کره جنوبی

کُرۀ جنوبی (South Korea)
ساختمان المپیک سان ون دوگ، سئول
موقعیت. جمهوری کرۀ جنوبی در آسیای شرقی، در نیمۀ جنوبی شبه جزیرۀ کره و در ساحل شمال غربی اقیانوس آرام جا دارد. از شمال به کشور کرۀ شمالی، از شرق به دریای ژاپن، از جنوب به تنگۀ کره، و از غرب به دریای زردمحدود می شود. این کشور ۹۹,۲۷۰ کیلومتر مربع مساحت دارد و شهر سئول پایتخت آن است.سیمای طبیعی. کشور کرۀ جنوبی سرزمینی نیمه کوهستانی است. نواحی شرقی آن را رشته کوه های تابائک و شاخه های آن فراگرفته و نواحی غربی را جلگه پهناوری تشکیل داده است که تا ساحل دریای زرد ادامه دارد و بیشترین آبادی ها و تأسیسات کشور در آن قرار دارند. رشته کوه های شرقی به موازات خط ساحلی از شمال به جنوب کشیده شده و دامنه های شرقی آن ها به دریاکنارهای باریکی ختم می شود. رشته کوه های سوبائک، مهم ترین شاخۀ غربی، روبه جنوب غربی تا بلندترین نقطۀ درون بومی کشور با نام قلّۀ جیری سان، با ارتفاع ۱,۹۱۶ متر، ادامه یافته است. کرۀ جنوبی علاوه بر سرزمین اصلی از حدود ۳هزار جزیره و جزیرک تشکیل شده است که عمدتاً در آب های ساحلی قرار دارند. بزرگ ترین جزیرۀ این کشور با نام چِجو و با ۱,۸۴۵ کیلومتر مربع مساحت در دورابهای ۱۰۰کیلومتری جنوب کره واقع است و بلندترین نقطۀ کشور با نام کوه هالا سان، با ارتفاع ۱,۹۵۱ متر در این جزیره قرار دارد. دیگر جزایر مهم این کشور عبارت اند از آنمیون، ایمجا، چین و کوجِدو. همۀ رودخانه های کرۀ جنوبی از کوه های تابائک، سوبائک، و ارتفاعات شرقی سرچشمه می گیرند و به دو حوضۀ جنوبی (تنگۀ کره) و حوضۀ غربی (دریای زرد) تقسیم می شوند. رودخانۀ ناکدونگ مهم ترین رود حوضۀ جنوبی است و رودخانۀ هان، که بخشی از مرز کرۀ شمالی و جنوبی را تشکیل می دهد، و نیز رودخانۀ کوم عمده ترین رودهای حوضۀ دریای زرد محسوب می شوند. طول کرانه های کرۀ جنوبی حدود ۲,۴۰۰ کیلومتر است. کرانه های شرقی آن تقریباً هموار و بی عارضه است و جز خلیج یونگیل و دماغۀ چانگی عارضۀ درخور توجه دیگری ندارد. کرانه های جنوبی و غربی آن از شاخابه ها، خلیجک ها، شبه جزیره ها، و جزایر ساحلی بسیاری تشکیل شده است. خلیجک کیونگی و شبه جزیرۀ هاینام چشمگیرترین عوارض طبیعی این نواحی محسوب می شوند. کشور کرۀ جنوبی از نُه استان و هفت کلان شهر تشکیل شده است و شهرهای مهم آن عبارت اند از سئول، پوسان، اینچان، سووان، چانگجو، تاگو و ماسان. اقلیم کرۀ جنوبی معتدل قاره ای است و چهار فصل متمایز دارد. زمستان های آن سرد، پرباد و باران و برفی است و تابستان های آن بسیار گرم، شرجی، و بارانی است. مونسون های آسیایی زمستان های سرد قطبی را همراه دارند و مونسون های تابستانی گرما و رطوبت دریای چین جنوبی را به شبه جزیرۀ کره می آورند. ماه های فروردین تا شهریور پرباران ترین موسم آن است. میانگین دمای شهر سئول در دی ماه ۵- درجۀ سانتی گراد، در تیرماه ۲۵ درجۀ سانتی گراد و میانگین بارندگی سالانۀ آن ۱,۳۷۰ میلی متر است. حدود سه چهارم از مساحت کرۀ جنوبی از جنگل های برگ ریز و سوزنی (کاج و سرو) پوشیده شده است و دولت به شدت از جنگل ها محافظت می کند. ببر، خرس، سیاه گوش، آهو، گراز، روباه قرمز، گورکن، خرگوش، سنجاب، و سمور و نیز انواع پرنده و خزنده حیات وحش آن را تشکیل می دهند.
