چلیپا
معنی کلمه چلیپا در لغت نامه دهخدا

چلیپا

معنی کلمه چلیپا در لغت نامه دهخدا

چلیپا. [ چ َ ] ( اِ ) صلیب باشد. ( فرهنگ اسدی ). صلیب نصاری باشد وآن داری است که به اعتقاد ایشان عیسی علیه السلام رابرآن کشیده صلیب کرده اند، و مشابه ترسایان از طلا و نقره سازند و به جهت تیمن و تبرک برگردن آویزند. ( از برهان ). صلیب را گویند که نصاری دارند. ( جهانگیری ). چوب چهارگوشه و سه گوشه که بصورت داری است که بعقیده ٔنصاری حضرت عیسی را علی نبینا و علیه السلام بر آن کشیده اند. ( از رشیدی ). چوبی باشد به صورت داری چهارگوشه که به عقیده نصاری حضرت عیسی ( ع ) را بر آن کشیده اند و صلیب معرب آن است. ( انجمن آرا ) ( آنندراج ) ( غیاث ). خاج و صلیب نصاری که چوبی باشد چهارگوشه و به شکل دار یعنی داری که به اعتقاد عیسویان حضرت مسیح را برآن کشیده اند. ( ناظم الاطباء ) : و آن چوب را که گفتند عیسی را بر آن بردار کردیم ملک برگرفت و قبله ساخت و آن چلیپاست که ترسایان دارند و چون نماز کنند اندر پیش خویش دارند. و ترسایان ایدون دعوی کنندکه عیسی را برآن چوب بر دار کردند. ( ترجمه طبری بلعمی ). قیصر... دستی خلعت فرستاد از جامه خاص خویش دیبای نسیج منقش به نقش چلیپا. ( ترجمه طبری بلعمی ).
آن زاغ را نگه کن چون می پرد( ! )
مانند یکی قیرگون چلیپا.عماره مروزی ( از فرهنگ اسدی ).به هامون سپاه و چلیپا نماند
به دژها صلیب و سکوبا نماند.فردوسی.که اوریغ بد نام آن شارسان
بدو در چلیپا و بیمارسان.فردوسی.چو بر جامه ما چلیپا بود
نشست اندر آیین ترسا بود.فردوسی.چو مهر از بر نامه بنهاد گفت
که با من مسیح و چلیپاست جفت.فردوسی.بود تا مایه ایمان شهادت
بود تا قبله ترسا چلیپا.فرخی.بندد کمر وسجده کند زلف سیاهش
چون از لب و انگشت کند شکل چلیپا.معزی.گر چلیپا داشتی آواز درد
هفت زنار از نهان دربستمی.خاقانی.به دست آرم عصای دست موسی
بسازم زان عصا شکل چلیپا.خاقانی.عیسی به مناجات به تسبیح خجل گشت
ترسا ز چلیپا و ز زنار برآمد.عطار.رجوع به چلیپاوش و چلیپاخم و چلیپا کردن و صلیب شود. || آنچه به شکل دار از طلا و نقره سازند و ترسایان بر گردن آویزند و بر سر او زنارنیز نصب کنند. ( ناظم الاطباء ). || سه گوشه ای باشد که براهمه و هنود از طلا و نقره و امثال آن سازند و به رشته زنار کشند. ( برهان ). سه گوشه شکلی از زر و نقره و مس و چوب و امثال آن که براهمه در زنار اندازند. ( از شرفنامه منیری ). سه گوشه ای که هنود و براهمه از طلا و نقره سازند و به رشته زنار کشند. ( ناظم الاطباء ) :

معنی کلمه چلیپا در فرهنگ معین

(چِ ) (اِ. ) ۱ - صلیب . ۲ - کنایه از: زلف معشوق . ۳ - نوعی ترکیب در خوشنویسی .

معنی کلمه چلیپا در فرهنگ عمید

= صلیب
۱. دو چوب متقاطع به شکل ┼ که در روم باستان برای اعدام محکومین استفاده می شد، چلیپا.
۲. نمادی به شکل ┼ که به اعتقاد مسیحیان عیسی را به آن آویخته اند و نزد آنان مقدس شمرده می شود، چلیپا.
۳. [مجاز] زلف معشوق.
۴. هر نقش یا طرح به شکل ┼.

