کتان
معنی کلمه کتان در لغت نامه دهخدا

کتان

معنی کلمه کتان در لغت نامه دهخدا

کتان. [ ک َت ْ تا / ک َ ] ( ع اِ ) نباتی است بقدر ذرعی ، ساق و برگش باریک و گلش لاجوردی است و پوست وی را همچون پنبه ریسند و جامه اش معتدل است در گرمی و سردی و خشکی و به اندام نچسبد و رافع حرارت و باعث تقلیل خوی است. ( از منتهی الارب ). اعشی الف آن را بضرورت حذف کرده و ( کتن ) آورده است. ( از اقرب الموارد ). نباتی است بقدر ذرعی ، ساق و برگش باریک و گلش لاجوردی و قبه های او قریب به جوزی و پر از تخم و پوست او را مانند پنبه تابیده لباس ترتیب می دهند. ( تحفه حکیم مؤمن ). بوته معروفی است که بنی نوع بشر با زحمت فوق العاده فواید کلیه از آن برده اند کتان نازک و لطیف مصر که از این گیاه ساخته می شد از حیث خوبی و لطافت در نوشتجات مقدسه مذکور است. ( قاموس کتاب مقدس ). کتان از تیره کتانیان می باشد و گلهای آبی رنگ آن پنج قسمتی و دارای پنج کاس برگ و ده پرچم و تخمدان پنج خانه است که هر یک دارای رشته های بافتنی بسیار مفید است و دانه های آن دارای ماده لعابی و روغنی مخصوص است که بسرعت در هوا خشک می شود و در نقاشی به نام روغن بزرک به کار می رود. ( گیاه شناسی گل گلاب ص 215 ). گیاهی است از تیره کتانیان که یکی از تیره های نزدیک به سدابیان است. برخی از گونه های این گیاه بصورت درختچه نیز در می آیند. برگهایش متناوب و کامل و باریک و بشکل سر نیزه است. گلهایش دارای تقسیمات پنج تایی و زردیا آبی سفید است. گل کتان صبح زود شکفته می گردد و بعد از ظهر بسته می شود. گل آذینش خوشه یی است. میوه اش بشکل کپسول است و حامل ده دانه بیضی شکل صاف قهوه یی رنگ میباشد. ساقه کتان دارای الیافی است که از آنها در نساجی استفاده می کنند و پارچه های براق و مرغوب از آنها تهیه می نمایند. از دانه کتان روغنی میگیرندکه در هوا زود خشک می شود و در نقاشی مورد استعمال دارد و به نام روغن بزرک در بازار عرضه میگردد. کتان از گیاهان بومی نواحی بحرالرومی و قفقاز و خاور نزدیک و خاور میانه است و از بیش از 5 هزار سال قبل الیافش مورد استفاده بشر قرار گرفته است این گیاه بیشتر در آب و هوای مرطوب می روید ( سواحل بحر خزر در ایران بهترین نقطه جهت پرورش کتان است ). در حدود صد گونه از این گیاه شناخته شده است. ( فرهنگ فارسی معین ).
- کتان ابریشم نما؛ کتان زلاند جدید. ( از فرهنگ فارسی معین ). رجوع به کتان زلاند جدید شود.
- کتان زلاند جدید ؛کتان ابریشم نما. گیاهی است از تیره سوسنی ها که زیبا و پایا و دارای ریشه های ستبر و محتوی اندوخته های گیاهی و برگهای منشعب از ریشه است. مجموعه برگها منظره بادبزن را دارند. گلهایش زرد رنگ و نسبةً درشت است. درازی برگهای این گیاه گاهی تا دو متر هم می رسد. از برگهای آن الیاف بسیار ظریفی حاصل می شود که در تهیه منسوجات ظریف بکار می رود ولی عیب الیاف این گیاه آن است که بسیار زود فاسد می شود و بنابراین منسوجات حاصل از آنها کم مقاومت و بی دوام است بطوری که از نام این گیاه پیداست خاص جزایر زلاند جدید است. ( فرهنگ فارسی معین ). || نوعی از جامه باشد که آن را از علف بافند طبیعت آن سرد و خشک است و پوشیدنش نشف رطوبت و عرق از بدن می کند. گویند اگر کسی خواهد که بدن او لاغر شود در زمستان جامه کتان نو پوشد و در تابستان جامه کتان شسته و اگر خواهد که لاغر نشود بر عکس یعنی در زمستان جامه کتان شسته بپوشد و در تابستان نو. ( برهان ). نوعی از جامه باریک که از پوست گیاهی بافند. ( غیاث اللغات ). جامه ای است معروف که شاعران پاره شدن آن به سبب نور ماه گفته اند و بعضی گویند که مکرر آزموده شده که این معنی را اصل نیست و بعضی گویند که جامه مذکور را از پوست ساق درخت کتان بافند چنانکه در شرح نصاب نوشته شده است که در بعضی بلاد پوست ساق درخت کشیده و ریشه ریشه کرده مثل پشم و پنبه ریسند و از آن جامه می بافند و آن جامه در مهتاب قوت ندارد. ( آنندراج ). نوعی پارچه که از کتان سازندبدین معنی که ساقه های کتان را در آب می خیسانند و ازآن رشته های سفید حاصل می کنند و آنها را بافته پارچه های کتان بدست می آورند. ( فرهنگ فارسی معین ) : و از بصره نعلین خیزد و فوطه های نیک و جامه های کتان. ( حدود العالم ). و جامه ایشان ( صقلابیان ) بیشتر کتان است. ( حدود العالم ).

