کدخدا

آورده‌اند که روزى یکى از اهل عراق و از مردمان اراذل، متوجه خراسان شد، قضا را یکى از کدخدایان خراسان از باغ بیرون آمده بود و دستمال میوه‌اى در دست داشت و به خانه میرفت، قضا را نظرش به آن مرد افتاد و گفت: می‌باید که‌ این مرد یکى از اهل اللّه باشد، پس آن مرد را پیش خود طلبیده و گفت:

از افراد برجسته روستا می‌توان به حسن حاجی کدخدا ، حالت بردی پهلوان ، اراز محمدآخوند ، تقی کدخدا و حاجی صالح کدخدا نام برد که در گذشته از بزرگان روستا شناخته می‌شدند.

بمانده در بر تو کدخدایم کدم رفته بکل مانده خدایم

و دیگر روز شبگیر برادر عراقی با لشکر کرد و عرب برفت. و سدیگر روز حاجب سباشی با لشکری که با وی نامزد بود برفت. و کدخدایی لشکر وانهای لشکر امیر سعید صراف را فرمود و مثالها بیافت و بر اثر حاجب برفت. و گفتند: عارضی باید این لشکر را، مردی سدید و معتمد که عرض میکند و مال بلشکر ببرات‌ او دهند و حلّ و عقد و اثبات و اسقاط بدو باشد که حال در خراسان میگردد و بهر وقت ممکن نگردد که رجوع بحضرت‌ کنند. اختیار بر بوسهل احمد علی افتاد و استادش‌ خواجه بوالفتح رازی عارض وی را پیش امیر فرستاد، و وزیر وی را بسیار بستود، و امیر در باب وی مثالهای توقیعی‌ فرمود، و نامه وی نبشتم من که بوالفضلم، و وی نیز برفت.

آدم ز کار گل بِنشُسته هنوز دست درخانۀ نبوت بودی تو کدخدا

ابراهیم لقب پدرش، کدخدای محلهٔ بالا کفت شیراز، را به ارث برد و بعدها کدخداباشی تمام مناطق شهر در مجاور بالا کفت شد. در سال ۱۷۸۱، علیمرادخان زند شیراز را تصرف کرد؛ او برای منع شورش، همهٔ کدخداها از جمله حاج ابراهیم را عزل کرد و آن‌ها را به اصفهان فرستاد و ۴۰ هزار تومان جریمه‌شان کرد. ابراهیم برای بازپس‌گیری سمت‌هایش، به جعفرخان زند در تصرف شیراز در سال ۱۷۸۵ کمک کرد و شاه جدید او را کلانتر شیراز منصوب کرد. هنگامی که جعفر در سال ۱۷۸۹ در کاخ خود ترور شد، ابراهیم با دستگیری صیدمرادخان زند طرف پسر جعفر، یعنی لطفعلی‌خان زند را گرفت و او را پادشاه اعلام کرد. پس از اختلافی با لطفعلی‌خان در سال ۱۷۹۰، ابراهیم تغییر موضع داد و با آقامحمدخان قاجار بیعت کرد.

ای آنکه کدخدای کفت نوبه پنج زد تا شش جهت از او زسخا بینوا نماند

گمراه و سخن ز رهنمایی در ده نه و لاف کدخدایی

ماتم خود گیر خود ای کدخدا گریه کن بر تن جدا بر جان جدا

قبل از وقوع انفجار زرگر، قهوه‌چی، کدخدای ده، و ژاندارم حفره گنج را یافته‌اند و به وجود گنج آگاهی پیدا کرده‌اند. اما همگی در پی زدوخوردهایی و در نهایت وقوع انفجار زیر زمین و در حفره گنج مدفون می‌شوند.

شهرک خارا(مرودشت)، روستایی از توابع بخش مرکزی شهرستان مرودشت در استان فارس ایران است.نام محلی ان شرکت خارا میباشد و ساکنان ان از تخریب دو روستای گروازجان و مالنجان به این مکان نقل مکان کردند ، از شخصیت های مهم این روستا میتوان حاج اسد الله خیری حاج امرالله مرادی را نام برد که کدخدا و امین مردم منطقه بود

سپهری نه ای ، رهنمای سپهری جهانی نه ای ، کدخدای جهانی

به بیگانه شهر اندرون ساخت جای بران سان که پرمایه‌تر کدخدای

چو عشق آمد به دل صائب مکن اندیشه سامان کجا چون عقل ناقص کدخدایی عشق می داند؟

در گذشته ارباب و کدخدا این روستا علی قهرمانی معروف به علی خان بوده است و عمده تصمیمات این روستا به دست این شخص اداره میشد