درون‌مایه

معنی کلمه درون‌مایه در فرهنگستان زبان و ادب

{theme} [سینما و تلویزیون، موسیقی، هنرهای نمایشی] [سینما و تلویزیون، هنرهای نمایشی] اندیشه ای اصلی که نمایشنامه یا فیلم نامه و نمایش یا فیلم براساس آن بنا می شود [موسیقی] موادی موسیقایی که کل یا بخشی از یک اثر بر مبنای آن شکل می گیرد؛ گاهی درونمایه ای لحنی...

معنی کلمه درون‌مایه در ویکی واژه

[سینما و تلویزیون، هنرهای نمایشی] اندیشه‌ای اصلی‌ که نمایشنامه یا فیلم‌نامه و نمایش یا فیلم براساس آن بنا می‌شود

جملاتی از کاربرد کلمه درون‌مایه

سم که دانش کمی دربارهٔ زبان دارد، برای مدّتی به دیدار دوست مکاتبه‌ای خود، ساشا، می‌آید. آنا هم‌خانه‌ای ساشا و نیک همسایهٔ خوش‌گذران آن‌هاست. کوشش‌های سم برای آموختن زبان، درون‌مایهٔ اصلی داستان‌هاست. داستان‌های مناسب سنین نوجوانی نوشته شده‌اند.
ابتهاج با اینکه در خانواده‌ای مرفه و سرشناس متولد شد بعدها همفکر توده‌ای‌ها شد. هرچند هرگز به عضویت آن درنیامد. با این حال برخی از منتقدان گرایش ابتهاج به سوسیالیسم و حزب توده را باعث تقویت جنبهٔ شاعری او می‌دانند. با این وجود، در سال‌های بعد اشعاری با درون‌مایه‌های عرفانی، اخلاقی و مناجات با خدا سرود که عده‌ای آن‌ها را از نظر پرداخت زبانی به اشعار حافظ نزدیک می‌دانند.
فیهِ ما فیهِ یا مقالات مولانا، کتابی است به نثر فارسی اثر مولانا جلال‌الدین محمد بلخی (۶۰۴–۶۷۲ ق) با موضوع نقد و تفسیر عرفانی و شامل یادداشت‌هایی است که در طول سی سال از سخنان مولانا در مجالس فراهم آمده‌است. این سخنان توسط مریدان مولانا نوشته می‌شده‌است. نثر این کتاب ساده و روان است و درون‌مایه‌ای از مطالب عرفانی دینی و اخلاقی دارد.
دومین اثر سینمایی اصغر فرهادی در مقام کارگردان، فیلم شهر زیبا محصول سال ۱۳۸۲ است. این فیلم که داستان خود را از دل جامعه وام گرفته و درون‌مایه عاشقانه را در لابه‌لای ناملایمات اجتماعی در هم آمیخته است، روایتگر واپسین روزهای زندگی اکبر است که به اتهام قتل در انتظار چوبهٔ دار در کانون اصلاح و تربیت شهر زیبا به سر می‌برد. شهر زیبا دومین همکاری اصغر فرهادی با فرامرز قریبیان پس از رقص در غبار و اولین همکاری ترانه علیدوستی با وی است. فرهادی برای این فیلم جوایزی مانند طاووس طلایی جشنواره بین‌المللی فیلم هند را به دست آورد.
برای مثال داستان هملت پس از مرگ پادشاه آغاز می‌شود. از آنجا که درون‌مایهٔ داستان انتقام‌گیری هملت است، شکسپیر روایت را از میانه داستان آغاز می‌کند تا از توصیفات غیرضروری جلوگیری کند و داستان مرگ پادشاه در طول نمایش به تدریج روشن می‌شود.
با گذشت زمان، این اسطوره گسترش پیدا کرد و تبدیل به روایت دو بار فرو آمدن پادشاهی از آسمان شد. هر بار، دوره جدیدی آغاز می‌شود؛ یکبار قبل از فاجعه‌‌‌ای بزرگ و بار دیگر پس از آن. این اسطوره در شکل کاملاً توسعه‌یافتهٔ خود (اسطوره جدید طوفان) چندین سنت متمایز را شامل شد. یکی از این سنت‌ها، بیانگر خشم یک خدا بر شهر روایتگر است که او آن را رها می‌کند و به نابودی می‌سپارد. این درون‌مایهٔ نسبتاً قدیمی در مرکز ژانر ادبی مرثیهٔ سومری قرار داشت. سنت دوم به پادشاهانِ پیش از طوفان می‌پرداخت و در فهرست‌های گوناگون نام آنها، شهری که بر آن حکومت می‌کردند و مدت حکمرانی آنها ذکر شده است. به نظر نمی‌رسد که این فهرست‌ها دارای یک سنت واحد بوده باشند.
به‌گفتهٔ شائول شاکد، استاد ارشد دانشگاه عبری اورشلیم و پژوهش‌گر نامدار تاریخ یهودیت، در نوشتار مربوط به پوریم در دانشنامه ایرانیکا، گواهی بر صحت این داستان از دیدگاه تاریخی وجود ندارد و معمولاً در مورد واقعیت تاریخی داستان با شک و تردید نگریسته می‌شود. نظریه‌هایی وجود دارد که داستان بر مبنای اساطیر ایلامی یا بابلی است. هرچند چنین نظری را نمی‌توان با اطمینان پذیرفت. این کتاب را بیشتر می‌توان نمونه‌ای از درون‌مایهٔ معروف دسیسه‌های درون دربار و نجات یافتن‌های معجزه آمیز نامید.
از ویژگی‌های بارز قصاید اسیر، جلوه‌گری ارادت وی به محمد و امامان شیعه‌ها است. از میان غالب‌های شعری که وی در آن‌ها طبع‌آزمایی کرده، تسلط وی در غزل‌سرایی نمایان است. از جمله مشخصات غزلیات اسیر، گرایش وی به استفاده از اوزان کوتاه و توجه به وحدت موضوع است. از ویژگی‌های قصاید او می‌توان به تجدید مطلع اشاره کرد. شاید به دلیل وجود همین ابیات مصرّع (علاوه بر تعداد ابیات) به قصیده بودن برخی اشعارش حکم کرد؛ زیرا درون‌مایه‌ی قصاید وی بیشتر عشقی است.
درون‌مایه فراخوان او بازگشت به طبیعت بود و استدلال می‌کرد، که مرد عاقل نیازی به خانه، وطن، شهر یا قانون ندارد، زیرا فضیلت او قانون او است.
شعر حِماسی در ادب پارسی، در برابر شعر غِنایی جای داشت؛ گونه‌ای از شعر که در شعرِ عرب، ناشناخته و به‌طور کاملْ ایرانی و نشانگر پیوستگی ادبیات پیش و پس از اسلام بود. درون‌مایه‌های پیوندی مانند بینش اخلاقی، پند و اندرز برپایهٔ خرد، ناپایداری این جهانی این پیوستگی را برقرار می‌کرد. اثرگذاری اسلام بر این درون‌مایه‌ها بسیار کم بود و ریشه‌های ایرانی آن‌ها کهن و ژرف بودند. حتی برخی درون‌مایه‌های شعر غنایی چون وصفِ طبیعت ریشه در ادب پیش از اسلام داشتند.