معنی کلمه دنیاگیری در دانشنامه عمومی
در گذر تاریخ چند دنیاگیری رخ داده است که از شناخته شده ترین آن ها می توان آبله، طاعون، سل آنفلوانزا وبا و به تازگی کووید - ۱۹ را نام برد. یکی از بزرگ ترین دنیاگیری بیماری مرگ سیاه بود که در سدهٔ چهاردهم، ۷۵ تا ۲۰۰ میلیون تن را کشت. پیش از دنیاگیری کووید ۱۹، یکی از دنیاگیری ها در دوران معاصر، دنیاگیری ۲۰۰۹ آنفلوانزای خوکی بود.
واژه فرانسوی پاندمی ( pandémie ) و انگلیسی پاندمیک ( pandemic ) از واژه یونانی پاندِموس ( πανδημία ) برگرفته شده است. در زبان یونانی پان ( πᾶν ) به معنای همه و دِموس ( δῆμος ) به معنای مردم است، پاندِموس یعنی همه مردم.
بیماری دنیاگیر، یک بیماری همه گیر است که از مرزهای بین المللی می گذرد و شمار بسیاری از مردمان را گرفتار می کند. بیماری های همه گیر جهانی می توانند در ارگانیسم های مهم کشاورزی ( دام، گیاهان زراعی، ماهی، گونه های درختی ) یا موجودات دیگر پدید آیند. بیماری گیتی گیر به شمار می آید که خاستگاه عفونی داشته باشد؛ نمونه را، چنگار ( سرطان ) مایهٔ بسیاری از مرگ ها می باشد، اما بیماری همه گیر نیست زیرا بیماری عفونی یا واگیر نیست.
پیشتر سازمان بهداشت جهانی ( WHO ) طبقه بندی شش زینه ای را بکار می برد و با آن روشی را بازمی نماند که ویروس آنفلوانزا نو از چند عفونت در انسان به یک بیماری همه گیر مبدل می شود. چنین چیزی با ویروسی که بیشتر جانوران را می آلاید آغاز می شود، با اندک موردهایی که آلودگی جانوران به آلوده شدن مردمان می انجامد دنباله می یابد، سپس در مرحله ای آغاز می شوند که ویروس یکراست بین مردم پخش شود و هنگامی که عفونت های ویروس تازه در سراسر گیتی گسترش می یابد، با گیتی گیری به پایان می رسد. در فوریه سال ۲۰۲۰، سازمان بهداشت جهانی آشکارا بیان کرد که: «هیچ دسته رسمی ( برای بیماری همه گیر جهانی ) وجود ندارد … برای آشکاری بیشتر، سازمان بهداشت جهانی سامانهٔ ۶ زینه ای پیشین را بکار نمی کند - که از زینهٔ ۱ ( هیچ گزارشی از آنفلوانزای حیوانات که باعث عفونت های انسانی شده باشد گزارش نشده ) تا مرحله ۶ ( گیتی گیری ) - که ممکن است برخی از افراد از H1N1 در سال ۲۰۰۹ با آن آشنا باشند. »
