کتابت

در کتابت نام او را اسم اعظم کرده اند زانکه حق را نامی از نام علی اعظم نبود

و اما خاصی کتابت مر مردم را نیز به دو روی است : یکی بدان روی که مر هیچ جانور دیگر اندر نبشتن- اعنی گفتار خویش را (به) فعل آوردن و نمودن- بهره نیست البته و این صناعت خاص (مر) مردم راست، و دیگر بدان روی که کتابت مر همه را نیست- چنانکه قول مر همه مردم راست- بل کتابت مر بعضی را از مردم هست و بعضی را نیست و نه همه مردمی نبشته را بتوانند خواندن و نه هر مردمی بتوانند نوشتن.

وه که حال درون ریش جلال به کتابت نمی توان آورد

برآر کامم از آن لعل بی کرشمه و ابرو که خود سؤال گدا را چه حاجت است کتابت

در مقابل ۳۲ حرف فارسی، زبان عبری تنها ۲۲ حرف دارد. این کمبود، هرچند در خوانش نسخه حاضر مشکلی ایجاد نمی‌کند، اما در خواندن و نوشتن با الفبای عبری، مشکلاتی بروز می‌کند. مبدعان این نوع ادبیات برای جبران این کمبود، بر روی پاره‌ای از حروف عبری، علایمی قرار می‌دادند. البته نباید این علایم را با نقطه‌ها و خطوطی که در کتابت عبری جنبه اعراب دارد، اشتباه کرد. همچنین دربارهٔ متون و اسناد عبری-پهلوی، عبری-عربی و عبری-بِربر در برخی منابع اطلاعات ارزشمندی ارائه شده‌است.

کرد دلگیر سفرپای گرانخواب، مرا هیچ کس با قلم کند کتابت نکند!

برای یافتن وی بدست باد صبا کتابتم به خراسان و ساوه و قم شد

قول هفدهم: اندر قول و کتابت خدای.

قضا کاتبست و نکویی ‌کتابت رخ یار من صفحه تارتو مسطر

زبان ترکیِ ترکمنی با داشتن هفت‌میلیون گویش‌ور در کشورهای ترکمنستان، ایران، افغانستان، عراق و سوریه یکی از زبان‌های عمده قومی در این منطقه به‌شمار می‌رود. ترکمنی از جمله زبان‌هایی است که ادبیات آنان در درازای تاریخ، کم‌تر بر کتابت و آثار نوشتاری مبتنی بوده‌است. هم‌چنین جوامع ترکمن‌زبان در کشورهای مختلفی پراکنده‌اند. به همین علت، امروزه شاهد کتابت زبان ترکمنی با خطوط مختلف عربی، روسی و لاتین می‌باشیم.

به مدت بیش از هزار سال زبان ترکی استانبولی با استفاده از الفبای ترکی عثمانی که مبتنی بر خط عربی بود کتابت می‌شد. این خط برای نوشتن واژگان فارسی و عربی که میزان قابل توجهی از زبان ترکی عثمانی را تشکیل می‌دادند بسیار مناسب بود، اما برای نوشتن واژگان اصیل ترکی مناسب نبود. خط عربی برای نشان دادن واجهای ترکی ناکافی و ناقص به نظر می‌رسید. برای برخی از واج‌ها چهار علامت مختلف (ز، ذ، ض، ظ) وجود داشت در حالی‌که برخی دیگر از واج‌ها را اصلاً نمی‌شد نمایش داد. با رواج یافتن تلگراف و صنعت چاپ در قرن نوزدهم ضعف‌های بیشتری از خط عربی نمایان شد.

و اکنون که مر این حال را به برهان های آفرینشی تقریر کردیم، خواهیم کز آنچه ما را بر آن واقف کردند از کتابت الهی آن مقدار که مر آن را اندر این کتاب بشاید گفتن بگوییم و ثواب بر آن از خدای چشم داریم. گوییم که رسول مصطفی (ع) مر خلق را دعوت کرد سوی یگانگی خدای تعالی و اقرار بدان و به نبوت خویش، و گفت : بگویید لااله الا الله محمد رسول الله، و این قول از نظم رسول بود بر مقتضای دو آیت که فرمان خدای تعالی گزارد: یکی آن که به فرمان خدای تعالی گفت، قوله: (فاعلم انه لا اله الا الله) و دیگر گفت، قوله: (محمد رسول الله و الذین معه اشداء علی الکفار). پس رسول (ع) مر این قول را که بنیاد دین حق بر آن است و اندر دار (اسلام) آن کس آید که مر این را بگویید، از این دو آیت گرفته است. و هم بر این نسق است آن آیت که گفت، قوله: (قل انما انا بشر مثلکم یوحی الی انما الهکم اله وحد) و دیگر آیت (که) گفت: (قل یایها الناس انی رسول الله الیکم جمیعا). و مر این آیت ها را رسول از این کتابت الهی بر خواند و راست گفت که این همی خدای گوید.