کبیر

پس به تکبیر دست ها بردار کز تو کافی بود همین مقدار

چون خروس عشق در بام نظر تکبیر خواند از درون لبیک طاعت زن ز بیرون های و هو کن

گشته چون روز قیامت مجتمع خلق عالم از صغیر و از کبیر

الا ای نسیم سحر، پیش از آن که خیزد به تکبیر بانگ خروس

سیمای تو داده داد تکبیر بالای تو کرده کار تهلیل

کردیم دگر شیوۀ رندی آغاز تکبیر زدیم چار بر پنج نماز

ز ذکر تو ورق خطبه گر بشوید دهر سلام جمعه به تکبیر صور مقرون باد

مگر با رای تو پهلو همی زد صبح کوته عمر از آن تکبیرها در روی او از هر مکان خیزد

مردی در پیش جنید آمد و گفت: نوری چندین روز است تا در غلبات وجد خویش برفته، و ولهی عظیم او را فرا گرفته، و سلطان حقیقت بر وی مستولی شده، همانا که بنقطه جمع رسیده. جنید گفت: که با این همه در وقت نماز چونست و چه میکند؟ گفت چون وقت نماز درآید تکبیر بندد، و نماز بشرط خویش بگزارد، و در آن خللی نیارد. جنید: گفت الحمد للَّه که شیطان بدو دست نیافتست، و راه بر وی نزده. آن دقت او عین حقیقت است، و حرکت او جمال طریقت است، و نفس او نقطه جمع است.

و قیل: نزلت فی زکاة الفطر و صلاة العید و التّکبیر فیه و یروی هذا عن عمرو بن عوف المزنی عن رسول اللَّه (ص) و عن ابی العالیة و عمر بن عبد العزیز و غیرهم. و فی هذا التّفسیر نظر و اضطراب لانّ هذه السّورة فی قول اکثر العلماء مکیّة و لم یکن بمکّة صوم و لا زکاة فطر و لا عید الّا ان تکون السّورة مدنیّة و هو فی قول بعضهم. و قال بعض الفقهاء من المتأخّرین: یجوز ان یکون النّزول سابقا علی الحکم کما قال: وَ أَنْتَ حِلٌّ بِهذَا الْبَلَدِ فالسّورة مکیّة و ظهر اثر الحلّ یوم الفتح حتّی‌