معنی کلمه کوری در لغت نامه دهخدا
ز کوری یکی دیگری را ندید
همی این بر آن ، آن بر این بنگرید.فردوسی.همه مردمش کور بودی به چشم
یکی را ز کوری ندیدم به خشم.فردوسی.به دیده کوری دختر نبیند
همان داماد بی آهو گزیند.( ویس و رامین از امثال و حکم ج 3 ص 245 ).بدین کوری اندر نترسی که جانت
بناگاه از این بند بیرون جهد.ناصرخسرو.آن یکی کوری همی گفت الامان
من دو کوری دارم از اهل زمان.مولوی.کوری عشق است این کوری من
حب یعمی و یصم است ای حسن.مولوی.نخواهم گندم سلطان صانع
به کوری گردم از دو دیده قانع.امیرخسرو ( از فرهنگ رشیدی ).کَمَه ْ؛ کوری مادرزادی. ( منتهی الارب ).
- شب کوری ؛ عشا. عشاوره. ( منتهی الارب ). عاجز بودن از دیدن در شب. فقدان یا ضعف بینایی در شب.
- کوری چشم فلانی ؛ یعنی به رغم او. ( از آنندراج ). به رغم فلان. ( از غیاث ) :
کوری چشم رقیبان بینش ما شد زیاد
همچو آتش خار اگر در دیده ما ریختند.صائب ( از آنندراج ).- کوری کسی ؛ علی رغم او. بر خلاف آرزوی او :
گفته ام پیغام جانان بود از آن بستم زبان
کوری نامحرم این طومار را پیچیده ام.نادم گیلانی ( از آنندراج ).- کوری تو یا کوری ترا ؛ به رغم انف تو. ( یادداشت به خط مرحوم دهخدا ) :
بزیم کوری ترا چندان
که دگر ره ریی به دازه من.؟ ( یادداشت به خط مرحوم دهخدا ).- کوری و کبودی ، کبودی و کوری ؛ کنایه از سیه روزی و بدحالی و غم و اندوه. ( آنندراج ). کنایه از سیه روزی و بدحالی. ( فرهنگ فارسی معین ). حالت چیزی که ناقص و رسوا یا زشت و نادلپذیر است.( کلیات شمس چ فروزانفر جزو 7 ص 405 ) :
کبودی و کوری درآمد به چرخ
که بغداد را کرد بی کاخ و کرخ.نظامی ( از آنندراج ).برون از خطه چرخ کبودش
رهیده جان ز کوری و کبودی.( کلیات شمس ایضاً ).بی چشم خطت بنفشه و نرگس را
