معنی کلمه کولیس در دانشنامه عمومی
کولیس دستگاهی است که فاصلهٔ میان دو سوی یک جسم را اندازه می گیرد. برای این کار دو شاخک کولیس را میان دو نقطه دل خواه می گذاریم، سپس کولیس را برمی داریم فاصلهٔ میان دو شاخه از روی خط کش خوانده می شود.
در سال ۱۳۶۳ میلادی یک فرانسوی بنام پیر ورنیه دستگاهی برای اندازه گیری طراحی کرد که براساس اختلاف بین دو تقسیم بندی کار می کرد. کولیس های آغازین در لابه لای لاشه های بازمانده از کشتی در نزدیکی کرانه های ایتالیا یافت شده است. پیشینهٔ کشتی به شش سده پیش از میلاد مسیح بر می گردد. بخش های چوبی شاخک های متحرک و ثابت را نشان می داد. با این که به کارگیری دسته ای از کولیس ها به کمی وجود دارد، در روم و یونان هنوز هم با آن ها کار می کنند. در زمان سلسلهٔ هان ( ۲۰۲ پیشامیلاد تا ۲۲۰ میلادی ) چینی ها از کولیس های کشویی که آن ها را از برنز ساخته و روز، ماه و سال ( بر پایهٔ تاریخ و سال چینی ) را بر رویش می کندند، به کار می بردند. کولیس ورنیه های جدید که تا هزارم اینچ را می خوانند، به دست فردی آمریکایی به نام جوزف آر. براون ( Joseph R. Brown ) در سال ۱۸۵۱ اختراع شده اند. کمپانی ای به نام Brown and Sharpe برای ساخت دستگاه های با دقت بالا در ایالات متحده بازگشایی شد. این دستگاه نخستین ابزار برای اندازه گیری دقیق بود که می توانست به قیمت ماشین آلات معمولی به فروش برود.
هیچ قابلیتی ندارد بجوز تفکیک
این نوع از پرگار برای اندازه گیری ابعاد داخلی اشیا و نقل اندازه به کار می رود.
• پرگار بالایی در شکل به صورت دستی تنظیم می شود. ابتدا به آرامی به آن ضربه می زنیم تا به داخل شی برود سپس پیچ آن را باز نموده تا پایه های آن کاملاً گیر دار شده و ابعاد را به وسیله ای اندازه گیر مثل خط کش فلزی یا کلیس انتقال داده و قرائت می کنیم.
• پرگار پایینی در شکل به وسیله پیچ قابل تنظیم است که بدون تکان دادن دهانهٔ باز شده را به خط کش فلزی یا کلیس انتقال داد و قرائت می کنیم.
این دسته از پرگارها در صنایع فلزی بیشترین کاربرد را دارند و از آنها جهت ترسیم دایره یا کمان یا انتقال اندازه بر روی ورق های فلزی مورد استفاده قرار میگرند.
هنگامی که نشان گر بین دو نشانه گذاری است، کاربر می تواند آن را درج کرده و از این روش دقت بیشتری را اعمال نموده است. روش دیگر این است که شی مورد نظر را بین دو فک قرار می دهیم و سپس از روی خط کش اصلی عدد نشان داده شده را می خوانیم ( بر حسب میلی متر ) و سپس از روی ورنیه هر خطی که بر روی خط خط کش اصلی منطبق است را خوانده و در دقت آن ضرب می کنیم و با عدد خوانده شده از روی خط کش اصلی جمع می کنیم. کولیس های ورنیه، دیجیتال و عقربه ای می توانند ابعاد داخلی و خارجی را اندازه بگیرند و برای اندازه گیری هر کدام از فک مخصوص استفاده کنند. مقیاس ورنیه ها بر حسب سیستم متریک یا مقیاس های کوچکتر و نیز بر حسب اینچ که در قسمت بالای آن است، می باشد. کولیس های بکار گرفته شده در صنعت تا ۰٫۰۱ میلی متر یا ۰٫۰۰۱ اینچ دقت دارند و در ابعادی موجودند که می توان از آن ها برای اندازه گیری تا ۱۸۲۹ میلی متر یا ۷۲ اینچ استفاده کرد.