معنی کلمه چلیپا در فرهنگ فارسی

صلیب، خاج، کنایه ازمعشوق، تشبیه شاعرانه

معنی کلمه چلیپا در فرهنگ اسم ها

اسم: چلیپا (دختر) (فارسی) (تلفظ: chalipa) (فارسی: چَلیپا) (انگلیسی: chalipa)
معنی: صلیب، کنایه از زلف معشوق است

معنی کلمه چلیپا در فرهنگستان زبان و ادب

{Becrux} [نجوم] ستارۀ بتاصلیب جنوبی که دومین ستارۀ درخشان صورت فلکی صلیب جنوبی است متـ . بتاصلیب جنوبی Beta Crucis مُمْهَظه mimosa
{chiasm/ chiasma} [علوم پایۀ پزشکی] حالت بخش ها یا ساختارهایی از بدن انسان که صلیب وار از روی یکدیگر یا از کنار یکدیگر عبور می کنند
[حمل ونقل ریلی] ← تقاطع چلیپا

معنی کلمه چلیپا در دانشنامه عمومی

چلیپا (صورت فلکی). چَلیپا ( crux ) ، که بیشتر به آن صلیب جنوبی ( Southern Cross ) می گویند، یکی از صورت های فلکی کوچک در میان ۸۸ صورت فلکی امروزی است و با اینحال یکی از جالب توجه ترین صورت های فلکی نیمکره جنوبی آسمان است. این صورت فلکی از سه سمت توسط صورت فلکی قنطورس احاطه شده است. چلیپا زمانی، طبق افسانه های یونان باستان جزئی از قنطورس شمرده می شد اما از قرن پانزدهم از آن جدا شد، بعد از سفر آمریگو وسپوچی به آمریکای جنوبی در سال ۱۵۰۱. وسپوچی نقشه دو ستاره را کشید، آلفا سانتور و بتا سانتور که تماماً جزئی از چلیپا شدند که البته این مشخصات در یونان قدیم به همین منوال بود. این صورت فلکی از دو جهت صورت فلکی ای استثنایی است. این صورت فلکی با وسعت ظاهری حدود ۶۸ درجه مربّع کوچک ترین صورت فلکی است. این صورت فلکی چگالی اختری ای حدود ۱۹٫۱۲ دارد که به طوری غیرعادی زیاد و بی مانند است که دلیل دیگر استثنایی بودن این صورت فلکیست.
در آسمان فلکی چلیپا در شمال صورت فلکی قنطورس قرار دارد. قنطورس به علت بزرگی شرق و جنوب شرقی و جنوب غربی چلیپا را نیز اشغال می کند. چلیپا در نیم کره جنوبی آسمان ( آسمان جنوبی ) قرار دارد. صورت فلکی مگس در شمال چلیپا و در غرب آن صور بادبان و شاه تخته قرار دارد. البته این صورت فلکی در انتهای مرئی راه شیری قرار دارد.
چلیپا (گیاه). چلیپا ( نام علمی: Matthiola longipetala ) نام یک گونه از سرده شب بو است.
چلیپا گیاهی از خانواده شب بو است که مثل گل تنباکو عطری شبیه به سوسن دارد و مناسب مناطق خنک و سرد است. عطر ملایم این گیاه از غروب شروع به منتشر شدن کرده و فضا اطرافش را خوشبو می کند.

معنی کلمه چلیپا در دانشنامه آزاد فارسی

چَلیپا (Crux)
صورت فلکی نیمکرۀ جنوبی آسمان. در تداول عام به صلیب جنوبی معروف است. در بین ۸۸ صورت فلکی از همه کوچک تر، اما یکی از درخشان ترین و معروف ترین آن هاست. این صورت فلکی بر پرچم استرالیا و نیوزیلند نقش بسته است. درخشان ترین ستاره های آن آلفا چلیپا (نیّرِ نعیم)، ستاره ای دوگانه در فاصلۀ تقریبی ۳۶۰ سال نوری از خورشید، و بتا چلیپا (مُمحِظه) اند. در نزدیکی بتا چلیپا، خوشۀ ستاره ای درخشانی، با نام «جعبۀ جواهر»، قرار دارد که جان هرشل آن را نام گذاری کرده است. سحابیِ تاریکِ «گونیِ زغال»، که سایه نمایی در مقابل پس زمینۀ ستاره ای درخشانِ راه شیری است، در محدودۀ این صورت فلکی است. چلیپا، که در یکی از درخشان ترین بخش های راه کهکشان قرار گرفته است، در ابتدا بخشی از قنطورس را تشکیل می داد و تا قرن ۱۵م به صورت جمع اختری مجزایی نام گذاری نشده بود. این صورت فلکی تا قرن ۱۷ صورت فلکی مستقلی به حساب نمی آمد.
چلیپا (گیاه). چَلیپا (گیاه)
گیاهانی یک ساله یا پایا، از جنس Matthiola، خانوادۀ شب بو. کرک دار و دارای گل های سرخ ـ ارغوانی، زرد یا رنگ پریده اند. این جنس در نقاط متفاوت ایران بیش از ده گونه دارد. این گیاهان به شب بوهای معطر وحشی نیز معروف اند. M.bicornis در شب معطر می شود. از شب بوی وحشی انواعی پرورشی ازجمله شب بوی پُرپر، شب بوی کم پر به دست آمده است.