معنی کلمه کتان در فرهنگ معین

(کَ یا کِ تّ ) [ ع . ] (اِ. ) گیاهیست با ساقه های باریک و بلند و برگ های باریک و نوک تیز و گل هایی به رنگ آبی یا سفید. از دانه های این گیاه روغن گرفته می شود و از الیاف آن برای بافت پارچه استفاده می شود.

معنی کلمه کتان در فرهنگ عمید

گیاهی یک ساله با گل های آبی یا سفید و ساقه های بلند و باریک که از تخم آن روغن و از ساقۀ آن الیاف به دست می آورند.

معنی کلمه کتان در فرهنگ فارسی

( اسم ) ۱ - گیاهی است از تیر. کتانیان که یکی از تیره های نزدیک به سدا بیان است . برخی از گونه های این گیاه بصورت درختچه نیز در میایند . برگها یش متناوب و کامل و باریک و بشکل سر نیزه است . گلها یش دارای تقسیمات ۵ تایی و زرد یا آبی سفید است . گل کتان صبح زود شکفته میگردد و بعد از ظهر مجددا بسته میشود . گل آذینش خوشه یی است . میوه اش بشکل کپسول است و حامل ده دان. بیضی شکل صاف قهوه یی رنگ میباشد . ساق. کتان دارای الیافی است که از آنها در نساجی استفاده میکنند و پارچه های براق و مرغوب از آنها میکنند مینمایند . از دان. کتان روغنی میگیرند که در هوا زود خشک میشود و در نقاشی مورد استعمال دارد و بنام روغن بزرک در بازار عرضه میگردد . کتان از گیاهان بومی نواحی بحر الرومی و قفقاز و خاور نزدیک و خاور میانه است و از بیش از ۵ هزار سال قبل الیافش مورد استفاد. بشر قرار گرفته است . این گیاه بیشتر در آب و هوای معتدل و مرطوب میروید ( سواحل بحر خزر در ایران بهترین نقطه جهت پرورش کتان است ) . در حدود ۱٠٠ گونه از این گیاه شناخته شده است فارق ملسج کتان معمولی . یا کتان ابریشم نما . یا کتان زند جدید . گیاهی است از تیر. سوسنی ها که گیاهی زیبا و پایا و دارای ریشه های ستبر و محتوی اندوخته های گیاهی و برگها ی منشعب از ریشه است . مجموع. برگها منظر. باد بزن را دارند . گلها یش زرد رنگ و نسبه درشت است . درازای برگها ی این گیاه گاهی تا ۲ متر هم میرسد . از برگها ی آن الیاف بسیار ظریفی حاصل میشود که در تهی. منسوجات ظریف بکار میرود ولی عیب الیاف این گیاه آن است که بسیار زود فاسد میشوند و بنابر این منسوجات حاصل از آنها کم مقاومت و بی دوام است . بطور یکه از نام این گیاه پیدا است خاص جزایر زند جدید است کتان ابریشم نما کتان زیلند الجدیده . یا کتان معمولی . یا کتان وحشی . ۲ - نوعی پارچه که از کتان سازند بدین معنی که ساقه های کتان را در آب می خیسانند و از آن رشته های سفید ی حاصل میکنند و آنها را بافته پارچه کتانی بدست میاورند . یا کتان مثقالی . نوعی کتان بغایت نازک و لطیف : [ ز کتان مثقالی خانه بافت زده کوهه بر کوهه چون کوه قاف ] . ( نظامی )
مخفف که تان

معنی کلمه کتان در فرهنگستان زبان و ادب

{Linum, flax} [گیاهان دارویی] سرده ای از کتانیان شامل گیاهان علفی یا بوته ای یک ساله یا دوساله یا چندساله با برگ های سر نیزه ای باریک غالباً متناوب و به ندرت متقابل و با حاشیۀ صاف و بی دُم برگ با رگبرگ های موازی و گل آذین گرزن یا سنبله با گل های دارای 5 گلبرگ و ک...

