کتزیاس. [ ک ِ ت ِ ] ( اِخ ) مورخ از اهل کنید مستعمره دریانی در آسیای صغیر بود. مورخ مذکور مدت 17 سال ( 415 - 398 ق. م. ) معالج پروشات ملکه ایران ، یعنی زن داریوش دوم و طبیب اردشیر دوم هخامنشی بود. کتاب هایی که نوشته از این قرار است : 1- پرسی کا ( تاریخ ایران ). 2- ایندیکا ( تاریخ هند ). 3- در باب رودها. 4- در باب کوهها. 5- دریانوردی بدور آسیا. مهمترین تألیفات او متضمن 23 کتاب بوده است : شش کتاب متعلق به تاریخ آسور و ماد، هفت کتاب مربوط به تاریخ ایران ( از کورش بزرگ تا فوت خشایارشا ) و ده کتاب آخر دنباله تاریخ ایران تا 398 ق.م. در این سال کتزیاس از دربار ایران رفته است. وی گوید در موقع اقامت خود در دربار شوش علاوه بر تحقیقاتی که می کرد به مدارک دولتی دسترسی داشت و مدارک را ( بازی لی کای دیفترای ) یعنی دفاتر شاهی می نامد. کتابهایی که کتزیاس راجع به ایران و هندنوشته مفقود شده و به ما نرسیده است ولی مورخان یونانی و رومی قسمتهایی از آن را در کتب خود ذکر کرده اند. رجوع به تاریخ ایران باستان شود.
معنی کلمه کتزیاس در فرهنگ فارسی
مورخ از اهل کنید مستعمره دریانی در آسیای صغیر بود
معنی کلمه کتزیاس در ویکی واژه
~ یا کتسیاس پزشک نامی و از خویشان بقراط بنیانگذار طب علمی بوده و در حدود سال ۴۱۴ پ. م. به اسارت ایرانیان درآمد و به دربار داریوشدوم منتقل گشت و پس از مدتی به دربار اردشیردوم معروف به آگامِمنون هفده سال زندگی کرد. از تألیفات وی یکی پرسیکا یا تاریخپارس و دیگر شرح مختصری درباره هندوستان بنام ایندیکا میباشد.
جملاتی از کاربرد کلمه کتزیاس
به گفته کتزیاس (۴۴۱–۳۹۲ق. م) نینوس پادشاه آشور تپوریان را مطیع خویش کرد.
هخامنش، ساتراپ مصر و یکی از برادران خشایارشا، ارتش عظیمی فراهم آورد و به سوی شورشیان تاخت. در سال ۴۶۰ پ.م. جنگ شدیدی در ناحیه پاپرمیس رخ داد، به گفته کتزیاس تعداد سربازان ایرانی به چهارصد هزار نفر میرسید که بدون شک این رقم مبالغهآمیز است. ایرانیها هشتاد کشتی نیز در اختیار داشتند که بیست فروند آن به ضمیمه ملوانهایش توسط مصریها بازداشت شدند. تعداد سی فروند کشتی دیگر نیز غرق شدند. هرودوت بیست سال بعد از جنگ، از صحنه آن در ناحیه پاپرمیس دیدن کرده بود و نوشته میدان جنگ هنوز از جمجمه سربازهای کشته شده پوشیده شده بود. سپاهیان ایرانی بهطور کامل شکست خوردند و هخامنش کشته شد. مصریها پیکر او را برای اردشیر، فرستادند تا از این راه شاه بزرگ را مورد تمسخر قرار دهند.
در نبرد کوناکسا، او دومین فرمانده کوروش بود و فرماندهی سپاه چپ را بر عهده داشت. به گفته کتزیاس، زمانی که کوروش موفق به زخمی کردن اردشیر شد، او در کنار کوروش بود، اما این بعید است. این باعث میشود که او در سمت راست سپاه، در کنار کوروش قرار بگیرد، و گزنفون و دیودور هر دو موافق هستند که او در سمت چپ بود، که سبب شود مقداری دورتر از این صحنه باشد.
دیگر مورخان یونانی چون پلیبیوس، کتزیاس، ژوستین و گزنفون نیز دربارهٔ هگمتانه مطالبی جمعآوری کردهاند. دیااکو پس از اینکه هگمتانه را به پایتختی خود برگزید، تصمیم به ساخت قصری عظیم و مستحکم، به صورت هفت قلعهٔ تودرتو، گرفت. بهطوریکه کاخ پادشاهی و خزانه، در درون قلعهٔ هفتم قرار داشته باشند. دیااکو، به تقلید از رنگآمیزی قصرهای بابلی، دستور داده بود کنگرههای هر قلعه را به رنگی مخصوص درآورند.