پاسنگ

کرد از گل ترازو را پاسنگ تا شکر بدهدش مقابل سنگ

سختی کش جهان را، راحت رسد ز عقبی پاسنگ در ترازو، از هر دو سر نباشد

سنگ را پاسنگ حاجت نیست چون باشد تمام چشم ما را پرده خواب گران در کار نیست

آب‌انبار سنگی پاسنگان مربوط به دوره ایلخانی است و در شهرستان قم، بخش مرکزی، کیلومتر ۲۰ جادهٔ کاشان در کنار کاروانسرای پاسنگان واقع شده است. این اثر در تاریخ ۲۷ آبان ۱۳۸۶ با شمارهٔ ثبت ۲۰۲۳۱ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

کس به میزان خرد نیست مرا پاسنگ چون گران است به احسان تو میزانم

کوه تمکین تو در پله نازست تمام این نه سنگی است که محتاج به پاسنگ شود

عیار حلم گرانش پدید نتوان کرد اگر سپهر ترازو شود، زمین پاسنگ

زهی دو بازوی بخت ترا خرد تعویذ زهی ترازوی عمر ترا ابد پاسنگ

پاسنگ خویش بودم در گوشه صبوری بادی ز سویت آمد اندر ربود ما را

در ۱۹۹۸م جمهوری آذربایجان با کمک ماشین‌آلات سنگین پس از خرد کردن این چلیپاسنگ‌ها شروع به حمل آن‌ها با قطار به محلی نامعلوم کرد که با اعتراض دولت ارمنستان و دخالت یونسکو تخریب این چلیپاسنگ‌ها متوقف شد اما به دلیل عدم قاطعیت سازمان‌های بین‌المللی در جلوگیری از نابودسازی فرهنگی درمنطقهٔ نخجوان دولت آذربایجان تخریب این آثار را از سر گرفت و در نوامبر ۲۰۰۴م، با اعزام حدود دویست سرباز طی چند روز کلیهٔ سنگ‌صلیب‌ها خرد شد، آن‌ها را به داخل رود ارس ریختند و سپس، در محل این آثار با ارزش تاریخی میدان تیر بنا کردند.

در بهار ۱۹۹۳م، ۳۲۶ بنای مربوط به ارمنیان منطقهٔ کلبجر را به مدت یک ماه مورد مطالعه قرار داد که در بین آن‌ها ۲۸ کلیسا و ۱۱۲چلیپاسنگ وجود داشت. در همان سال به مطالعهٔ کلیساهای مناطق آبخازی و اوستیای جنوبی پرداخت و آن را به پایان رسانید.