اقتصاد. محدودیت منابع زیرزمینی و وابستگی کرۀ جنوبی به مواد اولیۀ وارداتی تا اندازه ای از روند صنعتی شدن این کشور جلوگیری کرده است ولی توسعۀ صنایع، به ویژه در زمینۀ صنایع سنگین، به خصوص بعد از جنگ جهانی دوم چشمگیر بوده است و آیندۀ درخشان تری را نوید می دهد. تولید مواد شیمیایی، انواع فلزات و ماشین آلات، کفش و پوشاک و منسوجات، وسایل موتوری، در ردیف مهم ترین فعالیت های صنعتی این کشور قرار دارند و شرکت های بزرگ سامسونگ، تِلِکام و هیوندای از غول های صنعتی آن به شمار می آیند. بیشتر کشتزارهای کرۀ جنوبی، که وسعت کل آن ها به۱.۱میلیون هکتار می رسد، به بخش خصوصی تعلق دارند و محصول عمدۀ آن ها برنج است. فرآورده های جالیزی، سیب زمینی، مرکبات، میوه، ابریشم، تنباکو، توتون، و شیلات از دیگر محصولات کشاورزی این کشورند. ۴۱ درصد از نیروگاه های کره جنوبی به انرژی هسته ای مجهزند، ۵۷ درصد از آن ها با سوخت های هیدروکربن کار می کنند و ۲ درصد نیز با نیروی برقابی به گردش درمی آیند. میزان تولید الکتریسیتۀ این کشور به ۲۶۶.۵میلیارد کیلو وات ساعت می رسد و مصرف سرانۀ آن ۵,۰۶۷ کیلو وات ساعت است. کشور کرۀ جنوبی از نظر منابع زیرزمینی در تنگنا قرار دارد و زغالِ انتراسیت، گرافیت، سنگ آهک، روی، سرب، و طلا از جمله کانی های آن به شمار می آیند. مساحت جنگل های این کشور۶.۴۴میلیون هکتار و تولید چوب و الوار آن۱.۷۲ میلیون متر مکعب است.
حکومت و سیاست. کرۀ جنوبی دارای حکومت جمهوری چندحزبی با یک مجلس قانون گذاری است. رئیس جمهور کشور را مردم فقط برای یک دورۀ ۵ساله انتخاب می کنند. ۲۷۳ عضو مجلس شورای ملی را نیز مردم برای ۴ سال برمی گزینند.
مردم و تاریخ. جمعیت کشور کرۀ جنوبی ۴۸,۹۸۸,۸۳۳ نفر است (۲۰۱۱) و تراکم نسبی آن به ۴۹۳.۵نفر در کیلومتر مربع می رسد. رشد سالانۀ جمعیت این کشور۰.۴ درصد است و کره ای ها اکثریت نزدیک به اتفاق جمعیت آن را تشکیل می دهند. ۵۱ درصد از مردم آن بودایی اند و۱۹.۵ درصد از آنان در روستاها به سر می برند. زبان رسمی این کشور کره ای است. سرزمین کره را در روزگار گذشته تونگوزها مسکونی کردند و قدیمی ترین دولت محلی آن با نام چوسون در ۳۰۰۰پ م در نواحی شمالی شبه جزیرۀ کره تأسیس شد. دولت مزبور در ۱۰۸پ م مغلوب چینی ها شد و سه دولت دست نشاندۀ چینی با نام های سیلا، کوگوریو و پائکچه جانشین آن شدند. دولت کوگوریو بر نواحی شمالی شبه جزیرۀ کره استیلا داشت و خاندان سیلا بر نواحی جنوبی حکومت می کردند و از خراج گذاران امپراتوری چین به شمار می رفتند. آیین بودا در قرن ۴م رواج یافت و خاندان سیلا که اشاعه دهندۀ فرهنگ چینی بودند، در پایان قرن ۸م روبه ضعف نهادند و وانگ کونگ از خاندان کوریو در ۹۳۶م سراسر شبه جزیرۀ کره را تحت یک حکومت واحد درآورد. در ۱۲۳۱ مغولان به کره حمله ور شدند و آن جا را تصرف کردند. خاندان ایی در ۱۳۹۲ دولت چوسون را از نو بنا نهاد و شهر سئول را به پایتختی آن برگزید، و آیین کنفوسیوس را جانشین آیین بودا کرد. ژاپنی ها یک بار در ۱۵۹۲ و بار دیگر در ۱۶۳۷ به کشور چوسون حمله کردند و پشتیبانی چین از چوسون، آنان را وادار کرد تا با دادن تلفات سنگین عقب نشینی کنند و کشتار و ویرانی های بسیار به جا گذارند. منچوری ها در اوایل قرن ۱۷ به کره تاختند و نواحی شمالی آن را تصرف کردند. برقراری تماس نزدیک با اروپاییان در قرن های ۱۷ و ۱۸ موجب تحولات وسیعی در کره شد و باورهای مذهبی مردم دگرگون گردید تا جایی که یکی از اندیشمندان کره ای در ۱۸۶۰ آیین جدیدی را، که ترکیبی از عناصر مذهبی کنفوسیوس و مسیحیت و بودائیسم بود، اشاعه داد. این آیین که تونهاک نام داشت، مورد استقبال عموم قرار گرفت. چین و ژاپن که از توسعۀ آیین مزبور ناخرسند بودند، نیروهایی برای سرکوبی هواداران آن به کره اعزام داشتند و سرزمین مزبور را در ۱۹۱۰ اشغال کردند.با شکست خوردن ژاپن در جنگ جهانی دوم، بخش جنوبی کره به تصرف امریکا درآمد و بخش شمالی آن به اشغال اتحاد شوروی درآمد. و مدار ۳۸ درجۀ عرض شمالی مرز میان دو کره تعیین شد. سئول پایتخت کرۀ جنوبی و پیونگ یانگ به پایتختی کرۀ شمالی برگزیده شد. کرۀ شمالی در ۱۹۵۰ به کرۀ جنوبی حمله کرد و سازمان ملل متحد از اعضای خود خواست تا حملات کرۀ شمالی را دفع کنند. ارتش امریکا فرماندهی عملیات نظامی علیه کرۀ شمالی را برعهده گرفت و جنگ سهمگین و خونین سه سالۀ کره (۱۹۵۰ـ۱۹۵۳) را رهبری کرد. دو کره در پایان جنگ به پشت مرزهای امروزی عقب نشینی کردند و سازمان ملل متحد در ۱۹۹۰ موجودیت آن ها را با عنوان کشورهای کرۀ جنوبی و کرۀ شمالی به رسمیت شناخت.