معنی کلمه چاشنی گیر در لغت نامه دهخدا
نگویم بوسه را میری بمن ده
لبت را چاشنی گیری بمن ده.نظامی.که ای جامگی خوار تدبیر من
ز جام سخن چاشنی گیر من.نظامی. || کسی که طعام را پیش از شاه خوردی تا زهرگین نبایدبودن. آنکه طعام را پیش از پادشاه میچشید. پَتِشخور. کسی که طعام یا شراب را اول بار برای تشخیص خوبی وبدی یا امتحان مسموم بودن و نبودن آن بچشد و پادشاهان پس از وی از آن مأکول یا مشروب بخورند :
پراکنده فرمای شب جای خواب
مخور هیچ بی چاشنی گیر آب.اسدی.تیغ شاه شرق باشد در مصاف خصم ملک
چاشنی گیرش اجل گردن کباب و خون شراب.سوزنی.بدست چاشنیگیری چو مهتاب
فرستادش ز شربتهای جلاب.نظامی. || خوانسالار. مائده سالار. حاکم مطبخ را گویند. ( برهان ). توشمال ؛ بترکی. ( برهان ). کسی که کار و خدمت مطبخ بر او مقرر شده باشد. ( آنندراج ). بکاول [ در هندوستان ]. ( برهان ) ( آنندراج ) :
در مجلس خوانش چاشنی گیر
جز جنت و نقلدان ندیده ست.خاقانی.چاشنی گیران از چشمه حیوان گوئی
شربت شاه سکندرسیر آمیخته اند.خاقانی.این بکاول نیست قطاع الطریق سفره است
در میان صحن بریان قلیه بادنجان برد
مثل او من چاشنی گیری ندیدم در جهان
در نظر دزدد پلاو و قاب را پنهان برد.فوقی یزدی ( از بهار عجم ).|| طعام قسمت کننده را نیز گفته اند. ( برهان ). سفره چی. ( برهان ). || مجازاً بمعنی راتبه خوار. ( آنندراج ). || عیارگیر. عیارسنج. چاشنی گیر زر و سیم ، آنکه عیار سیم وزر را بسنجد.
چاشنی گیر. ( اِخ ) حسام الدین بدر از امرای مصر که در عهد سلطنت ملک ناصر ( از پادشاهان سلسله ممالیک مصر ) میزیسته و مؤلف حبیب السیر در احوالات وی نوشته است که : «حسام الدین بدر چاشنی گیر با سیف الدین سالار که هر دو تن از امرای نامی مصر بودند بسال 707 هَ. ق. چون عرصه مملکت مصر را خالی دیدند با المستکفی باﷲ که از طرف ملک ناصر به خلافت مصر منصوب شده بود هوس استقلال مصر را در خاطر راه دادند و اعیان و اشراف مصر را مجتمع ساختند و در تعیین پادشاهی که از عهده ضبط حوزه اسلام بیرون تواند آمد مشورت نمودند و همگی چاشنی گیر رابسلطنت انتخاب کردند و چاشنی گیر زمام امور را بدست سیف الدین سالار سپرد و منصب نیابت را به پیرعلی قیچاق تفویض کرد و خود را لقب ملک مظفر داد سپس نامه ای به ملک ناصر نوشت و پادشاهی خود را بدو اعلام نمود. ملک ناصر از طغیان چاشنی گیر آشفته خاطر شد و از حصار کرک که هواخواهان خود را در آنجا مجتمع ساخته بود با حاکم دمشق و دیگر کسانی که سلطنت ملک مظفر ( چاشنی گیر )را تمکین نکرده بودند ارتباط برقرار ساخت و آنگاه از کرک به دمشق رفت و با امرای آن شهر پیمان بست و بسال 708 هَ. ق. از دمشق به قصد گوشمال دادن چاشنی گیرعزیمت مصر کرد. چاشنی گیر چون عرصه را تنگ دید فرار نمود لیکن بدست قراسنقور و منکوتیمور در منزل «چاه اتابک » دستگیر شد و او را پس از دستگیری بحضور ملک ناصر بردند. ملک ناصر فرمان داد تا دو چشم او را کور کنند لیکن چاشنی گیر به التماس فرمان کشتن خود را از ملک ناصر و امرا درخواست کرد و ارکان دولت این ملتمس را پذیرفته او را [ چاشنی گیر را ] به زه کمان از میان برداشتند». ( تاریخ حبیب السیر ج 3 صص 261 - 263 )