یکتاپرست

کهن‌ترین و قدیمی ترین آتشکده هایی که باستان‌شناسان تا کنون موفق به کشف و شناخت آن شده‌اند، متعلق به فرهنگ مزدیسنا، و یکتاپرستی است و در کشور تاجیکستان در شهر تاریخی سرزم می‌باشد که دیرینگی آن آتشکده ها به پنج هزار و پانصد سال پیش می‌رسد که باور به یکتاپرستی را برای نژاد آریا در آن سامان نشان می‌دهد، اما قدیمی ترین آتشکده که تا حال کشف شده، آتشکده نوبهار در بلخ است که قدمت آن به شش هزار سال میرسد، این آتشکده محل زندگی و کشته شدن زردشت نیز بوده است.

آنچه میان گاهان زرتشت و کتیبه‌های هخامنشی مشترک است، نام اهورامزدا و وجود دیوان و دو اصل ارته و دروغ است. اما دین گاهانی زرتشت دینی یکتاپرست است و در آن جز اهورامزدا خدایی نیست در حالی که در این کتیبه‌ها علاوه بر اهورامزدا از خدایان هم یاد می‌شود یعنی هنوز اهورامزدا به صورت خدایی یکتا در نیامده است، هر چند که خدایی متعال است.

ابن تیهان قبل از اسلام موحد و یکتاپرست بود. در زمان ظهور دین اسلام وقتی اخبار محمد به گوشش رسید، اسلام آورد و برادرش نیز اسلام آورد و در جنگ بدر کشته شد.

دو دستی جدا شد ز یکتاپرستی که صورتگر نقش هر گوهر آمد

اسلام در قرن هفتم میلادی با دیدگاهی به‌شدت توحیدی به خدا ظهور یافت. محمد پیامبر این دین است. تمام مسلمانان قرآن را کتاب مقدس خود می‌دانند. مسلمانان معتقدند همه پیامبران، از آدم تا محمد، هدف مشترکی داشته‌اند و پیام‌آور توحید و یکتاپرستی بوده‌اند. در قرآن، سوره احزاب آیه ۴۰، از محمد به‌عنوان آخرین پیامبر یاد شده‌است.[قرآن احزاب ۴۰]

تا که جدا شد دو دست زانشه یکتاپرست شمع قدش شد ز خون چو شاخ گل لاله گون