چهار طاق

چهار طاق فلک بی طناب از آن ماندست که در گلوی تو کرد ای سلیم قلب طناب

بر اصل چهار طاق عناصر به پای کرد نُه پوشش فلک همه از رایش استوار

از دیگر آثار کهن و رازآلود این روستا نیز می توان به معبد تخریب شده و خرابه ای اشاره کرد که در میان روستاییان به دلیل داشتن چهار طاق در 4 جهت اصلی به چهارطاق معروف گشته است. خرابه ای که شاید بتوان عجیب ترین نقطه این روستا عنوان کرد زیرا در شعاع 5 متری دیوارهای این معبد هیچگونه گیاهی قادر به رشد نیست و هر گونه کشت و کشاورزی رو به نیستی می رود. لازم به ذکر است که بررسی کارشناسان نشان داده قدمت این بنا به پیش از زمان هخامنشیان بر می گردد زیرا در این خرابه آثاری از وجود آیین های گبری(کافرانی که پیش از دین زرتشت به قربانی کردن افراد اعتقاد داشته اند) یافت شده است.

و روز چهارشنبه هفدهم صفر پس از بار خلوتی کرد امیر با وزیر و صاحب دیوان رسالت و اولیا و حشم، و خواجه حسین میکائیل‌ نیز آنجا بود، و رای زدند در معنی حرکت و قرار گرفت بدانکه سوی مرو رفته آید و برین بازپراگندند. و خواجه حسین وکیل شغل بساخت‌ و بیستم این ماه سوی مرو برفت تا مثال دهد علوفات‌ بتمامی ساختن، چنانکه هیچ بینوائی نباشد، چون رایت منصور آنجا رسد. و پس از رفتن او تا سه روز امیر فرمود تا سرای پرده بر راه مرو بزدند بر سه فرسنگی لشکرگاه. و سده‌ نزدیک بود، اشتران سلطانی را و از آن همه لشکر بصحرا بردند و گز کشیدن گرفتند تا سده کرده آید و پس از آن حرکت کرده آید. و گز میآوردند در صحرایی که جوی آب بزرگ بود، بر آن برف میافکندند تا ببالای قلعتی‌ برآمد. و چهار طاقها بساختند از چوب سخت بلند و آنرا بگز بیاگندند و گز دیگر جمع کردند که سخت بسیار بود و ببالای کوهی برآمد بزرگ. واله‌ بسیار و کبوتر و آنچه رسم است از دارات‌ این شب بدست کردند .

به باز همّت عالی اگر بپیمایی چهار طاق فلک جمله کم ز یک رش باد

همیشه تا که به تقدیر صنع بی علت بود فراخته این چهار طاق سیع شداد

بناهای اولیه بودایی دوام نسبتاَ بیشتری به بناهای اسلامی داشته‌اند مثل تخت رستم. طول آن ۴۶ متر عرض ۲۷ متر و ارتفاع ۱۵ متر است. چهار طاق مدور در داخل غرق شده و چهار خروجی از بیرون به داخل طراحی شده‌است. پایه ساختمان از آجرهای خشک شده در برابر آفتاب با ۶۰ سانتی‌متر مربع مساحت و ۱۰۰ تا ۱۳۹ میلی‌متر ضخامت ساخته شده‌است. تخت رستم در نقشه به صورت گول شکل و دارای اضلاع ناهموار است. ظاهراً از گل پیس (یعنی گلی مخلوط با کاه و گودال) ساخته شده‌است. ممکن است در این ویرانه‌ها ناوا ویهارا را که توسط دیپلومات چینی ژانگ چیان توصیف شده‌است، بشناسیم. بقایای بسیاری از برج‌های دیگر نیز در سایت وجود دارد.

چهار طاق سرچشمه ساخت و ز توفیق چهار طاق سرچشمه سال هجرت دان

بخش پایینی ایوان دارای کاشی‌کاری جدیدتری است شامل چهار طاقنمای کاشی‌کاری شده‌است. همچنین در طرفین درب ورودی حرم که در سمت غرب ایوان واقع شده‌است دو طاقنما با کاشی‌های لاجوردی وجود دارد که طاقنمای سمت راست، زیارتنامهٔ یحیی بن موسی و طاقنمای سمت چپ دعای اذن دخول می‌باشد. همچنین دو طاقنمای دیگر یکی در ضلع شمالی ایوان شامل سورهٔ توحید و دیگری در ضلع جنوبی شامل آیه الکرسی وجود دارد. در شمال و جنوب ایوان دو راهرو ایوان را به صحن مرتبط می‌سازد.

شخص پنجم به شاه انجم گفت کای فلک با چهار طاق تو جفت

چو قلع گردد میخ طناب دهر دو رنگ چهار طاق عناصر شود شکسته ستون

گویندکه: اندر وقت بومسلم مروزی درویشی بیگناه را به تهمت دزدی بگرفتند و به چهار طاق مرو باز داشتند چون شب اندر آمد، بومسلم پیغمبر را علیه السّلام به خواب دید که وی را گفت: «یا با مسلم، مرا خداوند به تو فرستاده است که دوستی از دوستان من بی جرمی اندر زندان توست. برخیز و وی را بیرون آر.» بومسلم از خواب بجست و سر و پای برهنه به در زندان دوید و بفرمود تا در بگشادند و آن درویش را بیرون آورد و از وی عذر خواست و گفت: «حاجتی بخواه.» درویش گفت: «ایّها الأمیر، کسی که او خداوندی دارد که چنین نیم شبان بومسلم را سر و پا برهنه از بستر گرم برانگیزد و بفرستد تا او را از بلاها برهاند روا باشد که او از دیگری سؤال کند و حاجت خواهد؟» بومسلم گریان گشت و درویش برفت.

خیمۀ هفت پشت گردونرا پوشش این چهار طاق کند