کودتا

کودتا

معنی کلمه کودتا در لغت نامه دهخدا

کودتا. [ دِ ] ( فرانسوی ، اِ ) برانداختن حکومت با استفاده از قوای نظامی کشور و تسلط بر اوضاع و روی کار آوردن حکومتی نو. رجوع به لاروس شود.

معنی کلمه کودتا در فرهنگ معین

(دِ ) [ فر. ] (اِ. ) ساقط کردن حکومتی به طور ناگهانی از طریق نیروهای نظامی .

معنی کلمه کودتا در فرهنگ عمید

توطئه و قیام ناگهانی بخشی از طبقۀ حاکم برای براندازی حکومت و تشکیل دولت جدید.

معنی کلمه کودتا در فرهنگ فارسی

یا کودتای سوم اسفند . پس از پایان جنگ جهانی اول وضع ایران بسیار آشفته گردید. همه جا بساط ملوک الطوایفی بر پا بود . دولت انگلستان بموجب قرار داد ۱۹۱۹ م . دارای اختیارات و قدرت بسیار شده بود . دراین هنگام رضاخان میرپنج در حدود گیلان با جنگلیان در کشاکش بود . سپس با عده ای قزاق به [ آقابابا ] ( قزوین ) بازگشت و در صدد چاره اساسی بر آمد تا اینکه با مقدمات قبلی در شب سوم اسفند ۱۲۹۹ ه . ش . شیپور آماده باش در اردو کشیده شد و ساعت یک بعد از نیمه شب سربازان بسوی تهران حرکت کردند . در شاه آباد سید ضیائ الدین روزنامه نویس معروف به آنان ملحق گردید و رضاخان را از وضع پایتخت و حکومت مطلع ساخت . در همین جا پنج تن با هم قسم یاد کردند که کشور را از ورطه خطر نجات دهند . صبح روز بعد کودتا بدون خونریزی پایان یافت و فقط دو سه پاسبان که مقاومت کردند کشته شدند و تهران بدست کودتا کنندگان افتاد. رضاخان سردار سپه گردید و وزارت جنگ را بعهده گرفت سید ضیائ الدین نخست وزیر شد و احمد شاه هم ناچار با این امر موافقت کرد .
توطئه وقیام ناگهانی عدهای ازسپاهیان یک کشوربرای برانداختن حکومت یاتغییردادن رژیم
( اسم ) قیام و اقدام گروهی برای سرنگون کردن حکومت وقت از راههای غیر قانونی : ناپلئون در ۱۷۹۹ م . کودتا کرد .
برانداختن حکومت با استفاده از قوای نظامی کشور و تسلط بر اوضاع و روی کار آمدن حکومتی نو

معنی کلمه کودتا در فرهنگستان زبان و ادب

{coup d'état} [جامعه شناسی، علوم سیاسی و روابط بین الملل] اقدام برنامه ریزی شدۀ بخشی از حکومت گران برای سرنگونی هیئت حاکمۀ موجود که ممکن است با توسل به نیروی نظامی صورت پذیرد

معنی کلمه کودتا در دانشنامه عمومی

کودتا (کتاب). کودتا ( ۲۸ مرداد، سازمان سیا و ریشه های روابط ایران و آمریکا در عصر مدرن ) ( به انگلیسی: The Coup: 1953, the CIA, and the Roots of Modern U. S. - Iranian Relations ) کتابی به نوشته یرواند آبراهامیان به سال ۲۰۱۳ است. این کتاب در چهار فصل «ملی شدن صنعت نفت»، «مذاکرات انگلیس و ایران»، «کودتا» و «میراث» نوشته شده است.
از آن جا که موضوع مورد مناقشه در این میان نفت است، کتاب حاضر چنین استدلال می کند که ایالات متحده آمریکا نیز به اندازه بریتانیا در این بحران سرمایه گذاری کرده بود؛ بنابراین، علت مشارکت آمریکا در کودتا صرفاً خطر توسعه کمونیسم نبود، بلکه مسئله تبعاتی مطرح بود که ملی شدن نفت می توانست بر مناطقی به دوردستی اندونزی و آمریکای جنوبی و خلیج فارس به جا بگذارد. کنترل تولید نفت که در اختیار شرکت های غربی بود، در اوایل دهه ۱۹۷۰/۱۳۵۰ به دولت های بومی واگذار شد اما چنین زیانی در اوایل دهه ۱۹۵۰/۱۳۳۰ امری کاملاً غیرقابل پذیرش بود.
در آگوست ۱۹۵۳، سرویس جاسوسی ایالات متحده به صورت هماهنگ، سقوط رهبر منتخب مردم را سرنگون و محمدرضا پهلوی را جایگزین او کرد. در ۲۶ سال بعد، ایالات متحده پشتیبان شاه مستبد و نامحبوب و پلیس مخفی او بود. در عوض، آمریکا سهم ایران از ثروت نفت به یغما برد و نقش کلیدی در این منطقه فرار ( ؟ ) شد.
ترکیدن، غیرقابل اجتناب بود و تاریخ کوتا آشکار و نتایج آن نمایان شد. وقتی که ایرانیان انقلابی ۱۳۵۷ شاه را عزل و دولت عروسکی اش را با جمهوری اسلامی تحت فرمان آیت الله روح الله خمینی جایگزین کردند، این تغییرات برای خاورمیانه و دنیا پیچیده گشت و باعث سایه تیره در روابط ایران - ایالات متحده شد که تا به امروز ( ۲۰۱۳ ) هم باقی است.
در این روایت تاریخی کوتا و نتایج آن، دانشمند برجسته ایرانی یرواند آبراهامیان، اسناد کمتر شناخته شده را آشکار می کند و تفسیر عرفی را به چالش می کشد و نور تازه ای بر چگونگی نقش آمریکا در کوتا می افشاند. کوتایی که بر روابط ایالات متحده - ایران چه در گذشته و چه در حال، تأثیر گذاشت. آبراهامیان، با استفاده از استناد بریتیش پترولیوم، وزارت خارجه و دپارتمان ایالات متحده که سابقاً محرمانه و محصور بودند، بعلاوه خاطرات و مصاحبه های منتشره ایرانیان، گزراش این واقعه کلیدی تاریخی را با تغییر فهم آمریکا از نقطه عطف در تاریخ ایران - ایالات متحده را متصل می کند.