معنی کلمه کتان در دانشنامه عمومی

گیاه کتان ( نام علمی: Linum usitatissimum ) ( به انگلیسی: Flax ) یا بَزرَگ[ نیازمند منبع] ، از دسته گیاهان گلدار، رده دولپه ای ها، راسته مالپیگی سانان، تیره کتانیان، سرده کتان می باشد. کتان اصالتاً متعلق به سرزمین های ساحل مدیترانه شرقی تا کشور هندوستان می باشد و احتمالاً برای نخستین بار در منطقه هلال حاصلخیز توسط کشاورزان پرورش یافت. گیاه کتان به شکل گسترده ای در اتیوپی و مصر باستان کشت می گردید. در کشور گرجستان، در غارهایی که متعلق به دوران ماقبل تاریخ است، کتان های خشک شده ای کشف شده است که مربوط به ۳۰ هزار سال پیش از میلاد است. کانادا، چین، روسیه، هند، انگلستان، آمریکا، اتیوپی، قزاقستان، اوکراین و آرژانتین به ترتیب ده کشور برتر تولیدکننده کتان در جهان هستند.
مغز گردو و بذر کتان دارای بیشترین اندازه اسید چرب امگا ۳ در میان مواد غذایی گیاهی هستند.
الیاف کتان از ساقهٔ گیاهی به همین نام ( به انگلیسی فلکس ) استخراج می شوند. کتان به عنوان یک گیاه زینتی در باغ رشد می کند. الیاف کتان بیشتر از پارچه کتانی کاربرد دارد. کشت این گیاه به طور سالیانه انجام می گیرد و حداکثر رشد طولی آن در حدود ۱۲۰ سانتی متر است و قطر ساقهٔ آن ۱/۸ تا ۱/۱۶ اینچ است. قسمت بالای ساقه دارای شاخه های متعددی است و در روی این شاخه ها، گل هایی به رنگ های سفید، قرمز، بنفش ولاجوردی و آبی دیده می شود. کیفیت الیاف به مرغوبیت زمین و شرایط جوّی بستگی دارد. این گیاه در هوای نسبتاً سرد و رطوبی و وجود باران نسبتاً زیاد بهتر به عمل می آید. تخم کتان در ماه های اردیبهشت و خرداد کاشته می شود و مدت رشد آن سه ماه است. پرورش عمده کتان درکشورهای کانادا، چین، روسیه، هند، انگلستان و آمریکا است. ساختمان شیمیایی الیاف کتان مانند پنبه، سلولزی است ولی با وجود شباهت زیاد بین آنها، ساختمان ملکولی کتان از سه جهت از پنبه متفاوت است:
• ساختمان داخلی: دیاگرام اشعه ایکس نشان می دهد که آرایش مولکولی در ساختمان در ساختمان داخلی الیاف به مراتب بیشتر از پنبه و افزایش کریستالینیتی در ساختمان داخلی باعث شده است که خصوصیات آن با پنبه متفاوت باشد.
• الیاف کتان: دارای مواد غیر سلولزی بیشتری نسبت به پنبه است و ناخالصی های موجود در کتان عبارت اند از همی سلولز، چربی و مواد رنگی و غیره.
• ساختمان فیزیکی الیاف.
• کامبیوم: این قسمت دیوار نازکی است که سلول های کورتکس را از چوب جدا کرده است.
• چوب: این قسمت را سلول های ضخیم و چوبی کوتاه تشکیل می دهد که از نظر مکانیکی به رشد گیاه کمک می کند.
• پیت: این قسمت دیواره نازکی است که قسمت مرکزی ساقه را احاطه می کند و در مرکز آن روزنه ای است که در سراسر طول ساقه قرار دارد و هوا در آن جریان پیدا می کند.
کتان (پارچه). کتان ( به انگلیسی: Linen ) پارچه ساخته شده از الیاف گیاه کتان است.
کتان بسیار محکم و جاذب آب است و سریعتر از پنبه خشک می شود. به دلیل این ویژگی ها، پوشیدن این پارچه در هوای گرم راحت است و برای استفاده در لباس ها ارزش زیادی دارد. این ماده همچنین دارای خصوصیات متمایز دیگری از جمله تمایل به چین و چروک برداشتن است. بسیاری از محصولات دیگر، از جمله وسایل مبلمان منزل، نیز اغلب از پارچه های کتانی ساخته می شوند.
به نظر می رسد پارچه های کتان از قدیمی ترین پارچه های موجود در جهان باشند. تاریخ آنها به هزاران سال قبل برمی گردد. الیاف کتان رنگی که در غاری در جنوب شرقی اروپا ( گرجستان امروزی ) یافت شده است، نشان می دهد استفاده از پارچه های کتان ممکن است به بیش از ۳۰ هزار سال پیش بازگردد. از کتان در تمدن های باستان از جمله بین النهرین و مصر باستان استفاده می شده است و همچنین از آن در کتاب مقدس مسیحیان یاد شده است. در قرن هجدهم و بعد از آن، صنعت کتان در اقتصاد چندین کشور در اروپا و همچنین مستعمرات آمریکا دارای اهمیت بود.
کتان (سرده). کتان ( نام علمی: Linum ) ، سرده ای متشکل از تقریباً ۲۰۰ گونه گیاهان گلدار از خانواده کتانیان است. آن ها بومی مناطق معتدل و مناطق نیمه گرمسیری جهان هستند. این گونه شامل کتان معمولی، الیاف کتان مورد استفاده در تولید پارچه کتانی و دانه های مورد استفاده در تولید روغن بذرک می شود.
گل بسیاری از گونه ها آبی یا زرد و به ندرت قرمز، سفید یا صورتی هستند؛ و در بعضی گونه ها هم چندرنگ هستند.
در هر غوزه کتان ۶ تا ۱۰ دانه وجود دارد. لارو انواعی از پروانه سانان مثل بید، بیدکلم و … منحصراً از کتان آبی به عنوان غذا استفاده می کنند.
بعضی از انواع بذرک ها از جمله کتان آبی، کتان لوئیسی، کتان قرمز و کتان طلائی به عنوان گیاه زینتی باغ کاشته می شوند.
• کتان Linum usitatissimum
• کتان آبی Linum narbonense
• کتان استرالیایی Linum marginale
• کتان پری Linum catharticum
• کتان جزایر گالاپاگوس Linum cratericola
• کتان صورتی کرکین Linum pubescens
• کتان طلائی Linum flavum
• کتان علف زار Linum pratense
• کتان قرمز Linum grandiflorum
• کتان کمرنگ Linum bienne
• کتان لوئیسی Linum lewisii
معنی کلمه کتان در فرهنگ معین
معنی کلمه کتان در فرهنگ عمید
معنی کلمه کتان در فرهنگ فارسی
معنی کلمه کتان در فرهنگستان زبان و ادب
معنی کلمه کتان در دانشنامه عمومی
معنی کلمه کتان در دانشنامه آزاد فارسی

