خویشی

چه کنی خویشی کسی که عیان ببرد آبت ار نیابد نان

تو در پنهانی خویشی هویدا تو در عین هویدائی نهانی

با چنین قوم چون کنی خویشی گر نه برخیره سغبهٔ خویشی

گفت چه خویشی است شما را به هم وین چه طریق است وفا را به هم

گم کردهٔ خویشیم ما از خلق در پیشیم ما از ما ببر تعلیم کار آنگاه شو سر کار خود

ودا کتاب مقدس هندوان به معنی دانستن است و به چهار مجموعهٔ بزرگ تقسیم شده‌است نخست ریگ ودا که کهن‌ترین قسمت آن است و بیش از ۱۵۰۰ سال پیش از مسیح سروده شده‌است. مجموعهٔ دوم یجورودا، سوم سامه‌ودا و چهارم اتروودا نامیده می‌شود. زبان سانسکریتی که در نوشتن وداها بکار رفته‌است خویشی و بستگی بسیاری با زبان اوستایی دارد. از زمینهٔ زبان که بگذریم، در زمینهٔ عقیده و فکر نیز وجوع اشتراک بسیاری میان آنان موجوداست.

عاشق خویشید و صنعت‌کرد خویش دم ماران را سر مارست کیش

تو فکندی به خیره اندیشی با همه شهر ری مرا خویشی

در تبارشناسی افسانه‌ای ساسانیان نیز که در کارنامهٔ اردشیر بابکان پدیدار گشته است، از پیوند خویشی میان ساسانیان و هخامنشیان یاد می‌شود. در این کتاب اندیشه‌ای که بازتاب یافته است همانا پیوند ساسان نیای دودمان ساسانی با نوادگان داریوش از یکسوی و پادشاهان محلی پارس از سوی دیگر است. اگرچه ساسانیان در سدهٔ پنجم میلادی نسب و نیای خود را به پادشاهان اسطوره‌ای اوستا یعنی کیانیان رسانیدند که نمودش افزوده گشتن لقب «کی» به القاب شاهنشاهان ساسانی می‌باشد.

خویشی و بی‌خویشی و سکر وداد رفت زان سان که نیاردشان به یاد

تو چنان فتنه ی خویشی که ز ما بی خبری

خویشی ار با عوانت ناچارست اندرین قول زیرکان چارست

که تا گفت تو در گوشم رسیده است ز بی خویشی همه هوشم رمیده است