ویغ

حکومت چین در سرکوب مسلمانان اویغور بسیار فعال بوده‌است؛ به‌طوری‌که از ۹۳۸ مدرسه زبان عربی که در سال ۱۹۸۹ مشغول به کار بودند، آخرین مدرسه این گروه در ۱۹۹۶ توسط دولت چین تعطیل شد. در سال ۲۰۰۵ نیز ۳۷ دانش‌آموز به جرم آموختن اسلام در کلاس‌های آموزشی اسلام دستگیر شدند و دانشجویان به جرم اَعمال دینی از دانشگاه‌ها اخراج شدند. کارمندانی که نماز می‌خوانند از سر کار اخراج شده، امامان جمعه ۲۳۰۰۰ مسجد این ناحیه مجبورند نام و شمار نمازگزاران مساجد خود را به مقامات دولتی گزارش بدهند. گزارش‌ها حتی حاکی است که مسلمانان اویغور بیشتر تحت فشارند تا نوشیدنی الکلی بنوشند و در روزهای ماه رمضان غذا صرف کنند. سازمان عفو بین‌الملل معتقد است که ۵۰۰ اویغور از ۱۹۸۵ تاکنون به جرم «استقلال طلبی» اعدام شده‌اند.

به گفتهٔ فعالان حقوق بشر، دولت چین ۷۰ درصد منطقهٔ قدیمی شهر کاشغر را که اویغورها در آن زندگی می‌کنند ویران ساخته تا ساختار و ترکیب جمعیتی شهر را دگرگون کند. پیش‌تر در مناطق اویغورنشین، بیش از ۳۰۰۰ دوربین ویدیویی نصب شده بود.

در اثر افزایش تعداد مهاجرین، جمعیت قبایل ترک تبار رو به افزایش گذاشت و کم‌کم اکثریت جمعیت شدند، در قرن نهم (۸۴۰ میلادی) به علت بروز قحطی و خشکسالی و بحران اجتماعی در فلات مغولستان، تعداد زیادی از مغول‌ها از محل سکونت خود مهاجرت و به سرزمین سین کیانگ وارد شدند که از اختلاط مهاجرین و سایر اقوام ترک با ساکنان بومی (سکاها) نژاد جدیدی به وجود آمد که بعدها به اویغورها معروف شدند.

مردم این ناحیه از اقوام متعددی منجمله هان، اویغور، مردم قزاق، مردم قرقیز، مردم هویی، مغول‌ها، مردم شیبه، ترک‌های ایلی تاجیک‌ها تشکیل یافته‌اند.

هر چند سغدی در ابتدا توسط اقوامی ایرانی مورد استفاده قرار می‌گرفت. این خط توسط اقوام ترک اقتباس گردیده و مورد استفاده قرار گرفته است و اولین متون ترکی با استفاده از الفبای سغدی نوشته شده است. الفبای اویغوری باستانی و منچوری نیز از سغدی اقتباس شده است.

افسانه اغوز خان یک اسطوره سیاسی مرکزی برای مردمان ترک آسیای مرکزی و در نهایت ترک‌های اوغوز است که در آناتولی و ایران حکومت می‌کردند. نسخه‌هایی از این روایت در تواریخ رشیدالدین طبیب، در دستنوشته خط عمودی اویغوری ناشناس قرن چهاردهمی که اکنون در پاریس است، و در شجره در ترک ابوالقاضی یافت شده و به روسی و آلمانی ترجمه شده‌است. [نیازمند منبع]

زبان‌های ترکی دیگری که از الفبای عربی استفاده می‌کنند، شامل ترکمنی (در ایران)، ازبکی (در افغانستان)، اویغوری، قزاقی (در سین‌کیانگ)، قرقیزی (در سین‌کیانگ) می‌باشند.

مقایسه کلمات اویغوری-ترکی (بوداپست، ۱۸۷۰)