معنی کلمه کتان در دانشنامه آزاد فارسی

کَتان (flax)
گروهی از گیاهان خانوادۀ کتانیان۱، از جنس۲ لینوم Linum. گونۀ زراعی آن لینوم L. usitatissimum است. تاریخچه زراعت کتان به ۱۰هزار تا ۱۵هزار سال قبل از میلاد مسیح می رسد. از ساقۀ این گیاه الیاف کتان و از دانۀ آن روغن بزرک به دست می آورند. روغن بزرک در نقاشی و پرداخت چوب کاربرد دارد. بلندی ساقۀ آن به ۶۰ سانتی متر می رسد و برگ هایش کوچک و گل هایش آبی رنگ است. پس از استخراج روغن، از تفالۀ دانۀ کتان خوراک دام تهیه می کنند. ساقۀ گیاه را پس از برداشت در آب می خیسانند، خشک می کنند، به صورت گلوله درمی آورند، و الیاف را از مغز چوب جدا می کنند، سپس، الیاف بلند را می بافند و از آن ها نخ به دست می آورند که استحکام آن دو برابر استحکام پنبه است و برای توری بافی مناسب تر است. از الیاف کوتاه کتان برای تولید کاغذ استفاده می کنند. تولید سالانۀ کتان در جهان به ۶۰هزار تن می رسد. تولیدات کتان در روسیه، اوکراین، بلاروس، و لاتویا (لتونی)۳ نزدیک به ۵۰ درصد تولید سالانۀ جهانی است. تولیدکنندگان دیگر عبارت اند از هلند، ایرلند شمالی، و بلژیک. ایران از قدیم الایام از مراکز بزرگ کتان بافی بوده است، چنان که کازرون را دمیاط عجم می گفته اند و آن را با مراکز بزرگ کتان بافی در مصر مقایسه می کرده اند. آریایی ها علاقه ای به پوشیدن لباس هایی با منشأ حیوانی نداشته اند. از این رو، لباس های کتانی بین آن ها رواج فراوان داشته است. در تابوتی متعلق به یکی از بزرگان ایلامی در قرن ۸پ م، در حفاری های ناحیۀ ارجان، در نزدیک بهبهان، مقداری پارچۀ طرح دار کتان به دست آمده است. براساس برخی عقاید خرافی، لباس کتانی در نور مهتاب پاره می شود. این عقیده حتّی به اشعار شاعران کشور راه یافته است.
LinaceaegenusLatvia

