پیرهن

معنی کلمه پیرهن در لغت نامه دهخدا

پیرهن. [ رَ/ پیرْ هََ ] ( اِ ) پیراهن. کرته. قمیص. جامه از پارچه نازک که زیر دیگر جامه ها بتن پوشند :
کبک پوشیده بتن پیرهن خزّ کبود
کرده با قیر مسلسل دو بر پیرهنا.منوچهری.پیرهن در زیر تن پوشی و پوشد هر کسی
پیرهن بر تن ، تو تن پوشی همی بر پیرهن.منوچهری.چون تو چنین فتنه پیراهنی
سوده شود پیرهن ار زآهنست.ناصرخسرو.بفزای قامت خرد و فکرت
مفزای طول پیرهن و پهنا.ناصرخسرو.مرا در پیرهن دیوی منافق بود و گردنکش
ولیکن عقل یاری داد تا کردم مسلمانش.ناصرخسرو.وز چه ماندی تو بهر دو چشم نابینا کنون
گر فرستادست سوی تو محمد پیرهن.ناصرخسرو.اینکه شد زرد و کهن پیرهن جانست
پیرهن باشد جان را و خرد را تن.ناصرخسرو.دوش سرمست نگارین من آن طرفه پسر
با یکی پیرهن زورقی طرفه بسر.سنائی.بی زحمت پیرهن همه سال
از یوسف خویش باشمیمیم.خاقانی.گر مرا پرسی و چیزی بتو آواز دهد
آن نه خاقانی باشد که بود پیرهنم.خاقانی.گر همه مملکت و مال جهان جمع کنیم
لیک جز پیرهن گور ز دنیا نبریم.خاقانی.دیده ای آنکه چون کند باد بگرد پیرهن
بادم و گرد بیخودی پیرهنم دریغ من.خاقانی.گر پیرهن بدر کنم از شخص ناتوان
بینی که زیر جامه خیالست یاتنم.سعدی.بیا که گر بگریبان جان رسد دستم
ز شوق پاره کنم تا به پیرهن چه رسد.سعدی.نجس ار پیرهن شبلی و معروف بپوشد
همه دانند که از سگ نتوان شست پلیدی.سعدی.بر چهل مرد بود پیرهنی
بلکه چل روح بود در بدنی.اوحدی.عاقبت تا جامه در برها شدی
گه قبا گه پیرهن گاهی ازار.نظام قاری ( دیوان البسه ص 27 ).چند خواهی پیرهن از بهر تن
تن رها کن تا نخواهی پیرهن.قاآنی.- از پیرهن کسی آمدن ؛ از نزدیکان و اقربای وی بودن. یک اصل داشتن :
ای شاه چه بود اینکه ترا پیش آمد
دشمنت هم از پیرهن خویش آمد
از محنتها محنت توبیش آمد
از ملک پدر بهر تو مندیش آمد.
( علی مکی ترانه ساز. از تاریخ بیهقی ص 75 چ فیاض ).

معنی کلمه پیرهن در فرهنگ عمید

= پیراهن

معنی کلمه پیرهن در فرهنگ فارسی

( اسم ) پیراهن : کبک پوشیده یکی پیرهن خزکبود کرده باقیر مسلسل دو بر پیر هنا. ( منوچهری ) یا از پیرهن کسی آمدن . از نزدیکان وی بودن باوی یک اصل داشتن : ای شاه . چه بود اینکه ترا پیش آمد? دشمنت هم از پیرهن خویش آمد... ( علی مکی یبکی ) یا از شادی در پیرهن نگنجیدن.سخت شاد شدن انبساط بسیار یافتن.یا در پیرهن نگنجیدن . انبساط بسیارداشتن : پرده بردار و برهنه گو که من می نگنجم با صنم در پیرهن . ( مثنوی ) یا چند پیرهن زیادتر پاره کردن از کسی . تجربه زیادتر از او داشتن . یا در یک پیرهن بودن . سخت گستاخ و صمیمی بودن : راد با شاعر تواند بود در یک پیرهن رفت نگذارد به پیراهن که تا گوید سلام . ( سوزنی )

جملاتی از کاربرد کلمه پیرهن

مگر که پای تو بست ای نسیم گلشن مصر نه یوسفی نه بشیری نه موی پیرهنش
برداشت ساقی ما شرم از میان و منهم گل پیرهن قبا را بگشود و پیرهن هم
که دارم پس پرده یک دختری سمن داغ و گل پیرهن دلبری
پیش ما وصل لباسی پرده بیگانگی است چشم می پوشد ز بوی پیرهن یعقوب ما
پیرهن گر تنت آزرد چه پوشی آن را عیب یوسف نتوان کرد به نازک‌بدنی
هر آن که سوز درون مرا کند انکار عجب کند که ببیند به غیر پیرهنم
من ار بخون خود آلوده پیرهن گردم بخون کشوریان دامنم نگردد تر
ای ناز جهان پیرهنی دوختی از ناز بیم است که این پردهٔ رازم بدری تو
به دستیش در طیلسان حسن (ع) زبانم به دست دگر پیرهن
فدای بوی خوشت باد جان که پیرهنت ز باد و باد ز گل گل ز ما دریغ نداشت