پران

نیست مسلم مرا، بی کلهت سروری مرغ گلی کی شود بی دم عیسی پران

بیامد ز دهلیز تا پیش اوی پراندیشه جان بداندیش اوی

بوی آن دلبر چو پران می‌شود آن زبانها جمله حیران می‌شود

چون به‌ نومیدی گذر گیری تو از «‌بن‌اسپرانس‌» زی سیام و برمه و زیلند، ره‌پیما شوی

پراندند بهر چه ناخن به چوبش؟ اگر نیست نقدش مزور شکوفه

هدهد آشفته دل پرانتظار در میان جمع آمد بی‌قرار

بر دوش تو پرانم ، آمنا ، صدقنا

گر بپرانیم تیر آن نه ز ماست ما کمان و تیراندازش خداست

خدنگش را گر آن مانع نگشتی ز صندوق فلک پران گذشتی

دیگر از دریافت‌های صحیح و سریع زامنهوف این نکتهٔ بسیار با اهمیت بود که زبان تنها یک وسیله یا ابزار ارتباطی بین انسان‌ها است و نباید با مرام یا مسلکی خاص پیوند یابد (بی‌طرفیِ سیاسی، مذهبی، نژادی و ملیتیِ اسپرانتو). به‌همین سبب، شخصِ زامنهوف بیانیهٔ ۱۹۰۵ را نگاشت و آن را در نخستین کنگرهٔ جهانیِ اسپرانتو (۱۹۰۵) به تصویب رساند که در واقع تا به امروز نیز بنیاد دوم اسپرانتو – و به‌عنوانِ اساسی مستحکم برای پیشبرد نهضت اسپرانتو در دنیا - محسوب می‌گردد.

ز هر جانبی خشت پران شده ازو قالب مرد بی جان شده

او در ابتدا پیرو زبان ولاپوک بود. سپس به اولین کاربران زبان اسپرانتو تبدیل شد و نکات و نصیحت‌هایی را دربارهٔ بعضی مشکلات دستورزبانی و واژه‌نامه‌ای به لودویک زامنهوف گوشزد کرد. بعد از گذشت چند سال، زبان اسپرانتو را ترک کرد و در همان سال‌ها تلاش خود را برای حل مشکلات زبان میانجی جهانی و ساخت یک زبان میانجی ایده‌آل جهانی آغاز کرد.

اصطلاح «اروپای قدیم» که گاهی در برخی از رسانه‌ها مانند بی‌بی‌سی و از زبان برخی سیاست‌مداران مانند دونالد رامزفلد در دوران تصدی‌اش در مقام وزارت دفاع ایالات متحده آمریکا شنیده می‌شود، به معنای اروپای غربی قدیم است. رامزفلد کشورهای اروپایی شرقی را «اروپای جدید» می‌خواند؛ البته شخص وی به پراندن عبارات نادقیق مشهور است و سخنانش دارای اعتبار ادبیات سیاسی نیستند.

شعر کوتاه زیر از او در کتاب انتولوژی اسپرانتو آمده‌است:

آجی‌چای | اسپران | سردصحرا | میدان‌چای