معنی کلمه کتان در ویکی واژه

lino
cotone
گیاهیست با ساقه‌های باریک و بلند و برگ‌های باریک و نوک تیز و گل‌هایی به رنگ آبی یا سفید. از دانه‌های این گیاه روغن گرفته می‌شود و از الیاف آن برای بافت پارچه استفاده می‌شود.

جملاتی از کاربرد کلمه کتان

در گذشته جامعه یهودی این شهر مشغول به تولید کتان بوده‌اند.
مخور ای یار نه لوزینه ونه شهدش مخر ای دوست نه کرباس ونه کتانش
خیال آن رخ چون ماه تابان کتان سازد به دلها جامۀ جان
شیخ الاسلام گفت: که امیرالمومنین علی کرم اللّه وجهه، بر مجلس حسن بصری بگذشت وی سخن می‌گفت خلق را. علی ویرا گفت: حسن! چه چیز نماید ترا ایذر؟ گفت: علم. «گفت» چه چیز بدارد ترا ایذر؟ گفت: ورع و تقوی.گفت: چه چیز فرو دارد ترا از ایذر؟ گفت. طمع. گفت سخن گوی! کی چون تو سخن باید گفت. یعنی ترا روا باشد کی سخن گویی که به بصیرت ای! از کتانی ٭ پرسیدند: کی مرد کی ازین سخن باید گفت؟ گفت: آن وقت کی از حق دریابد تا خلق از وی دریابد. قل هذه سبیلی ادعوا الی اللّه علی بصیرة انا و من اتبعنی و لا تکن من الغافلین واغظ علیهم قولاً سدیداً قولاً بلیغاً. قولاً معروفاً.
برگ عیش عاشقان از برگریزان فناست از فروغ ماه دامان کتان پر گل شود
شده مشهور در قلمرو عشق به رفوکاری کتان مهتاب
الینکتان ۹٫۸۸ کیلومترمربع مساحت و ۳۴۴ نفر جمعیت دارد و ۹۸ متر بالاتر از سطح دریا واقع شده‌است.
با دلم کرد آنچه رویش درجهان کرده کی مهتاب تابان با کتان
اگر نه رنگ از گل تو دارد بهار موهومِ هستی ما به پردهٔ چاک این کتان‌ها فروغ ماهِ که می‌خرامد
نام کیتون از یونانی آمده و خود آن وام‌واژه‌ای است از زبان‌های سامی که ریشهٔ آن به سومری می‌رسد و به معنی و هم‌ریشه با همان واژهٔ کتان است.
پگاه آهنگرانی اولین بار در ۶ سالگی در فیلم گربهٔ آوازخوان (به کارگردانی کامبوزیا پرتوی) در سال ۱۳۶۹ جلوی دوربین بازی کرد. اما در دومین بازی کارنامهٔ هنری‌اش در ۱۵ سالگی بود که درخشید: بازی در نقش تداعی در فیلم دختری با کفش‌های کتانی نظرات مثبتی را برای او در پی داشت. تاجایی‌که جایزهٔ بهترین بازیگر زن را از جشنواره فیلم قاهره، جایزهٔ بهترین بازیگر از جشن دنیای تصویر، دیپلم افتخار از جشنواره بین‌المللی فیلم اجتماعی آبادان و جایزهٔ بهترین نقش‌آفرینی از جشنواره فیلم‌های کودکان و نوجوانان اصفهان را در سال ۱۳۷۸ به دست آورد.
عیش‌ها دارد عدم‌فرسایی اجزایِ من جوشِ مهتاب‌ست هرجا پنبه شد تارِ کتان
و آنکه با تدبیر رأی او توان گفتن کنون کز کتان دست تعدی هست کوته ماه را
در خیالش محو شد آثار من این‌کتان را شست آخر نور ماه