معنی کلمه کودتا در دانشنامه آزاد فارسی

کودِتا (coup d'etat)
(در فرانسه به معنی ضربۀ حکومتی) مصادرۀ قهری دولتِ کشوری، توسط عناصری از داخل کشور، که معمولاً از راه های خشونت آمیز یا غیرقانونی صورت می گیرد. تفاوت آن با انقلاب که خیزش همگانی مردم به شمار می رود در این است که نوعاً گروه کوچکی (مثلاً از فرماندهان ارتش یا سیاستمداران مخالف) بدان دست می زنند. از نخستین نمونه های آن کودتای ۱۷۹۹ ناپلئون درخور ذکر است که دیرکتوار یا هیئت مدیرۀ انقلابی را برانداخت و ناپلئون را کنسول اول فرانسه خواند؛ یا کودتای ۱۸۵۱ لوئی ناپلئون، رئیس جمهور وقت فرانسه، که مجلس ملی این کشور را برچید و یک سال بعد لوئی را به مقام امپراتوری رساند. برخی از نمونه های جدیدتر آن عبارت اند از کودتای ۱۳۳۲ش در ایران و کودتای نظامیان دست راستی شیلی که در ۱۹۷۳ دولت سوسیالیست این کشور را سرنگون کرد؛ کودتاهای نیجریه (۱۹۸۳)، میانمار (۱۹۸۸) و گامبیا (۱۹۹۴)؛ کودتای کمونیست های متعصب اتحاد شوروی که به برکناری میخائیل گورباچف برای چند روز (۱۹ـ۲۲ اوت ۱۹۹۱) از قدرت منجر شد.

معنی کلمه کودتا در ویکی واژه

[kudetā]
ساقط کردن حکومتی به طور ناگهانی از طریق نیروهای نظامی.
توطئه و قیام ناگهانی عده‌ای از سپاهیان یک کشور برای برانداختن حکومت یا تغییر دادن رژیم

جملاتی از کاربرد کلمه کودتا

چونکه او مأیوس گردید از وثوق کودتائی کرد و ایران شد شلوق
در کودتای ۱۲۹۹نام ممتازالدوله جزو ۷۰ نفری بود که به دستور سید ضیاء بازداشت شدند.
ولی ملک عراق اندر میانه ز ناگه کودتایی کرد بنیاد
حسینعلی منتظری در خاطرات خود آورده‌است که بنا به شنیده‌های وی از برخی منابع حکومتی، ماجرای کودتای منتسب شده به قطب زاده ساختگی بوده‌است. اگرچه قطب زاده در یک برنامهٔ تلویزیونی به این کار اعتراف کرد و اسمی هم از سید محمدکاظم شریعتمداری آورد.
کودتای سیاه آشفته شده غرق سیاه کرداری
کودتا هم کام او شیرین نکرد این حنا هم دست او، رنگین نکرد
میانمار چندین سال است که درگیر شورش‌هایی است که یکی از علل اصلی آن اختلاف میان مسلمانان و بوداییان است. اغلب مسلمانان روهینگیا در اردوگاه‌های استان راخین زندگی می‌کنند و بدون اجازه دولت مرکزی اجازه خروج از استان راخین را ندارند. روهینگیایی‌ها شهروند میانمار محسوب نمی‌شوند چراکه هنگامی که در سال ۱۹۶۲ میلادی نظامیان از طریق یک کودتا قدرت را در میانمار به دست گرفتند، همه شهروندان ملزم به داشتن کارت شناسایی ملی شدند اما به روهینگیایی‌ها فقط کارت هویتی داده شد که آنان را «خارجی» معرفی می‌کرد و در نتیجه امکان تحصیل و کار آنان را محدود می‌کرد.
کودتای سه ساله غوغا کرد کودک شصت ساله بانی او
اى موش! از این حکایات و روایات بسیار است، من جمله یکى از کودتان بیعقل و احمق از راه جهل و نادانى و وسوسه‌ى شیطانى بسوراخى تنگ و تاریک رفته در همانجا میخوابد و در همانجا میرید و پنهان میکند و چون بیرون آید از ترس آنکه بگویند که او بیعقل و بى‌شعور و ناقابل است همان ساعت بیان میکند که دیشب در چله حضرت پیغمبر علیه السلاة و السلام مرا سلام فرمود و در عقب من نماز کرد و در رموز را بر وجه ما باز نمود و مى‌دانم که در هندوستان چنین و چنان خواهد شد.
یک سفر یار «‌رهنما» بودیم از اسیران « کودتا» بودیم