معنی کلمه چلیپا در ویکی واژه

صلیب.
کنایه از: زلف معشوق.
نوعی ترکیب در خوشنویسی.
نام دختر ایرانی

جملاتی از کاربرد کلمه چلیپا

بعد از آن روی دل جمع نبیند آن کس که دمی گشت به آن زلف چلیپا مشغول
دامن عمر ابد را نتوان داد از دست شانه چون دست ازان زلف چلیپا برداشت؟
چون دیدمش که عید سده داشت چون مغان آتش ز لاله برگ و چلیپا ز عنبرش
بسحر چشم فسونگر عدوی زهادی بچین زلف چلیپا بلای برهمنی
گر به مسجد روم ابروی تو محراب من است ور به آتشکده زلف تو چلیپا دارم
باز مصطفی عربی رسول قرشی (ص) که فرستادند، بکافه خلق فرستادند، و جهانیان را همه از روی دعوت زیر علم نبوت و رسالت وی درآوردند، و فرمان آمد که: یا محمد! نومید مشو که تو رحمت جهانیانی، و امان بندگانی، تا نه بس روزگار بینی گروه گروه از عالمیان روی بعزت اسلام نهاده، و بساط ایمان در عالم گسترده، و خورشید شرع مقدّس از افق دولت نبوت تو برآمده، و بمکان عز تو و جاه و منزلت تو این دین اسلام قوی گشته، و رشته دولت آن با دامن ابد پیوسته: وَ رَأَیْتَ النَّاسَ یَدْخُلُونَ فِی دِینِ اللَّهِ أَفْواجاً. نوح همی گفت: بار خدایا! از کافران دیّار مگذار، و مصطفی قرشی (ص) همی گفت: بار خدایا! در عالم کفر مگذار. چون سید (ص) این دعا کرد، از حضرت عزت ندا آمد که: یا محمد! دل خوش دار، که اگر از دور فلک یک روز بیش نماند، و آن روز بوقت نماز دیگر رسیده باشد، جبرئیل را فرمایم، تا شاخ آفتاب درین میدان علی بگیرد، و نگذارد که شب آید، تا در آن باقی روز شادروان شرع ترا بشرق و غرب باز کشم، نه در هند و ثنی گذارم، نه در روم چلیپایی، نه در هیچ سینه ظلمت شرکی، نه در هیچ دل زحمت شکی، نه در پنجه شیری قهری، نه در نیش ماری زهری، و این کار در نیمه آخر خواهد بود که مصطفی (ص) گفته: «خیر هذه الامة اولها و آخرها».
این آرامگاه شامل چهار حجره در چهار جهت، نمای گنبدخانه چلیپایی شکل و اتاق‌های مجاور مربع شکل است. در حال حاضر این مکان زیارتگاه و محل برگزاری مجالس دراویش سلسله نعمت‌اللهی سلطان علیشاهی گنابادی (مجالس صبح جمعه) در شهر نیشابور است.
تا نبرد تیغ شمس الحق زنار تو را جان تو باشد از آن لطف و چلیپا دور دور
دیوانه راست سلسله شیرازه جنون دل را به آن دو زلف چلیپا گذاشتیم
حسن چلیپا مشهور به اسماعیل‌زاده (زاده ۱۳۰۱ زنجان _ درگذشته ۲۰ بهمن ۱۳۸۵) در تهران نقاش قهوه‌خانه‌ای ایرانی بود.
ترسا ز چلیپا و ز زُنار بر‌آمد در دین امان شد
یک طایفه ی رشته تسبیح گرفتند یک سلسله زنار و چلیپا بگزیرند