای حق یکسانند و خلق با آن مخاطب.